Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Pete Hegseth ngày 3/10 thông báo quân đội nước này đã không kích một xuồng nghi buôn ma túy ngoài khơi Venezuela, khiến 4 người thiệt mạng. Tổng thống Donald Trump sau đó đăng video về sự việc, nói "chiếc xuồng chở lượng ma túy đủ để giết chết 25.000-50.000 người đã bị đánh chặn ngoài khơi Venezuela, không cho tiếp cận lãnh thổ Mỹ".
Đây là lần thứ tư trong những tuần gần đây Mỹ không kích vào xuồng bị cáo buộc chở ma túy từ Venezuela, nâng số người chết từ khi hoạt động này được triển khai lên 21.
Chính quyền Tổng thống Trump đang đối mặt loạt câu hỏi từ các nghị sĩ lưỡng đảng về cơ sở pháp lý để Mỹ hành động như vậy. Dù lưỡng đảng đồng thuận rằng cần đối phó nạn buôn ma túy, các nhà lập pháp đang lo ngại chính quyền liên bang đã vượt thẩm quyền, đặc biệt là chưa đưa ra bằng chứng cho thấy các mục tiêu thực sự là những kẻ buôn ma túy.
Một xuồng cao tốc nghi chở ma túy bị quân đội Mỹ bắn nổ vào ngày 19/9. Ảnh: Truth Social/realDonaldTrump
Trong cuộc họp kín của Ủy ban Quân vụ Thượng viện ngày 1/10, cố vấn pháp lý Lầu Năm Góc Earl Matthews đã trình bày chi tiết cơ sở pháp lý cho chiến dịch.
Các nguồn thạo tin nói ông Matthews nhắc lại việc Tổng thống Trump đã coi một số băng đảng ma túy ở Mỹ Latin là "tổ chức khủng bố nước ngoài". Ông cho rằng phân loại này cho phép Bộ Quốc phòng Mỹ đơn phương dùng sức mạnh quân sự để đối phó.
Matthews từ chối giải trình bằng văn bản, điều mà giới chuyên gia pháp lý cho là cần thiết để bảo đảm tính minh bạch và trách nhiệm. Theo nguồn tin, một số thượng nghị sĩ Cộng hòa và Dân chủ đã bày tỏ lo ngại về cách chính quyền Tổng thống Trump lập luận, kêu gọi xây dựng cơ sở pháp lý vững chắc hơn.
"Tôi tham gia cuộc họp và thấy không thỏa đáng", Thượng nghị sĩ Dân chủ Tim Kaine nói.
Jack Reed, nghị sĩ Dân chủ hàng đầu tại Ủy ban Quân vụ Thượng viện, chỉ trích chính quyền Tổng thống Trump vì không đưa ra lập luận, bằng chứng hay tin tình báo đáng tin cậy nào cho các đợt không kích.
"Người dân Mỹ phải lo ngại khi Tổng thống có thể tiến hành những cuộc chiến âm thầm nhằm vào bất kỳ ai mà ông coi là kẻ địch", ông Reed nói.
Phe Dân chủ trước đó đã gửi thư nhằm gây sức ép, buộc chính quyền Tổng thống Trump nêu rõ thông tin liên quan chiến dịch, như sử dụng khí tài nào, cách xác nhận mục tiêu thuộc băng đảng ma túy.
Trong khi đó, hầu hết nghị sĩ Cộng hòa ủng hộ chiến dịch của chính quyền Tổng thống Trump. Nghị sĩ Tom Cotton, thành viên Ủy ban Quân vụ Thượng viện, nói ông Trump "có thẩm quyền để tuyên chiến với bất kỳ bên nào đang làm vậy với Mỹ" và các đời tổng thống trước đó của lưỡng đảng đã làm vậy nhiều lần.
Trong bài đăng trên mạng xã hội tháng 9, Phó tổng thống JD Vance viết "việc tiêu diệt các thành viên băng đảng đang đầu độc người dân Mỹ là cách điều động quân đội đúng đắn nhất". Khi phe chỉ trích cho rằng việc hành động không qua xét xử là "tội ác chiến tranh", Vance đáp ông "không quan tâm gọi đó là gì".
Rand Paul là nghị sĩ Cộng hòa duy nhất công khai phản đối. Ông chỉ trích Phó tổng thống Vance vì bình luận "thiếu suy nghĩ", đồng thời cảnh báo hậu quả tiêu cực từ chiến dịch của quân đội Mỹ.
Phát ngôn viên Lầu Năm Góc Sean Parnell ngày 1/10 khẳng định các chiến dịch hợp pháp "theo cả luật Mỹ lẫn quốc tế". Ông lưu ý cuộc họp tại Ủy ban Quân vụ Thượng viện được xếp vào nhóm "mật" và việc tiết lộ những thông tin liên quan "có thể gây tổn hại nghiêm trọng an ninh quốc gia".
Nhà Trắng ngày 2/10 đã công bố một thông báo gửi đến quốc hội, trong đó Tổng thống Trump cho biết Mỹ "đang trong cuộc xung đột vũ trang" với các băng đảng ma túy mà Washington coi là tổ chức khủng bố.
Todd Huntley, giám đốc chương trình luật an ninh quốc gia Trường Luật Đại học Georgetown, cho rằng việc chính quyền liệt băng đảng ma túy vào "tổ chức khủng bố nước ngoài" làm cơ sở pháp lý cho các cuộc không kích là lập luận không vững chắc.
"Cách xếp loại như vậy không đồng nghĩa có thêm thẩm quyền để sử dụng vũ lực chống lại tổ chức đó. Nó chỉ chủ yếu được dùng để truy tố những cá nhân hoặc tổ chức cung cấp hỗ trợ vật chất cho các nhóm đó", ông Huntley nói với Wall Street Journal.
Tổng thống Donald Trump tại khuôn viên Nhà Trắng ngày 26/9. Ảnh: AFP
Chính quyền Tổng thống Trump khẳng định các cuộc không kích phát đi thông điệp cứng rắn tới các băng đảng ma túy.
Phát biểu tại cuộc họp với hàng trăm tướng lĩnh hôm 30/9, ông Trump bảo vệ chiến dịch bằng cách nhấn mạnh mỗi chiếc thuyền bị nhắm mục tiêu chở lượng ma túy đủ khiến 25.000 người chết. Ông thêm rằng chiến dịch này đã chặn đáng kể dòng ma túy vận chuyển bằng đường biển qua Caribe.
Phát ngôn viên Nhà Trắng Anna Kelly ngày 2/10 bác bỏ những cáo buộc cho rằng các chiến dịch là bất hợp pháp.
"Tổng thống hành động phù hợp với luật xung đột vũ trang để bảo vệ đất nước trước những kẻ tìm cách đưa chất độc chết người đến bờ biển của chúng ta", bà nhấn mạnh. "Ông ấy đang thực hiện cam kết đối đầu với các băng đảng ma túy và loại bỏ mối đe dọa an ninh quốc gia này".
Như Tâm (Theo Reuters, WSJ, Washington Post)