Bác sĩ Bạch Thị Chính, Giám đốc Y khoa Hệ thống tiêm chủng VNVC nhận định tỷ lệ chủng ngừa giữa hai giới đang có sự chênh lệch lớn. Nhóm nữ giới trưởng thành được chủng ngừa đầy đủ hơn nam giới. Trong khi đó, nam giới cũng giao lưu, tiếp xúc xã hội nhiều, khả năng mắc bệnh tương đương nữ giới nhưng tỷ lệ tiêm vaccine thấp. Khi không được phòng bệnh, họ có thể trở thành nguồn lây cho người thân trong gia đình như người già, trẻ nhỏ, đồng thời tăng khả năng trở nặng. Dịch Covid-19 cho thấy người lớn, nam giới cũng cần chủng ngừa nhằm tạo miễn dịch cộng đồng, đồng thời giảm chi phí điều trị cho bản thân, gia đình.

Uốn ván

Do có sức khỏe vượt trội, nam giới thường được phân các công việc nặng nhọc hơn, phải bê vác hoặc leo trèo. Quá trình lao động có thể khiến nam giới nguy cơ chấn thương, mắc bệnh uốn ván cao hơn. Vì vậy, họ cần tiêm ngừa uốn ván sớm để phòng bệnh khi chấn thương xảy ra.

Hiện Việt Nam có vaccine đơn và loại phối hợp ngừa uốn ván, bạch hầu, ho gà. Người chưa tiêm hoặc không rõ lịch sử chủng ngừa, cần hoàn thành phác đồ 3 mũi, gồm mũi 2 cách mũi 1 bốn tuần, mũi 3 cách mũi 2 sáu tháng; tiêm nhắc 10 năm một lần. Nếu đã hoàn thành đủ mũi vaccine dự phòng, mọi người chỉ cần dùng thêm một liều khi có vết thương lớn, không cần huyết thanh uốn ván.

Viêm gan B

Hội Gan mật Việt Nam năm 2022 dẫn thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), cho biết Việt Nam là nước có tỷ lệ nhiễm virus viêm gan ở mức cao. Số ca tử vong do ung thư gan trong một năm lên đến hơn 25.000 trường hợp, gấp ba số tử vong hàng năm do tai nạn giao thông. Trong đó, nguyên nhân chính là viêm gan virus và rượu bia.

Viêm gan B lây truyền chủ yếu từ mẹ sang con, quan hệ tình dục. Nam giới trong độ tuổi sinh sản và có nhiều bạn tình nguy cơ lây nhiễm bệnh rất cao, do đó được bác sĩ Chính khuyến cáo chủng ngừa. Lịch tiêm gồm 3 mũi trong sáu tháng, mũi 2 sau mũi 1 một tháng, mũi 3 sau mũi 2 năm tháng.

Cúm mùa

Nam giới khỏe mạnh có khả năng mắc cúm tương đương người già, song ít gặp biến chứng. Tuy nhiên, họ có thể lây cho người trong gia đình. Bệnh cúm thường kéo dài 5-7 ngày, gây mệt mỏi, phải nghỉ làm, ảnh hưởng năng suất làm việc, mất chi phí ngày công. Do đó, nam giới cũng cần một liều vaccine cúm hàng năm để đảm bảo sức khỏe lao động, phòng bệnh cho người thân.

HPV

Theo Medical News Today, virus HPV liên quan hơn 42.000 ca ung thư tại Mỹ, trong đó khoảng 18.300 bệnh nhân nam; là tác nhân gây ra hơn 90% ca ung thư hậu môn, hơn 60% ca ung thư dương vật, hơn 70% ca ung thư vòm họng.

Hiện chưa có xét nghiệm tầm soát HPV, mụn cóc sinh dục, ung thư dương vật, hậu môn hoặc hầu họng cho nam giới. Vaccine là cách hiệu quả nhất để phòng bệnh, tuy nhiên tỷ lệ tiêm chủng ở nam giới còn thấp. Tại Mỹ, năm 2023 chỉ có khoảng 1,1% nam giới chủng ngừa, Canada chỉ có 2,4% nam giới đã tiêm.

Vaccine phòng HPV hiện được chỉ định cho nam và nữ giới trong độ tuổi 9-26, dù đã quan hệ tình dục và từng nhiễm virus. Vaccine còn giúp tránh tái nhiễm HPV. Lịch chủng ngừa vaccine HPV cho nam giới gồm 3 mũi, mũi 2 cách mũi 1 hai tháng, mũi 3 cách mũi 2 bốn tháng.

Viêm màng não

Viêm màng não do não mô cầu hoặc viêm não Nhật Bản có thể gây tử vong trong vòng 24 giờ hoặc các di chứng vĩnh viễn như liệt chi, điếc, mù lòa...Vì tính chất nghiêm trọng của bệnh, vaccine phòng ngừa được khuyến cáo cho mọi người, trong đó có nam giới.

Hiện Việt Nam có 2 loại vaccine phòng viêm màng não do não mô cầu, với hiệu quả bảo vệ cao. Nam giới cần tiêm một liều mỗi loại vaccine để có miễn dịch bảo vệ.

Viêm não Nhật Bản, hiện có hai vaccine phòng ngừa gồm Imojev và Jevax. Đối với Jevax, phác đồ chích ngừa gồm 3 mũi, trong đó mũi 2 cách mũi 1 một đến hai tuần, mũi 3 cách mũi 2 một năm, sau đó duy trì tiêm nhắc ba năm một lần. Với Imojev, nam giới chỉ cần một mũi.

Quai bị, sởi, rubella

Quai bị có thể gây viêm tinh hoàn, ảnh hưởng khả năng sinh sản của nam giới. Nam giới mắc sởi và rubella có thể tự khỏi, song hai bệnh này dễ lây lan trên nhóm phụ nữ có thai, trẻ nhỏ, gây biến chứng nặng.

Vaccine phòng sởi, quai bị, rubella có lịch tiêm hai mũi, cách nhau một tháng. Theo bác sĩ Chính, mọi người cũng cần chủng ngừa vaccine này trước khi du lịch tại những nước phát triển như Anh do có nguy cơ bùng dịch cao.

Thủy đậu

Nhiều người lớn quan niệm chỉ trẻ mới mắc thủy đậu, hoặc khi đã mắc bệnh thì có miễn dịch trọn đời, dẫn tới không phòng bệnh và không tiêm vaccine. Tuy nhiên, bệnh có thể xảy ra và biến chứng ở người lớn ví dụ nhiễm trùng da gây nhiễm khuẩn huyết, viêm phổi, viêm tai giữa, viêm não, viêm màng não...

Tương tự sởi và rubella, thủy đậu cũng gây biến chứng nặng ở phụ nữ có thai. Do đó, bác sĩ Chính khuyến cáo nam giới nên chích vaccine thủy đậu sớm, phác đồ 2 mũi vaccine cách nhau một tháng. Tiêm chủng đầy đủ giúp phòng bệnh hiệu quả đến 98%, giảm gánh nặng bệnh tật, tránh biến chứng, nâng cao chất lượng cuộc sống.

Mộc Thảo