PGS.TS.BS Chu Thị Hạnh, Trưởng khoa Hô hấp, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội cho biết tỷ lệ bệnh nhân đến thăm khám và điều trị viêm phổi trong tháng 7 và 8 tăng lên so với các tháng trước. Tác nhân gây bệnh đa dạng, gồm phế cầu khuẩn, Hib, não mô cầu, cúm... Khoảng 30% người bệnh bị lây chéo trong gia đình. Nguyên nhân là thời tiết miền Bắc chuyển từ hè sang thu, tạo điều kiện thuận lợi cho virus, vi khuẩn phát triển, kích ứng đường hô hấp, khiến nhiều người bị viêm phổi phải nhập viện.

Theo đó, bé Nguyễn Quốc Hùng, 9 tuổi (Hà Nội), sốt cao, ho nhiều, chẩn đoán viêm phổi do vi khuẩn phế cầu. Sau đó, bà ngoại của bé (65 tuổi) cũng nhập viện điều trị do bị ho đờm, mệt, khó thở, hụt hơi, chẩn đoán viêm phổi nặng gây suy hô hấp. Các bệnh nhân đều chưa tiêm vaccine.

Theo bác sĩ Hạnh, khi phổi nhiễm trùng, viêm, các túi khí trong phế nang chứa đầy mủ và dịch nhầy khiến cơ thể không hấp thụ đủ lượng oxy cần thiết. Người bệnh có thể gặp các biến chứng như nhiễm trùng huyết, suy tim, suy hô hấp, tràn dịch màng phổi, viêm phổi hoại tử, xẹp phổi...

Bác sĩ Bạch Thị Chính, Giám đốc Y khoa Hệ thống tiêm chủng VNVC cho biết: Việt Nam là một trong 15 quốc gia có gánh nặng bệnh tật cao nhất do viêm phổi. Theo Hội hô hấp TP HCM, năm 2015, viêm phổi là nguyên nhân gây tử vong của hơn 4.000 trẻ em Việt Nam, và khoảng 2,9 triệu ca mắc. Nhiều tác nhân gây viêm phổi có thể phòng ngừa nhờ đeo khẩu trang ở nơi đông người, vệ sinh tay thường xuyên, che miệng khi ho, hắt hơi, tránh tiếp xúc người bệnh và tiêm chủng vaccine.

Trong đó, biện pháp vaccine được bác sĩ Chính nhấn mạnh ưu tiên thực hiện sớm do giúp chủ động phòng bệnh hiệu quả với chi phí tiết kiệm. Ví dụ vaccine Hib và viêm gan B giúp giảm khoảng 2,5 triệu ca tử vong ở trẻ em sau khi được đưa vào tiêm chương trình tiêm chủng mở rộng tại nhiều quốc gia từ năm 2000. Chủng ngừa Hib và phế cầu giúp giảm 50% nguy cơ viêm phổi.

Theo bác sĩ Chính, hiện có nhiều loại vaccine giúp phòng các tác nhân viêm phổi khi giao mùa. Đầu tiên là vaccine ngừa phế cầu khuẩn. Nhiều nghiên cứu cho thấy tiêm vaccine phế cầu giúp giảm thời gian nằm viện trung bình 41,7% và chi phí nhập viện 27,8% so với người chưa được tiêm chủng.

Tiếp theo là vaccine ngừa vi khuẩn Hib, tác nhân chính gây viêm phổi ở trẻ dưới 5 tuổi. Khi chưa có vaccine, vi khuẩn gây viêm phổi nặng ở 1/4 trẻ em trên toàn thế giới. Tiêm chủng vaccine Hib cho trẻ ngay từ giai đoạn sơ sinh là biện pháp phòng bệnh đơn giản, hiệu quả, có thể sử dụng cho trẻ từ 6 tuần tuổi.

Vaccine ngừa cúm cũng giúp phòng viêm phổi. Lý do là virus cúm làm yếu cơ chế bảo vệ thông thường của phổi, khiến các vi khuẩn khác có thể nhân cơ hội tấn công và gây tổn thương, suy hô hấp dẫn đến tử vong cho người bệnh. Mỗi năm có khoảng 650.000 người tử vong vì cúm. Vaccine là biện pháp đơn giản nhất để phòng bệnh, hiệu quả 70 đến 90%; giảm 50% nguy cơ nhập viện và 68% tỷ lệ tử vong ở người cao tuổi, 15 đến 45% nguy cơ nhồi máu cơ tim cấp; 46% nguy cơ hen và 58% ở bệnh nhân đái tháo đường.

Cuối cùng là vaccine phòng não mô cầu khuẩn.Viêm phổi do não mô cầu khuẩn chiếm đến 9% trong tổng số các ca viêm phổi. Bệnh thường khởi phát nhanh và đột ngột, gây ra những biến chứng nghiêm trọng như suy hô hấp, viêm màng phổi... Triệu chứng viêm phổi dễ gây nhầm lẫn với cúm nên bệnh không được điều trị kịp thời, dẫn đến nhiều hậu quả đáng tiếc. Hiện bệnh có vaccine phòng ngừa, được tiêm cho trẻ từ 6 tháng tuổi đến người 45 tuổi.

Mộc Thảo