'Vì sao nhiều tai nạn thảm khốc từ tình huống đơn giản?'

Vụ việc "Chiếc xe sang đâm vào ôtô khách đang dừng ven đường khiến một người tử vong" mới đây lại một lần nữa khiến dư luận rúng động và đau xót. Dù nguyên nhân cuối cùng thuộc về ai, thì nỗi mất mát vẫn là thật, và điều đáng buồn hơn là những tai nạn giao thông tương tự đã xuất hiện với tần suất đáng báo động trong nhiều năm qua.

 

 

Xe sang đâm vào ôtô khách, tai nạn từ tình huống đơn giản

Chúng ta đã từng nghe về những vụ tai nạn do chạy quá tốc độ, thiếu quan sát, dừng đỗ sai quy định, thiếu kỹ năng lái xe khi gặp sự cố hoặc thậm chí đơn giản chỉ vì sự bất cẩn kéo dài vài giây. Rõ ràng, giao thông tại Việt Nam không chỉ gặp vấn đề về hạ tầng mà còn vì ý thức của một bộ phận không nhỏ người tham gia giao thông vẫn còn nhiều hạn chế. Điều đáng suy ngẫm là nhiều tai nạn không xuất phát từ những tình huống quá phức tạp hay bất khả kháng. Chúng xảy ra vì sự chủ quan đã trở thành thói quen: sự vội vàng coi thường quy định, sự tùy tiện khi điều khiển xe lớn, tâm lý "đi nhanh một chút không sao", hay thậm chí niềm tin rằng tai nạn chỉ xảy ra với ai đó, không phải với chính mình.

Khi một chiếc xe du lịch chạy tốc độ cao không quan sát kỹ, hoặc khi một chiếc xe khách dừng thiếu an toàn ven đường, thì chỉ cần một tích tắc lơ đễnh cũng có thể đổi bằng sinh mạng. Tỷ lệ tử vong do tai nạn giao thông tại Việt Nam dù đã giảm so với trước đây, nhưng vẫn thuộc nhóm cao trong khu vực. Những con đường đông đúc, những chiếc xe máy len lỏi, những chiếc ôtô phóng nhanh vượt ẩu đã trở thành hình ảnh quen thuộc đến mức nhiều người xem đó là "bình thường". Nhưng tai nạn không bao giờ là bình thường, và việc chấp nhận những hành vi nguy hiểm như một phần của đời sống giao thông chỉ khiến chúng ta mãi giậm chân tại chỗ trong hành trình trở thành một quốc gia có văn hóa giao thông văn minh.

Để giảm thiểu những vụ tai nạn đáng tiếc như vụ xe sang đâm ôtô khách vừa qua, điều quan trọng nhất không chỉ nằm ở việc hoàn thiện hệ thống luật pháp mà còn ở sự chuyển biến sâu sắc từ mỗi người trong ý thức tham gia giao thông. Người Việt Nam cần phải tự hỏi: chúng ta đã thực sự tôn trọng luật giao thông hay chưa? Chúng ta lái xe với sự tập trung và trách nhiệm hay chỉ với tâm lý đối phó? Chúng ta dừng đỗ đúng quy định, giữ làn đường, làm chủ tốc độ hay vẫn còn tùy tiện?

Để thay đổi thực trạng này, một hệ thống giải pháp đồng bộ là điều cần thiết. Trước hết, mỗi người cần nâng cao ý thức tuân thủ luật giao thông, bởi ý thức là nền tảng quan trọng nhất. Nếu một tài xế hiểu rằng chạy nhanh hơn vài phút không đáng để đánh đổi mạng người, họ sẽ tự biết hạ chân ga. Nếu người lái xe khách hiểu rằng dừng ven đường không đúng quy định có thể khiến hàng chục người gặp nguy hiểm, họ sẽ cân nhắc kỹ trước mỗi lần dừng đỗ. Tính mạng con người phải được đặt ở vị trí cao nhất, và chỉ khi mỗi cá nhân ý thức rõ điều đó, tai nạn mới có thể giảm.

Song song với ý thức cá nhân, việc trang bị kỹ năng lái xe an toàn cần được chú trọng hơn bao giờ hết. Nhiều tài xế hiện nay chỉ đủ điều kiện để "biết lái", nhưng lại thiếu hoàn toàn các kỹ năng xử lý tình huống nguy hiểm, kỹ năng quan sát ban đêm, kỹ năng lái xe trên đường cao tốc hay trong điều kiện thời tiết xấu. Việc đào tạo lái xe tại Việt Nam cần được cải tiến theo hướng thực chất, thực hành nhiều hơn và bám sát các tình huống thực tế. Những quốc gia có tỷ lệ tai nạn thấp thường có chương trình đào tạo lái xe khắt khe, thậm chí kéo dài nhiều năm. Đây là điều Việt Nam hoàn toàn có thể học hỏi.

Ngoài ra, công nghệ giám sát giao thông hiện đại như camera xử phạt nguội, hệ thống cảnh báo tốc độ, phanh tự động hay giữ làn đường cũng cần được áp dụng rộng rãi hơn. Không thể phủ nhận rằng công nghệ có thể cứu mạng người khi con người sai sót. Việc lắp thêm camera, nâng cấp hệ thống chiếu sáng đường quốc lộ, cải thiện biển báo, sơn vạch đường rõ ràng cũng sẽ giảm đáng kể rủi ro tai nạn.

Mặt khác, việc truyền thông về văn hóa giao thông cũng cần được thực hiện mạnh mẽ hơn. Thay vì chỉ tuyên truyền theo phong trào, cần đưa các câu chuyện thực tế, các bài học từ những vụ tai nạn thương tâm đến gần hơn với cộng đồng. Khi một người nhìn thấy hậu quả nghiêm trọng của tai nạn, họ sẽ thấm thía hơn giá trị của việc chấp hành quy định.

Cuối cùng, pháp luật phải được thực thi nghiêm minh. Không có văn hóa giao thông nào có thể hình thành nếu hành vi vi phạm không bị xử lý triệt để. Khi người vi phạm cảm thấy mức phạt đủ sức răn đe, họ sẽ cân nhắc trước khi vượt ẩu hay dừng đỗ bừa bãi. Một xã hội an toàn không thể xây dựng trên sự nhân nhượng với những hành vi gây nguy hiểm cho cộng đồng. Tai nạn giao thông không phải là điều tất yếu, và càng không phải số phận. Chúng ta có thể thay đổi, hoàn toàn có thể giảm bớt những cái chết oan uổng nếu mỗi người bắt đầu bằng việc tự thay đổi chính mình. Vụ xe sang đâm ôtô khách vừa qua là lời cảnh tỉnh đau đớn nhưng cần thiết. Nếu chúng ta coi đó là bài học để sửa mình, để xây dựng một văn hóa giao thông văn minh hơn, thì nỗi đau này ít nhất cũng không trở nên vô nghĩa.

Độc giả Thu Sang