Số liệu trên được nêu trong báo cáo của Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương). Theo đó, nhập khẩu thịt heo thời gian gần đây liên tục tăng mạnh, bất chấp giá nhập khẩu leo thang. Tính từ đầu năm, giá bình quân đạt 2.688 USD một tấn (khoảng 68.000 đồng một kg), cao hơn 17% so với cùng kỳ năm ngoái.
Một trong những nguyên nhân quan trọng khiến nhập khẩu tăng mạnh là dịch bệnh tái bùng phát. Theo Bộ Nông nghiệp và Môi trường, dịch tả heo châu Phi từ đầu năm đến nay xuất hiện tại cả 34 tỉnh, thành với 1.780 ổ dịch, buộc tiêu hủy khoảng 648.000 con heo.
Cục Thú y cho biết dịch chủ yếu bùng phát ở các hộ chăn nuôi nhỏ lẻ, nơi điều kiện an toàn sinh học còn hạn chế. Thời tiết giao mùa, mưa nhiều, độ ẩm cao làm giảm hiệu quả tiêu độc, tạo môi trường cho virus tồn tại và lây lan. Đáng lo ngại hơn, cơ quan thú y ghi nhận sự xuất hiện của chủng virus mới độc lực cao hơn, khiến việc kiểm soát trở nên khó khăn.
Tiểu thương bán thịt heo tại chợ chung cư Vĩnh Hội, TP HCM. Ảnh: Thành Nguyễn
Trong bối cảnh nguồn cung nội địa thiếu ổn định, giá thịt heo trong nước đã bị đẩy lên (cao hơn 50-78% so với hàng nhập khẩu), trong đó nạc nọng bán lẻ 220.000 đồng một kg, ba rọi 160.000-180.000 đồng. Ngược lại, thịt heo đông lạnh từ Nga, Brazil chỉ 90.000-120.000 đồng. Chênh lệch này khiến nhiều nhà hàng, quán ăn chuyển sang dùng thịt nhập để giữ chi phí ổn định.
Không chỉ dịch bệnh, chi phí chăn nuôi cũng là áp lực lớn. Con giống, thức ăn và thuốc thú y đều phụ thuộc nhiều vào nhập khẩu, khiến giá thành sản xuất heo hơi tại Việt Nam cao hơn nhiều so với các nước có ngành chăn nuôi công nghiệp. Quy mô chăn nuôi nhỏ lẻ và năng suất thấp càng làm cho sản xuất trong nước khó cạnh tranh. "Đây là điểm bất lợi lớn nhất khi so sánh với thị trường nhập khẩu, nơi sản xuất quy mô lớn giúp giá thành thấp hơn rõ rệt", đại diện Hiệp hội Chăn nuôi Đông Nam Bộ nhận định.
Trong khi đó, thị trường thế giới lại khá thuận lợi cho nhập khẩu. Báo cáo của Cục xuất nhập khẩu cho biết, Trung Quốc - quốc gia sản xuất thịt heo lớn nhất - dự kiến giữ sản lượng ổn định quanh mức 57 triệu tấn vào năm 2026, nhờ đầu tư vào giống và hệ thống chăn nuôi công nghiệp. Tại Mỹ, xuất khẩu thịt heo đang chững lại do giá phụ phẩm giảm và thuế quan của Trung Quốc, khiến giá quốc tế có xu hướng hạ nhiệt. Điều này giúp Việt Nam dễ tiếp cận nguồn hàng dồi dào với giá cạnh tranh.
Tính chung 8 tháng, Việt Nam đã nhập khẩu hơn 623.000 tấn thịt và sản phẩm từ thịt, trị giá 1,26 tỷ USD, tăng gần 14% so với cùng kỳ. Ấn Độ vẫn là nguồn cung lớn nhất, nhưng lượng nhập khẩu giảm, nhường chỗ cho Nga, Mỹ và Brazil tăng nhanh.
Chuyên gia ngành chăn nuôi đánh giá, việc gia tăng nhập khẩu là xu hướng khó tránh khi nguồn cung trong nước gặp biến động. Tuy nhiên, yếu tố cần lưu ý là làm sao để cân đối giữa nhu cầu thị trường và khả năng phát triển bền vững của ngành chăn nuôi trong nước. Ông nhấn mạnh nếu chỉ dựa vào nhập khẩu, nông dân sẽ càng khó duy trì sản xuất, đặc biệt trong bối cảnh dịch bệnh và giá thức ăn vẫn ở mức cao.
Để giảm áp lực, hiệp hội cho rằng cần đẩy mạnh các biện pháp phòng chống dịch, hỗ trợ chăn nuôi an toàn sinh học và khuyến khích mô hình chăn nuôi quy mô lớn.
Bộ Nông nghiệp và Môi trường cho biết từ nay đến cuối năm sẽ tiếp tục đẩy mạnh giám sát chủ động dịch bệnh, giải trình tự gene để cảnh báo sớm biến chủng virus. Bộ cũng hướng dẫn, hỗ trợ địa phương và doanh nghiệp xây dựng vùng an toàn dịch bệnh theo chuẩn Việt Nam và Tổ chức Thú y Thế giới (WOAH), nhằm duy trì ổn định sản xuất.
Thi Hà