Sáng 25/11, thừa ủy quyền Thủ tướng, Bộ trưởng Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn trình Quốc hội chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia hiện đại hóa, nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo giai đoạn 2026-2035. Đây là bước thể chế hóa các chủ trương lớn của Đảng, đặc biệt là Nghị quyết 71 năm 2025 về xây dựng chương trình mục tiêu quốc gia mới cho giáo dục nhằm tạo nền tảng lâu dài cho phát triển nhân lực chất lượng cao.
Theo Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn, giáo dục thời gian qua đã đạt nhiều kết quả quan trọng nhưng chưa có bước đột phá để đáp ứng yêu cầu phát triển nhanh, bền vững của đất nước. Mạng lưới cơ sở giáo dục còn chênh lệch giữa các vùng; mầm non thiếu giáo viên và phòng học kiên cố; thiết bị dạy học và phòng học bộ môn ở phổ thông mới đạt khoảng một nửa yêu cầu. Các cơ sở đại học và giáo dục nghề nghiệp thiếu hạ tầng, phòng thí nghiệm và trung tâm nghiên cứu để đào tạo nhân lực cho các lĩnh vực chiến lược như bán dẫn, AI, đường sắt tốc độ cao hay điện hạt nhân.
Chính phủ đề xuất triển khai chương trình trong 10 năm với tổng nguồn lực khoảng 580.133 tỷ đồng. Trong đó, ngân sách trung ương hơn 349.000 tỷ đồng; ngân sách địa phương hơn 115.000 tỷ; vốn đối ứng của các cơ sở giáo dục đại học và dạy nghề hơn 89.000 tỷ; phần còn lại là vốn huy động hợp pháp khác. Giai đoạn 2026-2030 bố trí tối thiểu 174.673 tỷ đồng và giai đoạn 2031-2035 khoảng 405.460 tỷ đồng.
Chương trình gồm 5 dự án thành phần, gồm: bảo đảm cơ sở vật chất cho giáo dục mầm non và phổ thông; hiện đại hóa giáo dục nghề nghiệp, hình thành 6 trung tâm quốc gia và 12 trung tâm vùng đào tạo kỹ năng cao; tăng cường hạ tầng kỹ thuật cho các cơ sở đại học trọng điểm; phát triển đội ngũ nhà giáo, cán bộ quản lý và người học trong bối cảnh chuyển đổi số; và kiểm tra, giám sát, đánh giá việc thực hiện chương trình. Chính phủ cho rằng đây là các cấu phần then chốt, tạo năng lực nền tảng để nâng chất lượng giáo dục ở cả ba cấp học.
Bộ trưởng Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn trình Quốc hội chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia hiện đại hóa, nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo giai đoạn 2026-2035. Ảnh: Hoàng Phong
Đến năm 2030, chương trình đặt mục tiêu chuẩn hóa hệ thống mầm non, phổ thông và kiên cố hóa 100% trường lớp; hoàn thành mạng lưới trường nội trú - nhà công vụ ở vùng khó khăn; tối thiểu 30% trường phổ thông có đủ thiết bị dạy học STEM/STEAM bằng tiếng Anh. Giáo dục nghề nghiệp phấn đấu hình thành 18 trường chất lượng cao; giáo dục đại học hướng tới tối thiểu 8 cơ sở vào nhóm 200 đại học hàng đầu châu Á và ít nhất một trường vào top 100 thế giới ở một số lĩnh vực.
Cùng với đó, 95% nhà giáo và 70% học sinh được bồi dưỡng năng lực số; tối thiểu 30% cơ sở giáo dục ứng dụng hiệu quả công nghệ số và AI trong quản lý, dạy học và đổi mới sáng tạo. Tiếng Anh từng bước trở thành ngôn ngữ thứ hai với 30% trường phổ thông có giáo viên đủ năng lực dạy các môn khoa học bằng tiếng Anh; 100% trường đại học sư phạm trọng điểm đủ năng lực đào tạo đội ngũ này.
Đến năm 2035, toàn bộ cơ sở giáo dục mầm non và phổ thông phải đạt chuẩn cơ sở vật chất và đủ thiết bị để triển khai dạy tiếng Anh như ngôn ngữ thứ hai. Mạng lưới giáo dục nghề nghiệp phấn đấu có 60 trường cao đẳng chất lượng cao tiếp cận chuẩn ASEAN-4 và 6 trường đạt trình độ nhóm G20. Tất cả cơ sở đại học công lập trong quy hoạch đạt chuẩn hạ tầng và hình thành hệ thống trung tâm đổi mới sáng tạo tại các trường trọng điểm.
Ủy ban Văn hóa và Xã hội tán thành sự cần thiết của chương trình nhưng lưu ý Chính phủ phải rà soát để tránh chồng chéo với các chương trình mục tiêu quốc gia khác; làm rõ căn cứ xác định tỷ lệ vốn đối ứng của địa phương và của các cơ sở đại học, dạy nghề vì mức đề xuất hiện còn cao.
Ủy ban cũng đề nghị Chính phủ đánh giá kỹ tính khả thi của mục tiêu đưa tiếng Anh trở thành ngôn ngữ thứ hai khi nguồn giáo viên, thiết bị và điều kiện cơ sở vật chất còn chênh lệch giữa các vùng. Bên cạnh đó, ban soạn thảo cần bổ sung chỉ tiêu cụ thể về số lượng người được cử đi đào tạo ở nước ngoài bằng ngân sách nhà nước; rà soát các quy định liên quan đến điều chỉnh nguồn vốn chưa giải ngân giữa các năm để bảo đảm phù hợp Luật Ngân sách nhà nước; đồng thời hoàn thiện thể chế và đưa nội dung vào chương trình xây dựng luật hằng năm.
Quốc hội sẽ thảo luận nội dung này tại tổ trong sáng 25/11, sau đó thảo luận tại hội trường ngày 2/12 và xem xét thông qua ngày 11/12.
Sơn Hà