Nội dung được nêu trong báo cáo về tình hình thực hiện các đề án nghiên cứu Khu thương mại tự do (Free Trade Zone - FTZ) trên địa bàn TP HCM của Sở Công Thương. Theo đó, 4 khu thương mại tự do sẽ khai thác tối ưu lợi thế vị trí hạ tầng cảng biển, thúc đẩy phát triển kinh tế biển, logistics và đô thị. Thành phố hướng tới xây dựng cụm cảng, logistics thông minh ở Cái Mép - Thị Vải - Cần Giờ, hình thành siêu cảng vận hành bằng dữ liệu lớn, tối ưu chuỗi cung ứng và giảm phát thải, trở thành cửa ngõ giao thương quốc tế hàng đầu Đông Nam Á.
Khu thương mại tự do Cần Giờ được quy hoạch tại khu vực gắn với dự án Cảng trung chuyển quốc tế Cần Giờ và vịnh Gành Rái, diện tích dự kiến 1.000-2.000 ha. Đây là vị trí chiến lược giúp Cần Giờ trở thành cửa ngõ thương mại quốc tế, kết nối trực tiếp các tuyến hàng hải trọng yếu.
Cần Giờ được TP HCM nghiên cứu thành lập khu thương mại tự do. Ảnh: Quỳnh Trần
Khu thương mại tự do Cái Mép Hạ, thuộc khu vực Bà Rịa – Vũng Tàu, nằm tại thị xã Phú Mỹ, gần cảng biển quốc tế Cái Mép – Thị Vải. Tổng diện tích khoảng 3.700 ha, chia thành ba khu chức năng với 8 phân khu.
Khu chức năng thứ nhất gồm 5 phân khu có tổng diện tích hơn 1.735 ha là đầu mối giao thông vận tải (cảng biển, cảng thủy nội địa, ga đường sắt); Khu chức năng thứ hai là kho bãi logistics và công nghiệp chia làm 2 phân khu với tổng diện tích hơn 1.178 ha; Khu chức năng thứ 3 là khu công nghiệp công nghệ cao, đô thị và dịch vụ có tổng diện tích hơn 850 ha.
Khu thương mại tự do Bàu Bàng thuộc địa bàn tỉnh Bình Dương cũ có vị trí gắn với trục kết nối Cảng Cái Mép – Thị Vải và cửa khẩu Mộc Bài, Tây Ninh. Nơi này gần ga đường sắt quốc tế Bàu Bàng trên tuyến TP HCM – Lộc Ninh. Quy mô khoảng 100 ha, định hướng trở thành điểm trung chuyển hàng hóa từ Tây Nguyên và Campuchia ra cảng biển.
Khu thương mại tự do An Bình cũng thuộc địa bàn tỉnh Bình Dương cũ. Nơi này gần cảng cạn Sóng Thần và kết nối thuận lợi tới Cảng Cái Mép – Thị Vải, cửa khẩu Mộc Bài. Quy mô 100 ha, phục vụ cả vận tải đường bộ lẫn đường sắt quốc tế.
Theo Sở Công Thương TP HCM, việc triển khai nghiên cứu các Đề án khu thương mại tự do nhận được sự quan tâm và hỗ trợ của các nhà đầu tư trong nước và nước ngoài như DP World, VinGroup, Liên doanh Geleximco... Tuy nhiên, đề án đang gặp một số khó khăn như, các quy định pháp luật về khu thương mại tự do chưa hoàn thiện; chưa có chính sách đặc thù. Bên cạnh đó, công tác xây dựng chính sách riêng đặc thù gặp khó khăn do chưa phù hợp với các quy định hiện hành như chính sách miễn giảm thuế; ưu đãi đầu tư, đất đai...
Do đó, Sở Công Thương TP HCM đề xuất bổ sung các cơ chế, chính sách đặc thù áp dụng trong khu thương mại tự do vào các cơ chế chính sách đặc thù chưa có trong Nghị quyết 98. Chính sách ưu đãi theo hướng mở, linh hoạt, đa dạng, tạo động lực để thu hút nhà đầu tư, thuận lợi cho hoạt động sản xuất kinh doanh tại các khu thương mại tự do.
Khu thương mại tự do là vùng kinh tế đặc biệt được nhà nước quy định nằm trong lãnh thổ quốc gia nhưng áp dụng cơ chế về hải quan, thuế, thủ tục hành chính đặc biệt, ưu đãi hơn để khuyến khích thương mại, sản xuất và logistics.
Lê Tuyết