Dịp cận kề Tết Trung thu, bộ ảnh ghi lại không khí lễ hội này của Léon Busy (1874-1951) được chia sẻ lại trên nhiều trang cộng đồng. Các bức ảnh do ông thực hiện năm 1915 ở các tuyến phố Hàng Gai, Hà Nội, hiện thuộc Bảo tàng Albert Kahn, Pháp.
Trong hình, nhiếp ảnh gia chụp những chiếc lồng đèn cá chép, ông sao - món đồ chơi quen thuộc của trẻ em.
Lồng đèn cá chép là một trong những đồ chơi truyền thống được trẻ em yêu thích. Hình ảnh cá chép xuất hiện trong truyền thuyết vượt Vũ Môn, để ''hóa rồng'' cần vượt qua nhiều thử thách. Qua đó, món đồ biểu trưng cho sự kiên trì, nỗ lực để đạt được thành công.
Một cửa hàng bày bán các mặt nạ, lồng đèn nhiều màu sắc.
Không khí Trung thu trên phố Hàng Gai hơn một thế kỷ trước. Tác phẩm từng được trưng bày tại triển lãm ảnh Hà Nội, sắc màu 1914-1917, diễn ra cuối năm 2013.
Theo Hội Di sản Văn hóa Việt Nam, Tết Trung thu thường khởi đầu từ khu phố cổ Hà Nội, nơi diễn ra hoạt động buôn bán sầm uất. Trong đó, phố Hàng Gai bán nhiều loại đồ chơi, phổ biến là đèn lồng được tạo hình từ các con vật.
Trong cuốn Phố phường Hà Nội xưa, nhà văn hóa Hoàng Đạo Thúy viết: ''Từ mồng một tháng tám là cả phố nhộn nhịp. Tất cả các bà mẹ và trẻ con Hà Nội đều đến phố Hàng Gai. Tất cả các hàng trong phố đều đã biến thành những cửa hiệu bán đồ chơi Trung thu bằng giấy. Voi giấy, ngựa giấy, đèn con thỏ, con thiềm thừ, cá hóa rồng, đầu sư tử, đèn kéo quân…''.
Đồ chơi Trung thu được làm thủ công, có nhiều mẫu mã từ truyền thống đến hiện đại.
Một cửa hàng bán đồ chơi trung thu năm 1915 qua ống kính của nhiếp ảnh gia người Pháp Léon Busy.
Năm 1909, ông Albert Kahn (1860-1940) - chủ nhà băng đồng thời là nhà từ thiện người Pháp - muốn lập ''Kho lưu trữ của hành tinh'', gồm tư liệu ảnh về 50 quốc gia bằng kỹ thuật chụp ảnh màu tiên tiến nhất thời điểm ấy. Để thực hiện dự án, ông thuê loạt nhiếp ảnh gia đi đến các nước, trong đó Léon Busy sang Việt Nam.
Thời gian ở đây, ông Busy còn chụp nhiều ảnh về cảnh quan Hà Nội, phụ nữ miền Bắc. Hồi tháng 4/2023, các tác phẩm của nhiếp ảnh gia được giới thiệu tại sự kiện có chủ đề Hà Nội - Khởi đầu một đô thị kiểu phương Tây ở Đông Nam Á.
Phương Linh
Ảnh: Bảo tàng Albert Kahn