Chia sẻ về kinh nghiệm quốc tế trong xử lý nợ xấu, ông Sameer Goyal - Chuyên gia tài chính cao cấp, điều phối viên về tài chính và phát triển khu vực tư nhân ở Việt Nam của Ngân hàng Thế giới (WB) tại Việt Nam cho biết, có nhiều cách tiếp cận khác nhau trong giải quyết nợ xấu.
Tùy mức độ nghiêm trọng của vấn đề và cấu trúc kinh tế và tài chính đang có, mà mỗi nước có cách thức tiếp cận và xử lý khác nhau. Khi nợ xấu không quá cao và lan rộng thì cách thường làm là khuyến khích các ngân hàng tự giải quyết ngay tại chính ngân hàng của mình.
Trong một số trường hợp, cũng có thể ngân hàng phải thu hồi tài sản thế chấp và chuyển các khoản tín dụng đó sang đơn vị quản lý tài sản của mình để khôi phục dư nợ số tiền vay.
Một số nước cũng thành lập ra các công ty quản lý tài sản (AMC) tư nhân độc lập để mua lại các tài sản xấu từ các tổ chức tài chính và tối đa hóa giá trị của các tài sản này thông qua việc tái cấu trúc chúng.
Tuy nhiên, khi có khủng hoảng tài chính hoặc nợ xấu ở mức cao và mang tính hệ thống thì các chính phủ cũng phải thành lập các AMC quốc gia. Kinh nghiệm cũng cho thấy, xử lý nợ xấu ở tầm quốc gia thường diễn ra cùng với quá trình tái cấu trúc ngân hàng và doanh nghiệp.
 |
|
Ông Sameer Goyal - Chuyên gia tài chính cao cấp, điều phối viên về tài chính và phát triển khu vực tư nhân ở Việt Nam của Ngân hàng Thế giới (WB) tại Việt Nam. |
- Việt Nam có thể rút ra những bài học gì từ những kinh nghiệm này?
- Việt Nam đang đối mặt với nợ xấu tăng cao, điều quan trọng là Việt Nam cần rút ra được những bài học và kinh nghiệm từ các nước khác và đưa ra được một chiến lược và khuôn khổ phù hợp để giải quyết các vấn đề liên quan. Một trong những bước đi đầu tiên có thể tiến hành là đánh giá về phạm vi của nợ xấu hiện nay để từ đó có hướng tiếp cận và các giải pháp xử lý.
- Vậy mấu chốt nhất để đảm bảo xử lý nợ xấu thành công là gì?
- Các vấn đề nợ xấu có thể trở thành một lực cản đối với sự tăng trưởng kinh tế và hệ thống tài chính. Dù lựa chọn cách tiếp cận nào thì điều quan trọng nhất là cần đảm bảo việc xử lý phải được tiến hành nhanh và bảng cân đối của các ngân hàng được điều chỉnh hợp lý để các ngân hàng có thể tiếp tục hoạt động hiệu quả. Sự trì hoãn trong xử lý sẽ làm xói mòn dần giá trị của các tài sản và dẫn đến chi phí lớn hơn cho nền kinh tế.
- Theo kinh nghiệm quốc tế, có nhiều trường hợp mà các chính phủ phải can thiệp trực tiếp để xử lý nợ xấu không?
- Việc chính phủ can thiệp trực tiếp vào xử lý nợ xấu cũng thường được xem xét.
- Rủi ro ở đây là gì và đâu là những vấn đề cần quan tâm?
- Rủi ro có thể dẫn đến là chính phủ phải gánh chịu chi phí tài khóa. Bên cạnh đó, trong trường hợp bắt buộc Chính phủ phải can thiệp thì cần tránh gây méo mó thị trường và những tình huống rủi ro đạo đức. Vì vậy, xử lý nợ xấu cần đi cùng với sự minh bạch.
Theo tôi, vai trò của các chính phủ nên là thúc đẩy môi trường thuận lợi và đưa ra các khung khổ luật pháp, điều tiết và giám sát thích hợp cho vấn đề nợ xấu và xử lý nợ xấu. Đặc biệt, xử lý nợ xấu không nên xem là một hoạt động tĩnh. Cùng với giải quyết nợ xấu, các nhà điều tiết cần thắt chặt giám sát, đảm bảo phân loại tài sản thích hợp và trích lập dự phòng đúng tiêu chuẩn quốc tế. Kinh nghiệm cho thấy trong rất nhiều trường hợp, các hạn chế về luật pháp, điều tiết, thuế hay khung khổ pháp lý là những rào cản lớn khi tiến hành công tác này.
- Nhìn nhận của ông về tình hình nợ xấu ở Việt Nam?
- Ngành Ngân hàng Việt Nam đang có những dấu hiệu căng thẳng với sự sụt giảm trong cho vay trong bối cảnh nghi ngại về nợ xấu tăng cao. Một số ngân hàng cho biết họ đang tích cực trong quản lý danh mục nợ xấu của mình. Tuy nhiên như kinh nghiệm của nhiều nước cho thấy, nếu không có những động lực khuyến khích mạnh mẽ thì các ngân hàng dường như sẽ làm rất ít, thậm chí là dừng, hoãn lại vấn đề này vì vin vào bối cảnh kinh tế khó khăn. Tôi cho rằng, hiện Chính phủ Việt Nam đã nhận thức được vấn đề nợ xấu gia tăng và đang tìm các cách thức để giải quyết vấn đề này, có thể trong đó gồm việc thành lập một AMC quốc gia.
- Ý ông là Việt Nam nên thành lập một AMC quốc gia?
- Một AMC quốc gia được thành lập hay không nên căn cứ vào tình hình trên toàn hệ thống cũng như việc phân tích các dữ liệu và xem xét lại danh mục của các ngân hàng để xác định xem phạm vi của vấn đề và bản chất của các tài sản đang suy giảm. Nếu đến mức phải thành lập một AMC quốc gia thì có một số vấn đề cần được lưu ý như: Nó có nên mở cho cả các ngân hàng nhà nước và tư nhân? Liệu AMC có bị hạn chế với những loại tài sản nhất định? Cách thức lựa chọn và quyết định giá tài sản sẽ được chuyển giao; Cần trao các quyền lực đặc biệt gì cho AMC này? Làm sao để AMC này tách biệt được khỏi các áp lực chính trị? Khung thời gian hoạt động nên kéo dài bao lâu?...
- Thành lập AMC quốc gia có những mặt tích cực và hạn chế gì?
- Hầu hết các AMC quốc gia được thiết kế đặc biệt để phù hợp với tình hình mỗi nước. Các AMC quốc gia thường có một số lợi thế: Cho phép các ngân hàng tập trung vào hoạt động kinh doanh chính của mình; giúp cho các nền kinh tế thực hiện việc xử lý nợ xấu với các nguồn lực và chuyên môn được tập trung vào một cơ quan; có thể cho phép chứng khoán hóa do có lượng tài sản lớn; phá bỏ các mối liên kết giữa các ngân hàng và khu vực doanh nghiệp/người vay và do đó có thể giúp cải thiện khả năng thu hồi các khoản vay; cho phép áp dụng các thông lệ xử lý nợ xấu thống nhất...
Nhưng cùng với đó, các AMC này cũng đặt ra các thách thức như: Các ngân hàng có các lợi thế thông tin hơn so với AMC quốc gia vì họ có quan hệ với những khách hàng vay; nếu các tài sản được chuyển sang AMC không được quản lý một cách tích cực thì sự tồn tại của AMC có thể dẫn đến sự xói mòn kỷ luật thanh toán và làm cho giá trị các tài sản này còn suy giảm nhiều hơn. Đồng thời, có thể cũng khó để ngăn cách một đơn vị công khỏi áp lực chính trị, nhất là khi nó phải mang trên mình một khối lượng lớn các tài sản của ngân hàng.
- Vậy những lưu ý ở đây là gì?
- Cần lưu ý là AMC quốc gia có thể giúp nhanh chóng làm sạch bảng cân đối kế toán của một ngân hàng nhưng để nợ xấu không quay trở lại thì các ngân hàng cần được giám sát chặt chẽ và các hệ thống quản lý rủi ro của họ phải được tăng cường. Thứ nữa, các tài sản chuyển giao cho AMC chỉ là bước đi đầu tiên trong tiến trình xử lý nợ xấu. Các tài sản này sau đó cần được các chuyên gia mổ xẻ kỹ lưỡng, trong khi các hạn chế và lỗ hổng trong các chính sách cần được loại bỏ. Ngoài ra, việc dành những quan tâm thích đáng cho khu vực doanh nghiệp và những cải thiện trong quản trị cũng là những yếu tố quan trọng để tăng hiệu quả của việc xử lý nợ xấu. Cùng với đó, năng lực của hệ thống luật pháp cũng có thể giúp tăng cường để thúc đẩy quá trình này.
(Theo Thời báo Ngân hàng)