Hàng chục nghìn người ngày 27/9 có mặt tại mít tinh của đảng Tamilaga Vettri Kazhagam (TVK) tại quận Karur, bang Tamil Nadu, vì có diễn viên Vijay phát biểu. Ông đến địa điểm tổ chức lúc trời đã tối, trễ gần 7 giờ so với kế hoạch. Hỗn loạn xảy ra khi đám đông tràn lên để nhìn Vijay, nhiều người ngã xuống và bị giẫm đạp, khiến ít nhất 40 người thiệt mạng.
Vijay là một trong những diễn viên có sức hút phòng vé lớn nhất của điện ảnh Tamil suốt ba thập kỷ qua, trước khi tham gia chính trường. Ông thành lập TVK năm 2024, đặt mục tiêu cạnh tranh với đảng cầm quyền DMK ở Tamil Nadu.
Thảm kịch tại sự kiện của TVK phần nào cho thấy sức hút khổng lồ từ các sao điện ảnh ở Tamil Nadu nói riêng và các bang miền nam Ấn Độ nói chung. Một số ngôi sao điện ảnh có địa vị vượt xa người thường, trở thành chính trị gia và thậm chí còn được coi như thánh nhân.
Tài tử Vijay tại sự kiện vận động ở Tamil Nadu ngày 27/9. Ảnh: PTI
"Văn hóa tôn thờ hình tượng đã ăn sâu trong văn hóa Tamil suốt hàng nghìn năm, từ tôn kính thần linh, sinh vật huyền thoại, vua chúa cho đến anh hùng", phó giáo sư Panbu Selvan và D. Brindha, Cao đẳng Khoa học và Nghệ thuật PSG, thành phố Coimbatore, Tamil Nadu, cho biết trong một nghiên cứu chung.
Theo hai phó giáo sư, truyền thống này dần được mở rộng sang những cá nhân nổi bật trong đời sống hiện đại, đặc biệt là ngôi sao điện ảnh.
Nghiên cứu chỉ ra rằng điện ảnh Tamil không chỉ đơn thuần là giải trí mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc định hình giá trị văn hóa, xã hội và chính trị của người dân. Hình tượng nhân vật chính luôn được xây dựng như anh hùng, trở thành hình mẫu để noi theo.
Trong nhiều bộ phim, người hùng thường được mô tả như "người cứu tinh siêu nhiên" hoặc "như thánh thần", khơi gợi sự tôn kính.
Sự ủng hộ từ người hâm mộ đã đưa những "anh hùng trên màn ảnh" thành "anh hùng ngoài đời thực", mở đường cho họ bước vào chính trường. Các thủ hiến Tamil Nadu như C.N. Annadurai, M.G. Ramachandran, M. Karunanidhi, V.N. Janaki và J. Jayalalithaa đều xuất thân từ diễn viên.
Tài tử Vijay tại sự kiện vận động ở Tamil Nadu ngày 27/9. Ảnh: Reuters
Sai Manish, cây viết bình luận của tờ Business Standard, cho rằng ngôi sao điện ảnh đạt địa vị "được tôn thờ" và trở thành lãnh tụ chính trị bởi người Tamil, qua nhiều thập kỷ, đã tìm thấy ở diễn viên hình ảnh mà bản thân họ khó có thể đạt tới trong đời thực.
"Trong tâm thức người Tamil, một diễn viên bình thường, bề ngoài giống như họ, khi thực hiện hành động siêu phàm trên màn ảnh đã đem lại cảm giác được trao quyền và nâng cao lòng tự tôn. Sự gắn kết này bắt nguồn từ tình trạng nghèo đói kéo dài mà bang phải chịu cho đến đầu thập niên 1990", ông Manish cho biết.
Trong giai đoạn 1960-1980, gần nửa dân số Tamil Nadu sống dưới mức nghèo. Trong tình cảnh u ám, người dân Tamil tìm thấy niềm an ủi trong các phim của Ramachandran. Sự duyên dáng và các vai diễn của ông mang đến một thế giới thay thế.
Năm 1965, thủ tướng Jawaharlal Nehru ban hành Đạo luật Ngôn ngữ Chính thức, dẫn tới các cuộc biểu tình phản đối tiếng Hindi ở Tamil Nadu. Phong trào Dravidian, nhấn mạnh quyền tự chủ, bảo vệ bản sắc Tamil mà Ramachandran theo đuổi, được tiếp thêm sức mạnh. Ramachandran gia tăng ảnh hưởng, bước vào chính trường năm 1967 và đắc cử thủ hiến.
Vị thế các diễn viên ở miền nam Ấn Độ càng được củng cố khi họ thường hỗ trợ tài chính cho người dân, tạo nên hình ảnh "người bảo hộ".
Bà Jayalalithaa, học trò của Ramachandran, khi làm thủ hiến Tamil Nadu đã triển khai một chương trình cung cấp hàng thiết yếu giá thấp. Nam diễn viên, nhà sản xuất Rajinikanth nổi tiếng ở Tamil Nadu vì quyên góp nửa thu nhập cho người khó khăn, điều hành nhiều quỹ từ thiện.
"Tamil Nadu vốn có nền văn hóa tôn sùng sâu sắc. Việc thần thánh hóa anh hùng là điều rất tự nhiên đối với những người luôn tìm kiếm thần tượng để noi theo. Sau khi phong trào Dravidian ra đời trên nền tảng chủ nghĩa vô thần, các lãnh tụ chính trị và ngôi sao điện ảnh đã thay thế vị trí của thần linh trong đời sống của người dân", nữ nhà văn Vaasanthi, bang Tamil Nadu, nói với Al Jazeera.
Cây viết Manish mô tả người Tamil còn có xu hướng tôn thờ anh hùng tới mức cực đoan, thậm chí phi lý.
"Điều này có thể thấy qua những màn cuồng nhiệt chào đón mỗi khi có phim mới của Rajinikanth ra mắt. Người hâm mộ đổ hàng chục lít sữa lên những tấm ảnh thần tượng cao đến ba tầng nhà, biến lễ công chiếu thành một nghi lễ tôn giáo", Manish viết.
Những diễn viên khác ở Tamil Nadu cũng có mạng lưới người hâm mộ có thể sánh bằng, thậm chí vượt, nhiều câu lạc bộ bóng đá ngoại hạng Anh. Các khảo sát cho thấy sau Rajinikanth, tài tử Vijay, thường được gọi là Thalapathy (Chỉ huy), có hơn 20.000 câu lạc bộ với trên hai triệu thành viên, lớn thứ hai Tamil Nadu.
Người hâm mộ tắm sữa cho ảnh Rajinikanth ở thành phố Chennai, thủ phủ bang Tamil Nadu. Ảnh: The Hindu
Tháng 2/2024, Vijay tuyên bố ngừng đóng phim, thành lập TVK để tranh cử nghị viện Tamil Nadu vào đầu năm 2026. Động thái gây sốc bởi tài tử sinh năm 1974 đang ở đỉnh cao sự nghiệp.
Vijay đã tuyển mộ quan chức về hưu, chuyên gia vào các vị trí lãnh đạo TVK. Cờ TVK có hình hai con voi và hoa vakai, tượng trưng cho niềm tự hào Tamil và tiến bộ tập thể. Vijay nhiều lần nhấn mạnh yếu tố minh bạch, vì dân, và một chính quyền không tham nhũng, tự định vị là sự thay thế mới mẻ cho hệ thống chính trị vốn lâu nay bị chi phối bởi hai đảng DMK và AIADMK.
Tuy nhiên, các nhà phân tích chính trị lưu ý rằng việc chuyển hóa danh tiếng ngôi sao thành lá phiếu không phải điều chắc chắn. Giới quan sát ước tính TVK có thể giành 10-25% số phiếu, tùy thuộc vào liên minh chính trị và làn sóng phản đối chính quyền đương nhiệm.
Nếu thành công, Vijay có thể đi theo con đường của ông Ramachandran và bà Jayalalithaa, định hình lại tương lai chính trị Tamil Nadu.
Như Tâm (Business Standard, Al Jazeera, One India)