Avinash Rai, 46 tuổi, tù nhân phạm tội buôn lậu, tuần trước khiến người thân sửng sốt khi xuất hiện tại nhà ở Kathmandu, trong lúc Nepal xảy ra cuộc biểu tình phản đối chính phủ. Người biểu tình khi đó đã khiến hệ thống an ninh khắp thủ đô tê liệt, đốt phá hàng loạt công trình ở thành phố, trong đó có nhà tù Nakhu, nơi Rai đang thụ án.
"Chúng tôi lúc đó ở trong hoàn cảnh phải tự cứu mình. Không có cảnh sát ở đó, xung quanh là cảnh đốt phá. Cổng nhà tù sau đó mở ra", Rai kể lại khi chạy khỏi nhà tù Nakhu ở thủ đô.
Khi bước ra bên ngoài nhà tù, Rai thấy cảnh đám đông hỗn loạn cùng những đám cháy bùng lên quanh thành phố. "Đó thực sự là khoảng thời gian tồi tệ", Rai nhớ lại.
Anh là một trong khoảng 13.500 phạm nhân đã rời khỏi nhà tù khi làn sóng bạo lực, đốt phá giữa biểu tình lên đến đỉnh điểm, với các cuộc đụng độ khiến ít nhất 73 người thiệt mạng.
Nhân viên an ninh tại nhà tù Nakhu, Kathmandu, Nepal, ngày 16/9. Ảnh: AFP
Rai ngày 17/9 quay trở lại nhà tù Nakhu, bước qua cánh cổng cháy dở để nộp mình cho cảnh sát. Lực lượng an ninh Nepal đã khôi phục trật tự ở nhà tù và đang nỗ lực truy lùng các phạm nhân bỏ trốn.
Cảnh sát Nepal cho biết hơn một phần ba tù nhân vượt ngục, khoảng 5.000 người, đã bị bắt lại. Nhiều tù nhân vẫn lẩn trốn, trong đó có những kẻ tội phạm khét tiếng.
Rai bị kết án 22 tháng tù vì tội buôn lậu hàng lậu qua biên giới Ấn Độ - Nepal và đã thụ án được 20 tháng. Những người tự nguyện quay lại như Rai thường là tù nhân có án nhẹ hoặc sắp thi hành án xong.
Nagendra Shreshtha, người bạn đưa Rai quay lại nhà tù, cho biết gia đình tù nhân này vô cùng sốc khi thấy anh về nhà.
"Thật điên rồ khi những người này đều có thể ra khỏi tù. Chúng tôi đã khuyên Rai nên quay về đó", Shreshtha nói.
Bên ngoài cánh cổng nhà tù Nakhu, Rai không phải tù nhân duy nhất tự nguyện quay lại.
Som Gopali, 40 tuổi, bị kết án 5 năm tù vì tội hành hung và còn 9 tháng nữa mới mãn hạn tù, đã ôm tạm biệt vợ khi quay lại nhà tù.
"Tôi đã rất sốc khi Gopali gọi điện. Tôi chết lặng và phải mất một lúc mới hiểu lý do cậu ấy được ra khỏi tù", chị gái Preeti Yonjan, 42 tuổi, người cũng đưa Gopali quay lại tù, nói.
Cuộc biểu tình ở Nepal đã kết thúc, nhưng nhà tù Nakhu vẫn còn dấu vết của cuộc bạo loạn.
Tường nhà tù bị cháy đen, khẩu hiệu của những người biểu tình trẻ thế hệ GenZ được viết nguệch ngoạc trên lối vào. Các tình nguyện viên đang phải vận chuyển chăn, nệm và đồ dùng được quyên góp vào nhà tù.
"Vết cháy ở khắp nơi. Đêm đầu tiên chúng tôi nghe tin về vụ vượt ngục thật căng thẳng. Mọi người đều cảnh giác cao độ", tình nguyện viên địa phương Savyata Bhakti, 22 tuổi, cho biết.
Suresh Raj Aran, 40 tuổi, bố của tù nhân Sevak, 23 tuổi, nói rằng con trai anh vượt ngục chỉ để thoát khỏi cảnh bạo lực. Sevak cũng đã tự nguyện quay lại nhà tù.
Bên ngoài nhà tù, các gia đình bày tỏ hy vọng chính phủ lâm thời Nepal sẽ thể hiện sự khoan hồng và cải thiện điều kiện sống cho tù nhân.
"Mọi thứ phải thay đổi, vì nếu không phải bây giờ thì đến bao giờ?", Poornima Gopali, 29 tuổi, nói khi vẫy tay chào anh trai Som Gopali quay trở lại nhà tù.
Ngọc Ánh (Theo AFP)