Xạ trị là một trong những phương pháp điều trị ung thư phổ biến hiện nay, bên cạnh phẫu thuật, hóa trị, liệu pháp miễn dịch... Xạ trị không chỉ giúp tiêu diệt tế bào ung thư chính xác mà còn hạn chế tổn thương đến mô lành, giúp nâng cao chất lượng sống cho người bệnh.

BS.CKI Nguyễn Huy Lộc, khoa Xạ trị, Trung tâm Ung bướu, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM, cho biết để đạt được hiệu quả điều trị tối ưu và an toàn, quy trình xạ trị cần được thực hiện đầy đủ các bước dưới đây.

Khám chỉ định

Ngay khi tiếp nhận người bệnh, bác sĩ khai thác tiền sử bệnh, khám lâm sàng toàn thân, vùng nghi ngờ để đánh giá thể trạng tổng quát. Dựa vào chẩn đoán mô bệnh học (sinh thiết) để xác định chính xác loại ung thư và căn cứ hình ảnh học giúp xác định giai đoạn bệnh. Người bệnh được thực hiện xét nghiệm máu, chức năng gan, thận để đảm bảo đủ điều kiện thể chất. Bước đầu tiên này rất quan trọng vì chẩn đoán và chỉ định đúng quyết định hiệu quả điều trị.

Mô phỏng xạ trị

Sau khi đồng ý xạ trị, người bệnh được chụp CT mô phỏng, đôi khi kết hợp MRI hoặc PET/CT xác định chính xác vị trí, kích thước khối u, các cơ quan xung quanh. Nếu xạ vị vùng đầu cổ, người bệnh được làm mặt nạ cố định với khuôn ôm sát cơ thể để đảm bảo mỗi lần chiếu tia, tránh sai lệch vị trí chiếu. Trong quá trình mô phỏng xạ trị, kỹ thuật viên có thể vẽ những dấu chấm nhỏ bằng mực lâu phai trên da người bệnh làm điểm mốc định vị trong suốt quá trình xạ trị.

Lập kế hoạch xạ trị

Các bác sĩ xạ trị, kỹ sư vật lý y khoa, kỹ thuật viên sẽ hội chẩn thông qua các hình ảnh mô phỏng nhằm lựa chọn kỹ thuật xạ, mục tiêu xạ; tính toán hướng tia, liều lượng, cường độ xạ trị phù hợp nhằm tối ưu hóa khả năng điều trị khối u và giảm tổn thương cho mô lành xung quanh. Các kỹ sư vật lý y khoa sẽ thử kế hoạch điều trị trên máy xạ trị gia tốc tuyến tính, đảm bảo tính chính xác, an toàn cho người bệnh.

Tiến hành xạ trị

Bác sĩ Lộc cho biết tùy vào mục tiêu điều trị, người bệnh được thực hiện xạ trong vài ngày, vài tuần hoặc lâu hơn, với mỗi lần xạ trị thường khoảng 20-40 phút. Trong xạ trị, người bệnh được theo dõi sát để kịp thời điều chỉnh nếu có bất thường.

Theo dõi sau xạ trị

Đây là bước quan trọng để đánh giá hiệu quả điều trị, phát hiện tác dụng phụ hoặc ung thư tái phát sớm. Nếu cần thiết, bác sĩ chỉ định người bệnh kết hợp thêm một số phương pháp điều trị khác như hóa trị, liệu pháp nhắm trúng đích, miễn dịch... giúp nâng hiệu quả.

Theo dõi sau xạ trị thường bắt đầu ngay sau khi bệnh nhân kết thúc đợt xạ trị và duy trì định kỳ trong nhiều tháng hoặc nhiều năm. Kể cả sau khi điều trị triệt căn ung thư, người bệnh vẫn cần tái khám định kỳ để phát hiện ung thư tái phát (nếu có).

Nhật Minh