Ca ghép tạng đầu tiên của Việt Nam là ghép thận, thực hiện năm 1992 với sự hỗ trợ của chuyên gia nước ngoài. "Nay, Việt Nam hoàn toàn làm chủ kỹ thuật, thậm chí cải tiến quy trình cho phù hợp hơn với điều kiện thực tế", ông Dương Đức Hùng, Giám đốc Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức, nói tại Hội nghị khoa học quốc tế năm 2025 do bệnh viện tổ chức với chủ đề Vai trò của ngoại khoa và ghép tạng trong kỷ nguyên hội nhập toàn cầu, sáng 1/11.
Ghép tạng là một trong những thành tựu quan trọng nhất của y học nhân loại từ thế kỷ 20. Đây là biện pháp duy nhất để cứu sống người bệnh giai đoạn cuối. Đến nay, Việt Nam đã thực hiện ghép được 6 loại bộ phận cơ thể người, trong đó chủ yếu là ghép thận với 8.904 ca, tiếp theo là ghép gan 754 ca, 126 ca ghép tim và 13 ca phép phổi, 3 ca ghép chi trên, 2 ca ghép ruột và hàng trăm ca ghép mô (ghép giác mạc, ghép da, tế bào gốc).
Các bác sĩ Bệnh viện Việt Đức thực hiện một ca ghép tạng. Ảnh: Bệnh viện cung cấp
Nhìn lại hành trình ghép tạng tại Việt Nam, đặc biệt là 15 năm gần đây, ông Hùng nhận định y học nước ta đã tiến rất nhanh. Nếu trước đây, Việt Nam chỉ ở mức tiếp cận các nước đang phát triển, thì nay nhiều kỹ thuật, trong đó có ghép tạng, đã tiệm cận trình độ của các nước phát triển. Trong đó các cải tiến về quy trình và kỹ thuật tại Bệnh viện Việt Đức đã giúp rút ngắn thời gian ghép gan 12-14 giờ xuống còn 6-7 giờ, trong khi hiệu quả điều trị nâng cao.
Không chỉ các bệnh viện lớn như Việt Đức, Chợ Rẫy hay 108 thực hiện ghép tạng mà nhiều bệnh viện tỉnh, vùng sâu xa cũng được chuyển giao kỹ thuật. Hiện, cả nước có khoảng 30 trung tâm ghép tạng được Bộ Y tế cấp phép.
2025 là năm đột phá của Bệnh viện Việt Đức về ghép đa tạng. Từ khi khởi động chương trình năm 2010 với trung bình 8-10 ca hiến chết não mỗi năm, bệnh viện nhận 25 trường hợp hiến chết não trong năm nay. Nhiều tuần liên tiếp, nơi này thực hiện ghép tạng cho nhiều bệnh nhân, cả những ca ghép đồng thời hai tạng như tim - gan, tim - phổi, gan - thận.
Với thành công này, Bệnh viện Việt Đức đã đạt Giải Nhất tại lễ trao giải Nhân tài Đất Việt 2025 trong lĩnh vực Y dược, nhờ công trình Triển khai ghép đa tạng từ người hiến chết não. Việc chỉ định ghép đồng thời nhiều tạng được thực hiện theo những tiêu chuẩn nghiêm ngặt, nhằm tối ưu hóa cơ hội sống cho người bệnh và sử dụng hiệu quả từng tạng hiến quý giá.
Ông Nguyễn Trọng Khoa, Phó Cục trưởng Quản lý khám chữa bệnh, Bộ Y tế, cho biết Việt Nam đứng đầu Đông Nam Á về số ca ghép tạng, là nước duy nhất ở khu vực thực hiện hơn 1.000 ca hiến ghép tạng mỗi năm kể từ năm 2022.
Số ca ghép tăng cao chứng tỏ trình độ khoa học kỹ thuật có bước tiến vượt bậc, làm chủ nhiều kỹ thuật khó và hơn nhiều nước trong khu vực. Song, rào cản hiện nay là số người chết não hiến tạng rất thấp. Vì vậy, Bộ Y tế đang xây dựng dự án Luật Hiến mô tạng sửa đổi nhằm tạo hành lang pháp lý, bổ sung các quy định để tăng nguồn tạng hiến, cứu sống thêm được nhiều người bệnh. Luật đề xuất các danh mục chi phí về hiến ghép, nguồn từ bảo hiểm y tế, ngân sách nhà nước và các nguồn tài trợ hợp pháp. "Luật giúp chuẩn hóa các quy trình, thúc đẩy ngành hiến tạng theo tiêu chuẩn quốc tế", ông Khoa nói.
Lê Nga