Tại "Diễn đàn Kinh tế Việt Nam lần 3-2025 " do báo Người Lao Động tổ chức ngày 26/9, ông Trần Như Tùng, Phó chủ tịch Hiệp hội Dệt may Việt Nam (VITAS) cho biết xuất khẩu có dấu hiệu chững lại.
Nguyên nhân là khách hàng Mỹ đã đặt hàng và giục giao sớm, sau khi Tổng thống Trump công bố thuế đối ứng hồi tháng 4. Do đó, tồn kho tại thị trường này đang cao, khiến nhu cầu từ tháng 6 và 7 chậm lại. "Quý III và quý IV vì thế cũng có dấu hiệu giảm tốc", ông cho biết.
Với ngành gỗ nội thất, hôm 25/9, Tổng thống Mỹ Donald Trump thông báo áp thuế đến 50% với tủ bếp, tủ phòng tắm và một số đồ nội thất, hiệu lực từ 1/10. Ông Phùng Quốc Mẫn, Chủ tịch Hội Mỹ nghệ và Chế biến gỗ TP HCM (Hawa) cho biết đây sẽ là thách thức lớn với ngành gỗ nội thất vì Mỹ là thị trường chính.
Tám tháng đầu năm nay, xuất khẩu gỗ đạt 11,1 tỷ USD, tăng 6,5% so với cùng kỳ năm 2024. Tuy nhiên, ông Mẫn lưu ý ngành gỗ phải đối mặt với hàng loạt rào cản như thuế quan, điều tra Mục 232 của Bộ Thương mại Mỹ đối với gỗ dán, cùng quy định chống phá rừng khắt khe tại châu Âu. "Đây đều là những trở ngại khiến xuất khẩu gỗ chưa đạt như kỳ vọng, dù con số vẫn tăng trưởng", ông nói.
Bà Tô Thị Tường Lan, Phó tổng Thư ký Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP) phát biểu tại sự kiện sáng 26/9. Ảnh: Người Lao Động
Rủi ro thị trường Mỹ với ngành thủy sản cũng nổi lên. Bà Tô Thị Tường Lan, Phó Tổng Thư ký Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP) dự báo xuất khẩu về đích năm nay với kim ngạch 10 tỷ USD, tăng 10% so với 2024.
Riêng với Mỹ, ngoài việc chịu thuế đối ứng, ngành còn gặp rào cản từ quy định mới với hải sản khai thác khiến ghẹ, cá ngừ, cá thu không thể xuất sang nước này từ 2026. Bên cạnh đó, thuế chống bán phá giá với tôm hiện đã vượt mức 55%, dẫn đến nguy cơ mất thị trường.
Thủy sản, gỗ nội thất và dệt may thuộc nhóm mặt hàng xuất khẩu chủ lực với kim ngạch tăng trưởng hai con số, lần lượt mang về 10 tỷ USD, 16,3 tỷ USD và 37 tỷ USD năm ngoái. Trong bối cảnh Mỹ là nơi tiêu thụ chủ lực của cả 3, diễn biến mới đỏi hỏi tăng tốc đa dạng hóa thị trường.
Bà Tường Lan chỉ ra Nam Mỹ, Trung Đông hay châu Á có nhiều tiềm năng nhưng chưa khai thác đúng mức. Ngoài ra, thị trường nội địa quy mô 100 triệu dân với ngành ăn uống phát triển là sân nhà cần doanh nghiệp kiên trì tiếp cận.
Tương tự, ông Mẫn cho rằng ngành gỗ cần chủ động đa dạng hóa, tránh phụ thuộc quá lớn vào thị trường Mỹ. Đồng thời, tập trung nâng cao giá trị gia tăng, chuyển đổi sang mô hình chủ động thiết kế và phân phối thêm trực tuyến.
Với dệt may, ông Tùng nói không cần quá lo lắng khi đơn hàng từ Mỹ chậm lại. Tuy nhiên, doanh nghiệp cấp thiết chuyển đổi số và xanh để giữ đơn hàng. Bởi lẽ, chuyển đổi số giúp đáp ứng yêu cầu truy xuất nguồn gốc nguyên liệu của Mỹ. Trong khi, không đạt các tiêu chuẩn xanh thì khó lấy đơn hàng từ châu Âu.
Bà Nguyễn Cẩm Trang, Phó cục trưởng Cục Xuất Nhập khẩu (Bộ Công Thương) xuất khẩu 9 tháng đầu năm tích cực, tăng trên 15%. Cuối tháng 8 và tháng 9, kim ngạch một số mặt hàng chững lại nhưng mức tăng 15% đã vượt chỉ tiêu 12%.
"Chúng tôi tin rằng nếu không có cú sốc lớn nào từ thị trường, mục tiêu tăng trưởng xuất khẩu năm nay sẽ đạt được", bà nói.
Tuy nhiên, bài toán quy tắc xuất xứ vẫn là điểm nghẽn lớn cho triển vọng xuất khẩu dài hạn sắp tới. Đơn cử, trong CPTPP, quy tắc "từ sợi trở đi" với dệt may đang tạo khó khăn do Việt Nam chưa chủ động được nguồn nguyên liệu.
Vì vậy, Bộ kỳ vọng rằng trong các cuộc đàm phán ASEAN - Canada sắp tới, quy tắc xuất xứ sẽ được nới lỏng hơn hoặc có cơ chế cộng gộp, giúp doanh nghiệp tận dụng nguồn nguyên liệu đa dạng để đáp ứng yêu cầu.
Riêng với thị trường Mỹ, Bộ Công Thương vẫn đang chủ trì các đàm phán cấp kỹ thuật, đặc biệt liên quan đến vấn đề trung chuyển. Hiện phía Mỹ chưa đưa ra bất kỳ định nghĩa hay hướng dẫn nào liên quan đến nội dung này. Đây là vấn đề cần sớm được làm rõ để doanh nghiệp chủ động xây dựng phương án sản xuất.
Với đa dạng hóa đầu ra, các hiệp định thương mại tự do mới đang được triển khai theo định hướng đa dạng hóa, hướng đến những khu vực nhiều tiềm năng như Trung Đông, khối vùng Vịnh, theo bà Trang.
Dỹ Tùng