"Tôi vừa ký một sắc lệnh hành pháp mạnh mẽ nhằm bảo vệ các di tích, đài tưởng niệm và tượng Mỹ, chống lại các hành động bạo lực gần đây. Án tù dành cho những có hành vi bất tuân luật pháp, chống lại đất nước sẽ được nâng lên", Tổng thống Mỹ đăng Twitter hôm 26/6.
Hiện chưa rõ sắc lệnh này khác với Đạo luật Bảo tồn Đài tưởng niệm Cựu binh như thế nào. Đạo luật ban hành năm 2003, trong đó đưa ra hình phạt lên tới 10 năm tù cho người phá hoại hoặc tìm cách phá hoại các công trình tưởng niệm cựu binh Mỹ.
Tổng thống Mỹ Donald Trump tại Nhà Trắng, thủ đô Washington, ngày 10/6. Ảnh: Reuters.
Tổng thống Mỹ hồi đầu tuần tuyên bố ông "đã ủy quyền cho chính phủ Liên bang bắt bất cứ ai phá hoại, phá huỷ bất kỳ tượng đài, tượng hoặc tài sản liên bang khác ở Mỹ", đồng thời tuyên bố những người này có thể đối mặt án phạt tới 10 năm tù.
Về bản chất, sắc lệnh mới của Trump chỉ thị cơ quan chức năng thực thi một luật đã tồn tại. Lệnh cho phép "Bộ Tư pháp ưu tiên điều tra và truy tố" những người làm hư hại các di tích thuộc sở hữu của chính phủ, căn cứ luật liên bang "cho phép phạt tù lên tới 10 năm đối với các tội cố ý làm hư hại tài sản liên bang". Ngoài ra, lệnh cũng đề nghị "giới hạn các khoản trợ cấp liên bang cho các khu vực pháp lý và các cơ quan thực thi pháp luật để xảy ra việc mạo phạm di tích, đài tưởng niệm hoặc tượng".
Thư ký báo chí Nhà Trắng Kayleigh McEnany cho biết trong một tuyên bố cùng ngày 26/6, rằng với việc ký sắc lệnh trên, ông Trump "đã có hành động quyết đoán để chấm dứt tình trạng vô pháp luật này và bảo vệ đường phố Mỹ khỏi phá hoại và bạo lực". "Tổng thống Trump sẽ không bao giờ cho phép bạo lực kiểm soát đường phố của chúng ta, xuyên tạc lịch sử của chúng ta hoặc làm tổn hại lối sống của người Mỹ", bà McEnany nói.
Đụng độ giữa lực lượng an ninh và người biểu tình sau khi đám đông cố kéo đổ tượng Andrew Jackson tại thủ đô Washington, Mỹ. Video: Twitter/Daily Caller.
Sắc lệnh hành pháp được Tổng thống Mỹ ký ban hành trong bối cảnh chính quyền Trump có những động thái nỗ lực nhằm bảo vệ các tượng đài mà ông gọi là một phần di sản của đất nước. Ông Trump đã chỉ thị cho Bộ trưởng Nội vụ Mỹ David Bernhardt khôi phục tượng tướng Liên minh miền Nam duy nhất ở thủ đô Washington bị người biểu tình kéo đổ tuần trước.
Phong trào phá tượng đài lịch sử nhằm phản đối những bất công chủng tộc là một phần cuộc biểu tình "Mạng sống người da màu cũng quan trọng", nổ ra tại nhiều thành phố khắp nước Mỹ và nhiều thành phố trên thế giới như Boston, New York, Paris, Brussels và Oxford. Chủ tịch Hạ viện Nancy Pelosi còn gửi thư tới một ủy ban hạ viện, kêu gọi dỡ các bức tượng của lãnh đạo Liên minh miền Nam khỏi tòa nhà quốc hội.
Biểu tình diễn ra sau cái chết của George Floyd, người da màu bị cảnh sát ghì chết hôm 25/5 ở Minneapolis, bang Minnesota. Floyd bị cảnh sát ghì gáy suốt gần 9 phút do liên quan cáo buộc sử dụng tờ 20 USD giả để mua hàng, dù đã nhiều lần cầu xin "Tôi không thể thở".
Hầu hết các cuộc biểu tình tại Mỹ mang tính ôn hòa nhằm phản đối bạo lực của cảnh sát và đòi bình đẳng cho người da màu, nhưng một số người quá khích lợi dụng dịp này để biến biểu tình thành cướp bóc, bạo loạn.
Một nhóm người biểu tình tuần trước tập trung tại Công viên Lafayette gần Nhà Trắng, định kéo đổ tượng cựu tổng thống Mỹ Andrew Jackson, nhưng bị cảnh sát kịp thời trấn áp. Người biểu tình ở Washington cuối tuần trước phá tượng Albert Pike, một lãnh đạo Liên minh miền Nam ở thủ đô. Cựu tổng thống Jackson, tại vị từ năm 1829-1837, từng sở hữu hơn 500 nô lệ trong suốt cuộc đời. Một bức tượng khác của Jackson cũng bị phá hoại bằng sơn đỏ vào đầu tuần trước tại Jaksonville, bang Florida.
Tổng thống Trump đã đề nghị các lãnh đạo địa phương mạnh tay đối phó người biểu tình. Ông còn đe dọa áp Đạo luật Chống nổi loạn, cho phép Tổng thống triển khai lực lượng vũ trang trên lãnh thổ Mỹ.
Mai Lâm (Theo CNN)