BS.CKI Bạch Thị Chính, Giám đốc Y khoa, Hệ thống Tiêm chủng VNVC, đánh giá bệnh đang có xu hướng gia tăng trở lại trong cộng đồng và thời điểm cuối năm thường ghi nhận nhiều ca bệnh hơn khi thời tiết lạnh.
Theo báo cáo của Bộ Y tế, từ cuối 2024 đến giữa tháng 10 vừa qua, cả nước ghi nhận 306 ca viêm não do virus. Trong đó, 49 ca nhiễm ghi nhận từ giữa tháng 9 đến giữa tháng 10. Đối với viêm màng não do vi khuẩn não mô cầu, số nhiễm gấp 6 lần cùng kỳ năm trước với 84 ca, hai ca tử vong. Đầu tháng 11, một thanh niên 24 tuổi ở Hà Nội mắc bệnh do não mô cầu, chưa tiêm vaccine phòng ngừa. Tại TP HCM, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật thành phố (HCDC) cảnh báo các dấu hiệu nhận diện bệnh và biện pháp phòng ngừa tới người dân.
Ngoài ra, một số bệnh khác cũng ghi nhận ca nhiễm tăng như sốt xuất huyết, tay chân miệng, bệnh do virus hợp bào hô hấp RSV...
Nam bệnh nhân mắc viêm não Nhật Bản, điều trị tại Bệnh viện Bệnh nhiệt đới TP HCM. Ảnh: Khánh Hòa
Bác sĩ giải thích thời tiết cuối năm thay đổi thất thường, gây suy giảm khả năng miễn dịch. Một số vùng có mưa lớn khiến người dân ở trong không gian kín nhiều hơn, tăng nguy cơ lây nhiễm chéo.
"Việc này cho thấy cần cảnh giác phòng bệnh trong cộng đồng, đặc biệt với trẻ nhỏ do có hệ miễn dịch chưa hoàn thiện", bác sĩ Chính nói.
Đồng quan điểm, bác sĩ Trương Hữu Khanh, Phó chủ tịch Hội truyền nhiễm TP HCM, cho biết viêm não là tình trạng viêm ở mô não. Còn viêm màng não là tình trạng các màng bảo vệ bao quanh não và tủy sống bị nhiễm trùng. Các bệnh truyền nhiễm như cúm, viêm não Nhật Bản, sởi, quai bị, herpes simplex, sốt xuất huyết, thủy đậu, tay chân miệng, não mô cầu, phế cầu, Hib... đều có thể gây viêm não hoặc viêm màng não. Bệnh có thể để lại nhiều di chứng nặng nề như liệt, điếc, suy giảm trí nhớ, co giật, động kinh, rối loạn thần kinh.
Viêm não và viêm màng não thường có triệu chứng không đặc trưng như sốt, đau đầu, mệt mỏi, dễ nhầm với các bệnh lý khác như cảm lạnh, cúm, sốt xuất huyết... Trong bối cảnh nhiều bệnh truyền nhiễm cùng xuất hiện vào thời điểm cuối năm, việc nhận biết sớm các bệnh có thể khó khăn, khiến bệnh dễ bị bỏ sót, chẩn đoán muộn và tăng nguy cơ tử vong.
Để phát hiện bệnh sớm và điều trị kịp thời, bác sĩ Khanh khuyến cáo người dân đến cơ sở y tế khám ngay khi có dấu hiệu nghi ngờ như sốt cao kéo dài, nhức đầu, buồn nôn, nôn, cứng gáy, xuất hiện ban màu đỏ hoặc tím thẫm trên da. Người dân không tự mua thuốc uống khi chưa có chỉ định do có thể che mờ dấu hiệu, giảm khả năng phát hiện sớm và điều trị kịp thời.
Ở trẻ em, để phát hiện sớm bệnh lý não - màng não, cần theo dõi kỹ khi có dấu hiệu sốt, nôn ói, đau đầu, lừ đừ, kích thích vật vã, run tay chân, co giật hoặc hôn mê. Đặc biệt, ở trẻ dưới 12 tháng tuổi, viêm màng não có thể nhận biết qua dấu hiệu thóp phồng. Lúc này, cha mẹ cần đưa trẻ đến bệnh viện càng sớm càng tốt.
Trẻ em tiêm phòng bệnh tại Hệ thống Tiêm chủng VNVC. Ảnh: An Nhiên
Bác sĩ Chính cho biết người lớn, trẻ nhỏ có thể phòng bệnh viêm não, viêm màng não thông qua dự phòng lây nhiễm các tác nhân gây bệnh. Các biện pháp được khuyến cáo bao gồm: vệ sinh tay bằng xà phòng; khử khuẩn bề mặt, đồ chơi thường xuyên, đeo khẩu trang khi đến nơi đông người. Mọi người hạn chế tiếp xúc với người bệnh hoặc có biểu hiện bệnh, tăng cường sức đề kháng chung nhờ bổ sung đủ dưỡng chất cho cơ thể, tập thể dục thường xuyên, kiểm soát căng thẳng.
Một số tác nhân gây bệnh có thể phòng ngừa nhờ vaccine đơn hoặc phối hợp tiêm cho cả trẻ em và người lớn, như cúm, sởi, thủy đậu, quai bị, phế cầu, não mô cầu, sốt xuất huyết, viêm não Nhật Bản, zona thần kinh, 6 trong 1 (phòng Hib và 5 bệnh khác)...
Đối với não mô cầu, hiện có 5 loại vaccine phòng 5 nhóm huyết thanh gây bệnh phổ biến A, B, C, Y và W-135. Trong đó, vaccine Bexsero (Italy) phòng nhóm B tiêm từ 2 tháng tuổi đến 50 tuổi. VA Mengoc-BC (CuBa) phòng nhóm BC tiêm từ 6 tháng tuổi đến 45 tuổi; 3 loại phòng nhóm A, C, Y, W, trong đó MenQuadfi (Mỹ) và Nimenrix (Bỉ) tiêm từ 6 tuần tuổi đến người lớn. Mỗi người cần tiêm phối hợp các loại vaccine để phòng ngừa đủ 5 nhóm huyết thanh gây bệnh.
Vaccine viêm não Nhật Bản có ba loại, loại thế hệ mới có thể tiêm từ 9 tháng tuổi. Tùy vào lịch sử tiêm chủng, bác sĩ sẽ tư vấn loại vaccine và lịch tiêm phù hợp.
Mọi người nên kiểm tra lịch sử tiêm chủng và bổ sung các mũi còn thiếu, nhằm tránh nguy cơ đồng nhiễm, bội nhiễm và tránh lây truyền bệnh cho trẻ nhỏ, người cao tuổi và phụ nữ mang thai.
Hòa Bình