"Tôi từng trình bày với Lãnh tụ tối cao rằng chúng ta cần dời thủ đô về phía Vịnh Ba Tư. Hôm nay, chúng ta không còn lựa chọn nào khác. Chúng ta buộc phải hành động, nếu không tình hình chỉ thêm nguy cấp", Tổng thống Iran Masoud Pezeshkian tuyên bố ngày 2/10, trong chuyến thăm tỉnh Hormozgan ở phía nam, bình luận về khả năng dời thủ đô khỏi Tehran.
Theo Tổng thống Pezeshkian, đề xuất dời đô đã được gửi cho Lãnh tụ tối cao Iran Ali Khamenei vào năm 2024, nhưng khi đó đã vấp phải chỉ trích gay gắt về mặt chính trị. Ông quyết định nêu lại ý tưởng này vì tình hình Tehran giờ đây ngày càng khó khăn với tình trạng khan hiếm nước nghiêm trọng, dân số đông và nguy cơ sụt lún đất ngày càng tăng.
"Với những thách thức hiện nay của đất nước, hướng phát triển phải được quy hoạch về Vịnh Ba Tư. Ba khu vực Tehran, Karaj và Qazvin đều gặp khủng hoảng thiếu nước và khó có thể giải quyết kịp thời", ông bình luận.
Tổng thống Iran Masoud Pezeshkian phát biểu tại trụ sở Liên Hợp Quốc ngày 24/9. Ảnh: AFP
Lượng mưa trung bình năm 2024 tại Iran chỉ đạt 140 mm trong khi mức chuẩn là 260 mm. Dự báo năm 2025, con số còn giảm dưới 100 mm. Nguồn cung nước từ các hồ chứa và giếng ngầm đang sụt giảm nhanh chóng, chi phí bơm và vận chuyển nước về Tehran có thể lên tới 4,6 USD cho mỗi m3.
Ông cho biết các hồ chứa vốn cung cấp 70% nguồn nước cho Tehran nay chỉ còn ở mức thấp kỷ lục, trong khi nhu cầu của thành phố hơn 10 triệu dân chiếm tới gần 1/4 tổng lượng nước cả nước. Sự suy giảm này khiến tình trạng khai thác nước ngầm tăng mạnh, dẫn đến đất tại một số khu vực lún xuống tới 30 cm mỗi năm.
Tổng thống Pezeshkian cảnh báo tham vọng tiếp tục phát triển Tehran một cách thiếu cân bằng sẽ chỉ dẫn đến thất bại, "phát triển không tính đến tác động lên tài nguyên và chi phí thì đích đến là sự hủy diệt".
Vị trí thủ đô Tehran của Iran. Đồ họa: CNN
Lãnh đạo Iran cho rằng khu vực duyên hải phía nam có lợi thế chiến lược khi nằm trên tuyến giao thương quốc tế, tiếp giáp vùng biển rộng mở. Vị trí này cho phép Iran phát triển mạnh mẽ hơn về thương mại và công nghiệp.
"Nếu có cách nhìn khác về tiềm năng khu vực này, chúng ta có thể tạo dựng một vùng đất phồn vinh, hiện đại. Không thể chấp nhận mãi hiện trạng và bỏ qua việc thiết kế một lộ trình phát triển khoa học, chính xác, phù hợp với điều kiện bản địa", ông nhấn mạnh.
Các đời tổng thống Iran trước đây từng đưa ra kế hoạch, thậm chí thảo luận lựa chọn các địa điểm thay thế như Semnan, Qom hay Isfahan. Quốc hội Iran năm 2016 thông qua nghị quyết nghiên cứu việc dời đô, nhưng kế hoạch bị gác lại vì chi phí lớn và vấp phải nhiều phản đối chính trị.
Thanh Danh (Theo Guardian, TASS, Iran International)