Văn hóa Celt đã phát triển rực rỡ ở Thổ Nhĩ Kỳ
 |
|
Phế tích của nền văn hoá Celt. |
Những dấu ấn của các Galatai (tiếng Celt nghĩa là chiến binh) ở Gordion cho thấy, người Celt đã mang theo cả "bầu đoàn thê tử" trong các cuộc chinh phạt. Họ đã dừng chân ở Gordion và xây dựng ở đây một xã hội quy củ, hùng mạnh.
Dưới đống đổ nát ở Gordion, Anatolia (trung tâm Thổ Nhĩ Kỳ), người ta tìm thấy những nhà dân xây bằng gạch bùn. Ở giữa là một khối kiến trúc lớn bằng đá tảng với những bức tường hào bằng đá dày kiên cố vây quanh. Bên trong là nhiều khung cửi nặng, đặt trên các bệ đất sét vững chắc - một nét đặc thù của văn minh nông nghiệp Celt. Đặc biệt, bên cạnh những khung cửa này, người ta còn tìm thấy một bức tượng người tạc bằng đá với hai khuôn mặt - một bản sao của những bức tượng đá Celt ở Trung Âu.
 |
|
Một cột đá của người Celt ở Gordion. |
Tuy nhiên, khám phá lớn nhất về người Celt ở Gordion có lẽ là những bộ xương cụt đầu, những hộp sọ bị chém vụn của trẻ em và người lớn lẫn trong đám xương động vật. Đây hẳn là bằng chứng về những hành động có tiếng là dã man với tù nhân ở các thành trì bị chiếm đóng của người Celt cổ đại. Điều này trái ngược hẳn với tính khoan hòa của người Hy Lạp, La Mã và các bộ tộc khác ở Anatolia thời đó.
Tiến sĩ Oscar White Muscarella, một nhà khảo cổ ở Bảo tàng nghệ thuật Metropolitan (Pháp), nói: "Đây là phát hiện có tầm cỡ rất lớn. Lần đầu tiên chúng ta được chiêm ngưỡng và sờ nắn tận tay các vật dụng của người Celt. Và bây giờ chúng ta mới có thể nói chút gì về tộc người này ở Anatolia".
Tràn vào Trung Á
Trong một tài liệu còn lưu lại, sử gia Livy của La Mã đã miêu tả đôi nét về sự xâm nhập của người Celt vào Thổ Nhĩ Kỳ như sau: Năm 278 trước Công nguyên, vị hoàng đế của Anatolia đã thuê khoảng 20.000 chiến binh Celt để trấn áp đám binh lính nổi loạn trong nước. Điều ông không ngờ tới là người Celt đã lợi dụng cơ hội này, mang theo vợ con cùng 2.000 xe chở hàng hóa, gia súc ồ ạt tràn vào lãnh thổ. Từ đó, Anatolia rơi vào tay người Celt.
Livy miêu tả Gordion như một trung tâm dân cư và thương mại cực lớn đầu thế kỷ thứ 2 trước Công nguyên. Một nền văn hóa Celt, pha tạp với văn hóa Hy Lạp và La Mã đã phát triển rực rỡ ở đây. Những vết tích trên nền móng còn lại cho thấy, đã từng có những đại sảnh rộng với nhiều phòng, hành lang, những khoảng sân và những chiếc ghế đá. Trong số vật dụng khai quật được, các nhà khoa học tìm thấy nhiều đồ trang sức bằng xương sư tử chạm trổ cầu kỳ.
Ở một làng nhỏ gần Anatolia, các nhà khảo cổ còn tìm thấy trên 2.000 xương động vật và nhiều xương người. Trong đó đáng chú ý nhất là 3 bộ xương người khá nguyên vẹn: một đàn ông khoảng 40 tuổi, một phụ nữ khoảng 35 tuổi và một đứa trẻ dưới 8 tuổi. Có lẽ đây là một gia đình người Celt. Dựa vào tuổi của đám xương động vật, các nhà khảo cổ đoán rằng chúng đã bị giết thịt trong ngày hội chọn giống trước mùa đông (một phong tục của dân du mục Celt).
Cách nhìn mới
Những phát hiện ở Gordion đã làm thay đổi cách nhìn nhận về văn hóa Celt. Theo những điều ghi chép trong lịch sử Hy Lạp và La Mã thì người Celt là một bộ tộc mọi rợ, đem đến sự phá hủy ghê gớm cho văn hóa châu Âu. Tuy nhiên, những vật dụng tìm được ở Gordion cho thấy, nghệ thuật Celt có nhiều nét tinh xảo, và hẳn đã ảnh hưởng đáng kể tới văn hóa Hy Lạp sau này.
 |
|
Các hiện vật trong đống đổ nát ở Gordion. |
Đến nay, người ta đều cho rằng người Celt xuất hiện đầu tiên ở Trung Âu và tràn sang khắp Tây Âu vào thế kỷ 7 đến thế kỷ 2 trước Công nguyên. Phát hiện mới ở Anatolia cho thấy, văn hóa Celt thực tế đã tràn đến Tây và Trung Á, rồi phát triển rực rỡ ở Thổ Nhĩ Kỳ. Bằng các cuộc chiến đẫm máu, người Celt đã khiến La Mã phải run sợ. Trong lĩnh vực canh nông họ đã đạt được nhiều thành tựu đáng kể như phát minh ra lưỡi hái, máy cày có lưỡi được gắn bánh xe, và một công cụ trông giống như chiếc máy gặt.
Minh Hy (theo New York Times)