Nhân kỷ niệm 80 năm ngày sinh của cố Bộ trưởng Lê Minh Hương (3/10/1936-3/10/2016), tôi và các anh thuộc Viện lịch sử Công an nhân dân và Tổng cục Tình báo đã biên tập xây dựng cuốn sách "Một số hình ảnh về cuộc đời, sự nghiệp cách mạng của đồng chí Thượng tướng Lê Minh Hương".
Trong lời giới thiệu cuốn sách, đồng chí Nguyên Chủ tịch nước, Đại tướng Trần Đại Quang đã viết: "Trải qua hơn nửa thế kỷ hoạt động cách mạng, trong đó có 50 năm công tác, chiến đấu trong lực lượng vũ trang nhân dân và nhiều năm giữ trọng trách là người lãnh đạo cao nhất của lực lượng công an nhân dân, trong bất cứ công tác gì và hoàn cảnh nào, đồng chí Thượng tướng Lê Minh Hương đã đem hết sức lực, tài năng, trí tuệ, tầm hiểu biết sâu rộng và nhiệt huyết cách mạng để cùng với tập thể Ban chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị lãnh đạo thực hiện thắng lợi sự nghiệp cách mạng của Đảng và dân tộc... Đồng chí Lê Minh Hương đã nêu tấm gương sáng về đạo đức, phẩm chất cao đẹp của một chiến sĩ cách mạng kiên cường, một cán bộ lãnh đạo gương mẫu, giàu nghị lực".
Có lẽ đây là sự đánh giá, ghi nhận đầy đủ, khái quát, sâu sắc về cuộc đời và sự nghiệp của Thượng tướng Lê Minh Hương - một bộ trưởng có tầm nhìn chiến lược, tư duy đổi mới, hết sức nhạy bén trước những thời điểm quan trọng của đất nước.
Sinh ra trên vùng đất "địa linh nhân kiệt", giàu truyền thống yêu nước của quê hương Xô Viết Nghệ Tĩnh, đồng chí Lê Minh Hương sớm tham gia cách mạng. Tháng 4/1956, từ Ủy viên thường trực UNBD thị xã Hà Tĩnh, đồng chí chuyển sang làm cán bộ trinh sát Công an Hà Tĩnh, Công an Liên khu IV và gắn bó trong suốt 50 năm đến khi là người lãnh đạo cao nhất trong lực lượng công an nhân dân trong thời kỳ đầu đổi mới.
Với kinh nghiệm cán bộ trinh sát, năng khiếu chính trị, nhạy cảm trong công tác đối ngoại, ở đồng chí là sự kết hợp chặt chẽ giữa công tác tình báo và hoạt động ngoại giao. Bộ Công an khẳng định đồng chí là "chiến sĩ Tình báo xuất sắc"; là nhà ngoại giao góp phần xử lý có hiệu quả nhiều vấn đề đối ngoại, nhạy cảm. Các tổ công tác ở bên ngoài mà ông giữ cương vị tổ trưởng đều là những tổ tình báo xuất sắc, có tổ đã được phong danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang.
Trên cương vị Bộ trưởng Công an (1996-2002), đồng chí Lê Minh Hương đã để lại nhiều dấu ấn sâu đậm. Trong những năm tháng khó khăn, phức tạp của thời kỳ đổi mới, hội nhập, ông đã cùng với tập thể lãnh đạo Bộ Công an xây dựng lực lượng công an nhân dân vững mạnh, mở rộng hoạt động đối ngoại, chủ động hội nhập quốc tế.
Chiến lược an ninh quốc gia
Tôi được chứng kiến từ ý tưởng ban đầu, đến hình thành đề cương, báo cáo Bộ Chính trị và quá trình xây dựng ban hành Nghị quyết về chiến lược Bảo vệ An ninh quốc gia nên thực sự khâm phục tài năng, tầm nhìn và quá trình triển khai của đồng chí.
Nghị quyết số 08-NQ/TW về "Chiến lược An ninh quốc gia trong tình hình mới" được Tổng bí thư Lê Khả Phiêu ký ban hành năm 2014. Đây là lần đầu tiên Đảng có một nghị quyết riêng về chiến lược an ninh quốc gia, trong đó xác định những nguy cơ đe dọa an ninh quốc gia và các giải pháp, chủ trương cơ bản trong bảo vệ an ninh quốc gia.
Sau 10 năm triển khai và sau khi tổng kết thực hiện, Bộ Chính trị đã tiếp nối ban hành Nghị quyết 08-NQ/TW về "Chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới" (2024); Nghị quyết 51-NQ/TW về "Chiến lược bảo vệ An ninh quốc gia" (2019). Điều đó cũng cho thấy giá trị ý tưởng ban đầu có tầm nhìn xa trông rộng của đồng chí Lê Minh Hương đối với sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc nói chung và sự nghiệp bảo vệ an ninh quốc gia nói riêng.
Những nghị quyết có tầm chiến lược của Đảng đã tạo thế chủ động chiến lược, không để đất nước bị động, bất ngờ về chiến lược; giữ vững môi trường hòa bình, góp phần bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ; phục vụ đắc lực nhiệm vụ phát triển kinh tế, xã hội và đối ngoại của đất nước; nâng cao vị thế, vai trò Việt Nam trong hợp tác quốc tế.
Mở rộng quan hệ đối ngoại với các cảnh sát quốc tế
Là Bộ trưởng, đồng chí Lê Minh Hương có vai trò quan trọng trong việc đưa lực lượng công an nhân dân mở rộng quan hệ hợp tác với các cơ quan an ninh, tình báo, cảnh sát quốc tế trong đấu tranh phòng chống tội phạm, bảo vệ an ninh quốc gia.
Với kiến thức, hiểu biết quốc tế sâu rộng, giỏi ngoại ngữ và phong cách đối ngoại chân thành, gần gũi, đồng chí đã góp phần đưa công tác đối ngoại của Bộ Công an lên tầm cao mới. Điều này góp phần nâng cao vị thế lực lượng công an nhân dân trong quan hệ quốc tế, góp phần bảo vệ an ninh quốc gia từ sớm, từ xa, phát hiện đấu tranh với nhiều vụ án lớn, phối hợp Interpol, các quốc gia Đông Nam Á triệt phá nhiều đường dây ma túy xuyên biên giới...
Ông đã chỉ đạo việc ký kết các thỏa thuận giữa Bộ Công an Việt Nam với các cơ quan chức năng các nước như Thái Lan, Singapore, Malaysia... để đối phó với các thách thức an ninh trong khu vực. Sau khi bình thường hóa quan hệ với Mỹ (1995), ông đã chỉ đạo Bộ Công an chủ động tham gia các chương trình hợp tác an ninh với FBI và DEA (Cơ quan phòng chống ma túy). Đây là những tư duy rất đổi mới trong hợp tác quốc tế của Bộ Công an, cải thiện lòng tin giữa Việt Nam với các đối tác trong lĩnh vực an ninh vốn rất nhạy cảm.
Những đóng góp của đồng chí trong việc đưa hoạt động công an nhân dân hội nhập vào Interpol, ASEANAPOL và các cơ quan an ninh của các nước như Nga, Trung Quốc, Mỹ... đã góp phần nâng cao vị thế trong quan hệ quốc tế, đồng thời tạo thời cơ đảm bảo an ninh từ sớm, từ xa. Sự ghi nhận trân trọng của bạn bè quốc tế, lòng tin từ các đối tác đã cho thấy vai trò và tầm nhìn chiến lược của ông trong xây dựng lực lượng công an nhân dân.
Người chỉ huy giản dị, gần gũi
Tôi may mắn có thời gian trực tiếp làm việc với đồng chí Lê Minh Hương và trước đó trong công việc cũng nhiều lần được gần gũi, trao đổi trực tiếp. Từ buổi đầu gặp gỡ, tôi đã bị cuốn hút bởi phong cách gần gũi, chân tình, cởi mở với vốn kiến thức sâu rộng.
Năm 1990, khi đồng chí được bổ nhiệm Thứ trưởng Bộ Nội vụ (nay là Bộ Công an), tôi được chọn lên giúp việc trực tiếp. Đây là những tháng ngày rất đẹp, hạnh phúc và vô cùng ý nghĩa, là bước ngoặt trong cuộc đời của tôi.
Sau này trên cương vị Ủy viên Bộ Chính trị, Bộ trưởng Công an, đồng chí luôn thể hiện một phong cách làm việc khoa học, chặt chẽ, toàn diện, cụ thể và hiệu quả. Đồng chí đọc rất nhiều, có lẽ là một trong những lãnh đạo đọc nhiều nhất và nhớ rất kỹ, không chỉ về chính trị, nghiệp vụ mà cả văn học, nghệ thuật, khoa học, công nghệ.
Đồng chí đã chỉ dẫn cho tôi cách suy nghĩ trước những vấn đề đặt ra trong công việc, biết tìm ra mấu chốt của vấn đề, bản chất của từng sự việc để giải quyết. Những lần họp Bộ Chính trị hay Chính phủ với những vấn đề đặt ra tôi đều thấy đồng chí ghi chép rất cẩn thận, nhiều văn bản chuẩn bị của đồng chí là những mẫu mực trong phương pháp làm việc và chuẩn bị văn bản.
Những phát biểu của đồng chí tại các diễn đàn đều rất sâu sắc, dễ hiểu, giàu cảm hứng và thu hút người nghe. Sau này anh em trong lực lượng vẫn nói đồng chí là một trong những Bộ trưởng trình bày hay nhất, sâu sắc nhất.
Đồng chí hay nhắc câu: "Làm cán bộ an ninh, tình báo phải có trái tim nóng, cái đầu lạnh và bàn tay sạch sẽ". Trong nhiều năm phục vụ đồng chí, tôi chưa lần nào thấy đồng chí tỏ ra nóng giận, có lẽ đó là phẩm chất mà không ai có được, đặc biệt là trên cương vị người lãnh đạo cao nhất của lực lượng. Chính phẩm chất này đã tạo nên phong cách làm việc rất hiệu quả, tạo được sự đoàn kết, nhất trí cao trong nội bộ, được anh em đồng chí yêu mến, tin cậy.
Trong cuộc sống và công tác, đồng chí luôn quan tâm đến anh em đồng nghiệp. Những việc đồng chí xử lý với cán bộ dù lên chức, phong hàm hay kỷ luật đều là những bài học sâu sắc về tình người, tình đồng chí. Đồng chí thường nhắc tôi trong cuộc sống phải đặt chữ Tâm lên hàng đầu.
Điều tôi luôn ghi nhớ và cảm phục về đồng chí là việc nhắc: "Nếu có quyết định nâng lương, thăng chức thì phải đưa vào ngay để tôi ký, còn quyết định kỷ luật thì đừng đưa vội". Trên cương vị Bộ trưởng Công an phải xử lý nhiều vụ việc vi phạm pháp luật song trong tâm khảm đồng chí đều trăn trở và không muốn bất kỳ ai phải xử lý kỷ luật hay xử lý trước pháp luật.
Trong lực lượng tình báo công an nhân dân, đồng chí luôn được nhớ đến là nhà lãnh đạo giàu tình nghĩa, vị tha và luôn đặt niềm tin vào những điều tốt đẹp trong mỗi người.
Hà Tĩnh mảnh đất "địa linh nhân kiệt", Đức Thọ, Hương Sơn nơi sinh ra Tổng Bí thư Trần Phú và nhiều đồng chí lãnh đạo cao cấp của Đảng, Nhà nước, trong đó có đồng chí Lê Minh Hương. Trong suốt quá trình công tác, đồng chí luôn đau đáu về quê hương nghèo khó của mình nơi có gia đình, họ hàng và những người bạn thiếu thời.
Sau khi giữ chức Thứ trưởng Bộ Nội vụ, đồng chí đã dành thời gian về thăm quê, gặp lại những bạn bè, đồng chí cũ ở thị xã Hà Tĩnh, Đức Thọ, Hương Sơn, Hương Khê... thể hiện sự ân cần, chăm lo. Tôi nhớ cơn bão lụt năm 2003 tàn phá Nghệ An, Hà Tĩnh, lúc này sức khỏe đã rất yếu không thể đi xa được, đồng chí đã nói với tôi trực tiếp về thăm và chuyển quà của đồng chí tặng người dân các huyện Hương Sơn, Vũ Quang và Nam Đàn...
Tôi luôn tâm niệm đã có hạnh phúc, đã được gần gũi học hỏi những điều tốt đẹp trong lẽ sống trân quý của con người bình dị và cao quý. Đã hơn 20 năm đồng chí về với ông, bà, cha, mẹ, tổ tiên, về với thế giới người hiền, thời gian đủ để chúng ta cảm nhận sâu sắc tới vị bộ trưởng có tư duy đổi mới, biết khơi dậy và quy tụ mọi người; chân thành và sâu đậm tình yêu quê hương đất nước và gia đình.
Thượng tướng Bùi Văn Nam
Nguyên Thứ trưởng Bộ Công an