Rò hậu môn (còn gọi là mạch lươn) là tình trạng có đường hầm thông nối bất thường giữa ống hậu môn và da xung quanh. Đây thường là hậu quả của áp xe (ổ mủ) ở hậu môn trực tràng không được điều trị hoặc điều trị không khỏi hẳn. Áp xe xảy ra khi các tuyến nhỏ tạo chất nhờn nằm ngay bên trong hậu môn bị tắc và nhiễm trùng.

Một số nguyên nhân gây rò hậu môn khác như bệnh Crohn (viêm ruột), bức xạ (điều trị ung thư), chấn thương, dị vật vùng hậu môn, sau phẫu thuật ở vùng gần hậu môn. Tùy thuộc vào vị trí, độ cao và mức độ phức tạp của đường rò, bác sĩ chọn phương pháp điều trị phù hợp. Phẫu thuật giúp loại bỏ hoàn toàn đường rò và tổ chức nhiễm trùng đồng thời bảo tồn tối đa cơ thắt hậu môn để tránh biến chứng đi ngoài không tự chủ.

TS.BS.CKII Cao Ngọc Khánh, Đơn vị Hậu môn - Trực tràng, Phòng khám Đa khoa Tâm Anh Quận 7, cho biết vết mổ rò nằm ngay bờ hậu môn, chậm lành hơn so với những vị trí khác. Thời gian lành vết thương sau mổ khác nhau tùy theo mức độ tổn thương và cách chăm sóc, thường kéo dài khoảng 6-10 tuần.

Bác sĩ Khánh hướng dẫn người bệnh cách chăm sóc vệ sinh sau mổ.

Giữ khô ráo: Vùng hậu môn sau phẫu thuật nhạy cảm, cần giữ khô ráo và sạch sẽ để giảm nguy cơ viêm nhiễm. Người bệnh dùng xà phòng trung tính, không mùi, tránh các sản phẩm có hóa chất mạnh hoặc hương liệu gây kích ứng da, dễ làm tổn thương vùng mới phẫu thuật. Không tự ý tháo băng hoặc tác động mạnh lên vết thương. Người bệnh tuân thủ dùng thuốc theo đơn, đúng và đủ liều theo chỉ định để hỗ trợ quá trình hồi phục.

Vệ sinh hàng ngày: Rửa sạch vùng hậu môn bằng nước ấm mỗi ngày và rửa nhẹ nhàng sau khi đi vệ sinh, dùng khăn mềm thấm khô. Người bệnh nên hỏi bác sĩ về loại nước rửa chuyên dụng, không dùng giấy vệ sinh khô hoặc giấy có mùi thơm để tránh gây kích ứng khiến vết thương lâu lành.

Ngâm hậu môn: Ngâm trong nước ấm hoặc nước muối sinh lý có pha thuốc sát khuẩn góp phần giảm đau, làm sạch và thúc đẩy quá trình lành vết thương. Thời gian ngâm khoảng 15-20 phút, thực hiện 2-3 lần mỗi ngày. Nên dùng nước ấm sạch hoặc dung dịch rửa vết thương theo chỉ định của bác sĩ. Lưu ý không dùng xà phòng hoặc các sản phẩm có mùi thơm để vệ sinh sau mổ rò hậu môn.

Thay băng gạc: Khi thay băng cần đặt miếng gạc vào trong vết thương để hút dịch mủ và ngăn hai mép vết thương không dính lại với nhau, tránh tình trạng vết thương lành bên ngoài nhưng đáy chưa lành, gây ứ dịch mủ, dễ tái phát. Người bệnh nên nhờ nhân viên y tế hỗ trợ, không nên tự thay băng tại nhà nếu chưa được đào tạo hướng dẫn. Giữ băng gạc sạch giúp vết thương khô ráo, hạn chế nhiễm khuẩn.

Bác sĩ Khánh lưu ý người bệnh tháo băng nhẹ nhàng, nếu thấy chảy máu nhẹ không cần quá lo lắng, tuy nhiên, nếu chảy máu nhiều hoặc vết thương sưng tấy, cần đi khám. Không băng quá chặt hoặc quá lỏng, đảm bảo băng gạc vừa vặn để bảo vệ vùng mổ mà không gây cản trở lưu thông máu.

Song song chăm sóc vết mổ, người bệnh cần tránh vận động mạnh, không nâng vật nặng hoặc các hoạt động gây áp lực lên vùng hậu môn trong ít nhất một tuần đầu. Khuyến khích đi bộ nhẹ nhàng hỗ trợ tuần hoàn máu tốt, phòng ngừa cục máu đông, thúc đẩy lành vết thương.

Ăn nhiều thực phẩm giàu chất xơ như rau xanh, trái cây tươi, ngũ cốc nguyên hạt, uống đủ nước (hai lít mỗi ngày) góp phần nhuận tràng, ngăn ngừa táo bón. Người bệnh nên tái khám đúng lịch hẹn với bác sĩ chuyên khoa để đánh giá quá trình lành vết thương, điều chỉnh thuốc hoặc can thiệp kịp thời nếu có biến chứng.

Thảo Nhi