Cách giảm lạm dụng thuốc cắt cơn cho người bệnh hen

Những tiến bộ trong điều trị hen

Hen là bệnh viêm mãn tính đường thở, gây ra hơn 346.000 ca tử vong và 13,8 triệu người sống với bệnh tật mỗi năm trên thế giới. Tại Việt Nam, chỉ có 39,7% bệnh nhân kiểm soát hen tốt.

Hiện nay có nhiều tiến bộ trong điều trị hen, các bác sĩ không ngừng học tập nâng cao trình độ và tay nghề. Tổ chức Sáng kiến Hen toàn cầu (Global Initiative Asthma - GINA) đưa ra nhiều giải pháp trị bệnh mới. Hội Hô hấp TP HCM, Hội Hô hấp Việt Nam hay Hội Hen, Dị ứng, Miễn dịch lâm sàng TP HCM... cũng liên tục cập nhật kiến thức cho bác sĩ. Một số thuốc chất lượng tốt đã có mặt tại Việt Nam và phương tiện chẩn đoán hen quan trọng (hô hấp ký) được trang bị tại 189 đơn vị trên toàn quốc.

Theo Phó giáo sư, tiến sĩ, bác sĩ Lê Thị Tuyết Lan - Chủ tịch Hội Hen, Dị ứng, Miễn dịch lâm sàng TP HCM, Phó Chủ tịch Hội Hô hấp Việt Nam, vẫn tồn tại nhiều khó khăn như bệnh nhân vùng sâu vùng xa chưa tiếp cận được các đơn vị quản lý hen và bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính đạt chuẩn. Thuốc trị hen tuyến cơ sở vẫn đang thiếu, chúng ta vẫn chưa có phác đồ quốc gia điều trị hen.

"Với cập nhật GINA 2019, tôi hy vọng Bộ Y tế hỗ trợ để Hội Hô hấp Việt Nam, Hội Phổi Việt Nam và Hội Hen, Dị ứng, Miễn dịch lâm sàng TP HCM... viết phác đồ điều trị làm cơ sở pháp lý cho tất bệnh viện tuyến cơ sở xin được thuốc hen cho bảo hiểm y tế. Chúng ta phải hiểu rằng hen là bệnh mãn tính có thể dẫn đến tử vong. Điều kiện điều trị bệnh ngày càng tốt, nếu không quản lý tốt, dẫn đến tử vong là điều rất đáng tiếc", Phó giáo sư, tiến sĩ, bác sĩ Lan nhấn mạnh.

Cách giảm lạm dụng thuốc cắt cơn

Vì hen là bệnh viêm mãn tính đường hô hấp nên bệnh nhân phải dùng thuốc ngừa cơn duy trì. Đa số bệnh nhân vẫn lạm dụng thuốc cắt cơn bởi chúng giảm triệu chứng nhanh chóng. Tuy nhiên, nếu sử dụng lâu dài sẽ làm tăng nguy cơ tử vong. Theo thống kê, dù có khuyến cáo không nên lạm dụng thuốc cắt cơn, vẫn có tới 62,3% bệnh nhân chỉ dùng thuốc giãn phế quản để trị khi lên cơn hen. Đây là thực tế đáng lo ngại bởi các nghiên cứu chỉ ra lạm dụng thuốc giãn phế quản mà không dùng thuốc kiểm soát có mối liên hệ với sự tăng nguy cơ tử vong do hen.

Phó giáo sư, tiến sĩ, bác sĩ Lan cho biết, bệnh nhân cần sử dụng kết hợp hai loại thuốc cắt cơn và ngừa cơn. Thuốc cắt cơn chỉ có tác dụng giảm triệu chứng (bệnh nhân xịt vào là dễ thở ngay lập tức) chứ không có tác dụng ngừa cơn. Trong khi thuốc điều trị của bệnh hen có chứa hoạt chất corticoid, giúp kháng viêm lại có tác dụng chậm (45 phút). Hiện thuốc có chứa hoạt chất corticoid dạng hít kết hợp giữa cắt cơn và ngừa cơn được chỉ định cho bệnh nhân ở mức độ hen từ trung bình trở lên. Bệnh nhân chỉ cần hít vào vừa dễ thở mà lại vừa có tác dụng ngừa cơn đi kèm. Cập nhật GINA 2019 cũng ủng hộ phương pháp này. Theo GINA, bệnh nhân không được dùng thuốc cắt cơn đơn thuần, do dễ tăng khả năng bị đợt cấp và nhiều bệnh nhân tử vong do dùng thuốc cắt cơn kéo dài.

Để hỗ trợ bệnh nhân vùng sâu, vùng xa - nơi điều kiện quản lý hen còn hạn chế, Phó giáo sư, tiến sĩ, bác sĩ Lan khuyên mọi người nên mua bảo hiểm y tế. Ngoài ra, những chương trình mang tính cộng đồng như "Vì lá phổi khỏe" do AstraZeneca Việt Nam phối hợp với các hội triển khai cũng xây dựng được các phòng quản lý hen và bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính đạt chuẩn tại nhiều tỉnh, tăng tiếp cận cho bệnh nhân ở tuyến cơ sở. Tại đây, bệnh nhân được hỗ trợ tầm soát vì họ không biết mình bị hen hoặc biết mà chưa được điều trị tốt. Sau tầm soát, bệnh nhân được phân bậc và hướng dẫn trị liệu. Họ cũng được tham gia các câu lạc bộ để liên tục giáo dục và cập nhật kiến thức nhằm nâng cao chất lượng chữa trị.

Vạn Phát