Bác sĩ Trần Huỳnh Tấn, Quản lý Y khoa, Hệ thống Tiêm chủng VNVC, cho biết như trên khi gần đây ghi nhận một số ca nhồi máu cơ tim, trong đó có người trẻ. Theo thống kê của Bộ Y tế, mỗi năm Việt Nam có khoảng 200.000 người tử vong vì bệnh tim mạch, chiếm 33% ca tử vong. Trong đó, có tới 85% là do nhồi máu cơ tim và đột quỵ.
Các cơn nhồi máu diễn ra bất chợt, cần được nhận biết sớm và xử trí kịp thời để không bỏ lỡ thời điểm "vàng" can thiệp. Theo bác sĩ Tấn, cần phân biệt nhồi máu cơ tim với các bệnh sau:
Các cơn nhồi máu diễn ra bất chợt, cần nắm rõ dấu hiệu để kịp thời xử trí. Ảnh minh họa: Vecteezy
Cúm
Cúm là bệnh truyền nhiễm cấp tính do virus cúm gây ra, lây lan qua đường hô hấp khi người bệnh ho, hắt hơi hoặc nói chuyện. Ở giai đoạn đầu, các dấu hiệu của cúm như đau nhức cơ, mệt mỏi, ho khan, hụt hơi... dễ nhầm với biểu hiện nhồi máu cơ tim, tim thiếu máu.
Có thể phân biệt hai tình trạng trên, theo bác sĩ Tấn. Người bị nhồi máu cơ tim có thể cảm thấy đau tức ở ngực kéo dài nhiều phút, từ vùng ngực lan ra vai, cổ, hàm hoặc cánh tay. Đồng thời, người bệnh khó thở, vã mồ hôi lạnh, buồn nôn hoặc choáng váng. Trong khi đó, người mắc cúm hiếm khi đau ngực dữ dội, các biểu hiện tập trung chủ yếu ở vùng hô hấp như sốt, đau họng, nghẹt mũi, ho. Tuy nhiên, khi trở nặng, bệnh nhân có thể nôn ói, lơ mơ hoặc co giật.
Não mô cầu
Theo bác sĩ Tấn, hai bệnh rất khó phân biệt. Nhiều triệu chứng của bệnh do não mô cầu cũng tương tự với biểu hiện nhồi máu cơ tim như đau mỏi cơ, mệt mỏi, buồn nôn, nôn, giảm sự thèm ăn, khó thở và cảm giác khó chịu toàn thân.
Trong 8 giờ đầu tiên, triệu chứng não mô cầu tương tự bệnh viêm đường hô hấp thông thường khác như nhức đầu, đau họng, đau mỏi cơ, khát, sốt... 9-15 giờ tiếp theo, cơ thể giảm sự thèm ăn, buồn nôn, nôn, đau chân, khó chịu, buồn ngủ, khó thở. 16-24 giờ, bệnh nhân tiêu chảy, cứng cổ, lạnh tay chân, hình thành tử ban và sau đó rơi vào hôn mê, lú lẫn và tử vong.
Ngoài ra, não mô cầu có thể gây viêm ở ngoài màng tim, niệu đạo, phổi, kết mạc, khớp. Trong đó, viêm màng não do não mô cầu để lại nhiều di chứng về thể chất và tinh thần, như sẹo do hoại tử da, cắt cụt chi, điếc, mù lòa, rối loạn tâm lý, thiểu năng trí tuệ...
Viêm phổi do phế cầu
Người bị viêm phổi do vi khuẩn phế cầu cũng có những biểu hiện tương đồng với nhồi máu cơ tim. Cả hai đều có những cơn đau ngực, khó thở hoặc thở nhanh, vã mồ hôi lạnh. Cơn đau cơ có thể lan ra vai hoặc lưng khi người nhiễm vi khuẩn hít thở sâu, trong khi nhồi máu cơ tim cũng có những cơn đau thắt vùng ngực.
Riêng viêm phổi do phế cầu có biểu hiện đặc trưng hơn là ho kéo dài, ho ra nhiều đờm hoặc máu. Ở trẻ nhỏ, dấu hiệu cảnh báo nguy hiểm là bỏ bú, quấy khóc bất thường. Nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời, viêm phổi do phế cầu khuẩn có thể tiến triển nhanh, gây ra nhiều biến chứng nặng như tràn dịch màng phổi, viêm màng não, nhiễm khuẩn huyết, suy hô hấp cấp. Ở trẻ nhỏ, người già, người có bệnh nền, mức độ nguy hiểm càng tăng cao.
Người cao tuổi tiêm vaccine phòng bệnh do vi khuẩn phế cầu tại Hệ thống Tiêm chủng VNVC. Ảnh: Bình An
Cách phòng ngừa
Khi xuất hiện các triệu chứng như đau thắt ngực, khó thở, mệt mỏi bất thường, vã mồ hôi lạnh, buồn nôn hoặc đau lan ra vai, cổ, lưng... bác sĩ Tấn khuyến cáo người dân đến ngay cơ sở y tế hoặc gọi cấp cứu để được can thiệp kịp thời. Người bệnh không nên chủ quan hoặc tự suy đoán bệnh.
Ngoài ra, khi phát hiện người có dấu hiệu nhồi máu cơ tim, mọi người cần tiến hành sơ cứu tại chỗ. Trong trường hợp bệnh nhân mất ý thức, ngưng thở hoặc mất nhịp tim, cần tiến hành hồi sinh tim phổi. Khi xe cấp cứu đến, gia đình, người thân cần cung cấp đầy đủ thông tin về triệu chứng, thời gian khởi phát, thuốc đã sử dụng và tiền sử bệnh. Sau điều trị, người bệnh được theo dõi và dùng thuốc lâu dài để phòng tái hẹp mạch, đồng thời điều chỉnh lối sống để giảm nguy cơ nhồi máu cơ tim tái phát.
Các bệnh có dấu hiệu giống nhồi máu cơ tim kể trên đã có vaccine phòng ngừa, ngăn các biến chứng nghiêm trọng. Với cúm, hiện Việt Nam đã có vaccine phòng các chủng virus phổ biến gồm cúm A/H1N1, A/H3N2 và cúm B. Vaccine cần tiêm nhắc lại một mũi hằng năm để cập nhật chủng cúm lưu hành theo khuyến cáo của WHO, củng cố kháng thể suy giảm theo thời gian.
Đối với phế cầu khuẩn, Việt Nam hiện lưu hành 5 loại vaccine, bao gồm: phế cầu 10, phế cầu 13, phế cầu 15, phế cầu 20 và phế cầu 23. Dựa vào độ tuổi và lịch sử tiêm chủng, bác sĩ sẽ tư vấn loại vaccine phù hợp.
Còn não mô cầu, hiện có 4 loại vaccine, gồm: vaccine Bexsero (Italy) tiêm cho người từ 2 tháng đến 50 tuổi, giúp phòng não mô cầu nhóm B; VA-Mengoc-BC (Cuba) tiêm từ 6 tháng đến 45 tuổi, giúp phòng hai nhóm B-C; Menactra (Mỹ) tiêm từ 9 tháng đến 55 tuổi, giúp phòng nhóm ACYW-135 và vaccine MenACYW (Pháp) tiêm cho trẻ từ 12 tháng tuổi và không giới hạn tuổi ở người lớn.
Để tăng hiệu quả phòng bệnh, người dân cần nâng cao sức khỏe tổng thể và tim mạch nói chung. Các biện pháp phổ biến gồm chế độ ăn uống với dinh dưỡng đa dạng, tập thể dục tối thiểu 150 phút một tuần, ngủ đủ giấc và tránh căng thẳng kéo dài. Mỗi người nên tầm soát định kỳ các yếu tố nguy cơ tim mạch như tăng huyết áp, tiểu đường, rối loạn mỡ máu và bỏ các thói quen xấu như hút thuốc lá, rượu bia.
Bình An