K-visa của Trung Quốc, loại thị thực mới nhằm thu hút lao động quốc tế cho các lĩnh vực khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán học, sẽ được triển khai từ ngày 1/10. Đây là lần đầu tiên Bắc Kinh bổ sung một danh mục visa riêng cho đối tượng chuyên gia trẻ tuổi, được kỳ vọng tạo thuận lợi hơn cho quá trình lưu trú, làm việc và hợp tác nghiên cứu.
Bộ Ngoại giao Trung Quốc cho biết K-visa được bổ sung vào hệ thống 12 loại thị thực phổ thông hiện hành. Khác với các quy định truyền thống, K-visa cho phép người sở hữu chúng được nhập cảnh nhiều lần, thời hạn dài hơn và thời gian lưu trú kéo dài. Người sở hữu có thể tham gia các hoạt động trao đổi trong lĩnh vực giáo dục, khoa học, văn hóa cũng như khởi nghiệp và kinh doanh.
Ứng viên xin thị thực này không cần có cơ quan hoặc doanh nghiệp Trung Quốc mời sang, vốn được xem là một trong những rào cản lớn với lao động quốc tế. Quy trình nộp hồ sơ cũng được hứa hẹn tinh gọn, giúp các tài năng trẻ dễ dàng tiếp cận cơ hội tại Trung Quốc.
Nước này vẫn duy trì một số yêu cầu cơ bản về độ tuổi, trình độ học vấn và kinh nghiệm, dù chưa công bố chi tiết.
Nhân viên an ninh tại sân bay Thiên Tân của Trung Quốc hướng dẫn hành khách làm thủ tục nhập cảnh ngày 27/8. Ảnh: Xinhua
Trung Quốc công bố xây dựng chương trình K-visa từ ngày 7/8. Tuy nhiên, theo Michael Feller, trưởng cố vấn chiến lược cho tổ chức Chiến lược Địa chính trị tại Mỹ, Bắc Kinh "có tính toán kỹ lưỡng về thời điểm" khi thông báo triển khai visa mới chỉ vài tuần sau khi Mỹ công bố thắt chặt H-1B.
Chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump áp dụng khoản phí 100.000 USD cho mỗi hồ sơ xin mới H-1B, khiến nhiều ứng viên có thể cân nhắc lại kế hoạch.
Matt Mauntel-Medici, luật sư chuyên về nhập cư tại bang Iowa của Mỹ, đánh giá động thái của Bắc Kinh "có ý nghĩa biểu tượng rất lớn: Nếu Mỹ nâng cao rào cản, Trung Quốc chọn mở rộng cánh cửa".
K-visa được giới chuyên gia đánh giá là bước đi chiến lược giữa giai đoạn nhiều nền kinh tế phát triển cao như Đức, Hàn Quốc và New Zealand cũng đang nới lỏng chính sách nhập cư để tranh thủ giai đoạn biến động chính sách tại Mỹ.
Yếu tố không cần thư mời tuyển dụng có thể tăng mức hấp dẫn của K-visa so với H-1B của Mỹ. Với hệ thống thị thực hiện nay, Mỹ chỉ cấp 85.000 suất H-1B mỗi năm và thông qua cơ chế bốc thăm, khiến hàng trăm nghìn ứng viên bị loại bỏ. "Phiên bản" của Trung Quốc lại cho phép ứng viên tự do tiếp cận cơ hội mà không bị giới hạn bởi chỉ tiêu khắt khe.
Nhân viên làm việc trong dây chuyền sản xuất thiết bị bán dẫn ở tỉnh Sơn Đông, Trung Quốc, ngày 15/1. Ảnh: Reuters
Một số học giả Trung Quốc nhấn mạnh chính sách này phù hợp với chiến lược dài hạn nhằm biến đất nước thành trung tâm đổi mới sáng tạo của thế giới. Họ cho rằng việc mở rộng cửa với nhân tài trẻ sẽ bổ sung cho hệ thống nghiên cứu, khởi nghiệp và sản xuất công nghệ vốn đang phát triển nhanh chóng.
"Nhân tài quốc tế chính là 'tài nguyên' chiến lược then chốt, quyết định khả năng giành lợi thế trong cuộc cạnh tranh khoa học toàn cầu", giáo sư Gao Jian thuộc Đại học Nghiên cứu Quốc tế Thượng Hải nói, đồng thời bổ sung rằng K-visa sẽ tiếp sức thêm cho các chương trình visa mà Trung Quốc đang áp dụng nhắm vào nhóm chuyên gia đầu ngành trên khắp thế giới.
Gao cũng nhấn mạnh Trung Quốc muốn đa dạng hóa các hình thức thu hút nhân tài, từ tổ chức các cuộc thi quốc tế, xây dựng trung tâm nghiên cứu - phát triển ngoài lãnh thổ, cho tới cơ chế tuyển dụng linh hoạt. Những biện pháp này đang tạo ra "hiệu ứng nam châm", giúp Trung Quốc liên tục tiếp nhận dòng chảy tri thức quốc tế để phục vụ nghiên cứu - sáng tạo.
Josef Gregory Mahoney, chuyên gia chính trị tại Đại học Sư phạm Hoa Đông ở Thượng Hải, cho rằng "gần như không có quốc gia nào đang tiến nhanh và hiệu quả như Trung Quốc" về tranh thủ các biến động chính sách nhập cư ở Mỹ.
Ông cho rằng số lượng lao động chất lượng cao từ Ấn Độ đến Mỹ nhiều khả năng sụt giảm vì giá H-1B tăng vọt. Nhóm này có thể chuyển hướng sang Trung Quốc, nhất là trong bối cảnh quan hệ giữa New Delhi và Bắc Kinh đang có dấu hiệu cải thiện "vì cuộc chiến thuế quan của Tổng thống Trump với hai nền kinh tế khổng lồ ở châu Á". Khoảng 20.000-25.000 sinh viên Ấn Độ đang học tập tại Trung Quốc, chủ yếu trong lĩnh vực y khoa.
Trung Quốc từ lâu chủ yếu chú trọng thu hút trí thức gốc Hoa ở nước ngoài bằng nhiều gói hỗ trợ tài chính, nhà ở và cơ hội nghiên cứu. Có khoảng 1 triệu người nước ngoài đang sinh sống tại Trung Quốc, chiếm chưa đến 1% dân số. Số liệu của Bộ Giáo dục Trung Quốc cho biết đến cuối năm 2023 có hơn 253.000 sinh viên quốc tế theo học tại các trường đại học trong nước.
K-visa lần này mở rộng phạm vi ra ngoài cộng đồng này, nhắm tới lực lượng lao động trẻ ở nhiều quốc gia khác, đặc biệt là các nước đang phát triển. Chuyên gia Feller của trung tâm Chiến lược Địa chính trị nhận định nếu Trung Quốc có thể thu hút dù chỉ một phần nhỏ nhân tài công nghệ toàn cầu, họ vẫn có thể gia tăng sức cạnh tranh trong các ngành công nghệ đột phá.
"Có thể nói K-visa là một trong rất nhiều công cụ mà Bắc Kinh đã và đang triển khai để tạo bàn đạp cho sự trỗi dậy của họ, ở vị thế một cường quốc trong thế kỷ 21", Swaran Singh, giáo sư quan hệ quốc tế tại Đại học Jawaharlal Nehru của Ấn Độ, bình luận.
Thanh Danh (Theo Reuters, TRT, Xinhua)