Theo tiêu chuẩn của chính phủ Mỹ, gia đình Lisa Meazler không được coi là diện nghèo.
Meazler làm việc cho một tổ chức phi lợi nhuận, kiếm được 37.500 USD mỗi năm. Cô sở hữu một căn nhà nhỏ có sân vườn ở ngoại ô thành phố Binghamton, hạt Broome, bang New York.
Không ít đêm, Meazler, 43 tuổi, tự hỏi liệu cuộc sống sẽ về đâu. Đã nhiều năm cô không thể cùng ba con gái, 7, 13 và 22 tuổi, đi nghỉ mát. Cô nhói lòng khi Emmi, đứa thứ hai, hỏi tại sao mẹ không thể nấu "bữa tối bình thường" như các gia đình khác.
Felica Allen dành thời gian bên các con trên hiên nhà ở gần thành phố Binghamton, bang New York. Ảnh: WSJ
Emmi muốn những bữa ăn nhà làm, không phải món đông lạnh rẻ tiền. Meazler giải thích với con rằng họ không dư giả.
"Mẹ ơi, nhà mình ổn mà", Emmi nói, ngồi phịch xuống ghế sofa phòng khách sau buổi tập bóng rổ. "Đúng vậy, nhà mình ổn", Meazler mỉm cười đáp lại.
Những lúc không có con bên cạnh, cô đôi khi òa khóc.
Meazler đã tiêu hết hạn mức thẻ tín dụng. Cô liên tục nợ tiền điện thoại di động. Cô thường xuyên trả trễ khoản vay mua nhà 865 USD mỗi tháng. Tháng 12 năm ngoái, Meazler nhận được thư từ cơ quan dịch vụ xã hội, chấp thuận cho cô nhận 253 USD tiền hỗ trợ thực phẩm hàng tháng.
"Đôi lúc tôi tự hỏi 'mình đã làm sai điều gì?'", cô nói.
Theo số liệu mới nhất từ Cục Điều tra Dân số Mỹ năm 2023, gần 10 triệu trẻ em nước này đang sống trong gia đình thuộc diện nghèo, cao nhất kể từ năm 2018. Cơ quan này sử dụng Tiêu chuẩn Nghèo Chính thức (OPM) làm thước đo nghèo đói chính thức của chính phủ. Theo tiêu chuẩn này, những hộ gia đình có 4 người với mức thu nhập dưới 32.150 USD được coi là diện nghèo.
Hàng chục triệu trẻ em khác cũng đang ở rất gần ngưỡng nghèo, như nhà Meazler. Gia đình họ bị đẩy đến bên bờ vực do tác động của hàng loạt yếu tố kinh tế, như việc các chương trình cứu trợ thời Covid-19 hết hạn hay lạm phát khiến chi phí thực phẩm và nhà ở tăng cao.
Áp lực được dự báo còn trở nên tồi tệ hơn nữa do việc cắt giảm chi tiêu liên bang đối với các chương trình hỗ trợ, như trợ cấp thực phẩm và bảo hiểm Medicaid. Tổng thống Donald Trump hôm 4/7 ký ban hành một đạo luật, trong đó giảm ngân sách và siết chặt yêu cầu làm việc đối với việc những người muốn nhận hỗ trợ chính phủ.
Nhưng ngay cả trước khi đợt cắt giảm mới diễn ra, một vài chỉ số đã cho thấy các hộ gia đình có con nhỏ ở Mỹ đang gặp khó khăn.
Theo dữ liệu điều tra dân số do Trung tâm Chính sách Xã hội và Nghèo đói tại Đại học Columbia tổng hợp, tỷ lệ các gia đình có con nhỏ sống trong cảnh nghèo đói đã tăng vọt lên 12,9% vào năm 2023. Trước đó, tỷ lệ này giảm xuống mức thấp kỷ lục 5,6% vào năm 2021 nhờ những chương trình hỗ trợ thời đại dịch như Tín dụng Thuế Trẻ em mở rộng và trợ cấp thất nghiệp bổ sung.
Tỷ lệ nghèo đói ở mọi lứa tuổi đều tăng nhẹ, nhưng không nhóm tuổi nào có mức tăng đột biến từ năm 2021 đến 2023 lớn hơn nhóm trẻ em.
Theo dữ liệu điều tra dân số năm 2023 từ Luke Shaefer, nhà kinh tế học tại Đại học Michigan, khoảng 35 triệu trẻ em, tương đương gần một nửa số trẻ em ở Mỹ, sống trong các hộ gia đình dưới ngưỡng mà giới chuyên gia coi là tầng thấp nhất của tầng lớp trung lưu. Shaefer cho biết con số này đang ở mức cao nhất trong 5 năm trở lại đây.
"Cứ một trẻ em dưới mức nghèo đói thì có hai đến ba trẻ em khác ở trên ngưỡng đó, nhưng vẫn bấp bênh", Shaefer nói. Các em ở trong "những gia đình luôn phải làm việc vất vả nhưng không bao giờ đủ sống".
Thực tế trên được thể hiện rõ ở hạt Broome, bang New York. Theo ước tính từ các mô hình điều tra dân số, hơn 1/4 trong 36.100 trẻ em của hạt sống trong cảnh nghèo đói vào năm 2022, tăng gần 50% so với năm 2021. Mặc dù tỷ lệ có giảm vào năm 2023, những tổ chức phi lợi nhuận chuyên giúp đỡ các gia đình gặp khó khăn tài chính vẫn ghi nhận nhu cầu hỗ trợ tăng vọt trong năm qua.
Năm 2024, Ngân hàng Thực phẩm Southern Tier nhận được hơn 92.000 yêu cầu hỗ trợ lương thực cho trẻ em trong hạt thông qua ba chương trình chính tại địa phương. Con số cao hơn khoảng 9.000 so với năm 2023 và gần gấp đôi so với năm 2019.
Tháng 11/2024, quỹ Liên đoàn Đô thị hạt Broome thông báo đã cạn tiền hỗ trợ thuê nhà cho các gia đình. Điều này xảy ra sớm hơn vài tuần so với mọi năm, cho thấy quỹ không thể đáp ứng kịp nhu cầu về nhà ở ngày càng tăng.
Tại Mothers & Babies, tổ chức phi lợi nhuận nơi Meazler làm việc, số các bà mẹ mới sinh được giới thiệu nhận những vật dụng từ cũi đến quần áo trẻ em đã tăng gấp đôi trong một năm qua.
Meazler nhìn thấy chính mình trong nhiều bà mẹ mà cô gặp, những người làm công việc chỉ vừa đủ trang trải nhu cầu cơ bản. Họ thức tới tận khuya để tìm hiểu xem chương trình hỗ trợ nào của chính phủ có thể giúp họ và khoản nợ nào trì hoãn được. Họ không thể tiết kiệm dù chỉ một đồng.
Với dân số khoảng 196.000 người, hạt Broome một thập kỷ qua luôn có tỷ lệ nghèo đói ở trẻ em đứng ở mức cao. Trước đây không phải lúc nào cũng như vậy.
IBM đã ra đời tại đây, khi ba trong số những công ty xử lý thông tin đầu tiên của Mỹ sáp nhập vào năm 1911 và đặt trụ sở chính ở làng Endicott.
IBM mang lại công việc và ổn định tài chính cho nhiều thế hệ người dân. Hiện diện của công ty tại hạt Broome bắt đầu giảm dần vào những năm 1990, khi IBM chuyển sản xuất đi nơi khác và sa thải công nhân. Công ty đã bán trụ sở của mình vào năm 2002, dù vẫn tiếp tục thuê lại một số tòa nhà. Mọi thứ kết thúc vào năm 2023.
Công trường phá dỡ trụ sở của IBM ở Endicott hồi tháng 6. Ảnh: WSJ
"IBM đóng cửa đã đẩy nền kinh tế địa phương vào suy thoái", Komla Dzigbede, chủ nhiệm khoa Hành chính và Chính sách công tại Đại học Binghamton, hạt Broome, nhận định. "Xét trên nhiều phương diện, nền kinh tế nơi đây chưa bao giờ phục hồi hoàn toàn".
Tuy nhiên, Dzigbede cho biết vẫn có những dấu hiệu cho thấy đà phục hồi kinh tế. Ví dụ, tính theo giá USD năm 2023, thu nhập trung bình của các hộ gia đình ở Broome đã tăng từ mức 59.044 USD năm 2013 lên 63.590 USD năm 2023.
Song theo Zillow, nền tảng rao bán bất động sản trực tuyến phổ biến tại Mỹ, giá thuê nhà ở hạt Broome đã tăng gần gấp đôi trong vài năm qua, gây áp lực lên cuộc sống người dân. Cụ thể, giá thuê một căn hộ trung bình tăng từ 694 USD vào tháng 5/2018 lên 1.292 USD vào tháng 5/2025.
"Chúng ta đang phải đối mặt với một hệ thống đổ vỡ, nơi mà mức lương tối thiểu không đủ để trang trải chi phí sinh hoạt cho một gia đình", Christie Finch, phó giám đốc Mothers & Babies, cho biết. "Nhiều gia đình đang phải lựa chọn giữa việc trả tiền thuê nhà, mua thực phẩm hay chi trả tiền sưởi ấm".
Năm ngoái, nhóm của bà phân phát quần áo và đồ dùng trẻ em cho 174 gia đình, tăng từ 86 gia đình vào năm 2023. 6 tháng đầu năm nay, họ đã hỗ trợ lương thực cho 151 gia đình, so với 90 gia đình trong cùng kỳ năm 2024.
Năm ngoái, hạt Broome có tỷ lệ thất nghiệp trung bình chỉ 4%. Các nhân viên dịch vụ xã hội lâu năm cho hay họ rất bất ngờ khi thấy những gia đình có thu nhập tăng lên, nhưng lại sống chật vật hơn bao giờ hết.
Theo Abigail Wozniak, nhà kinh tế học thị trường lao động tại Ngân hàng Dự trữ Liên bang Minneapolis, lương của những người có thu nhập thấp cũng đã tăng, tương tự các nhóm khác. Tuy nhiên, theo phân tích từ Jeff Horwich, chuyên gia cấp cao tại ngân hàng này, dữ liệu liên bang cho thấy những hộ gia đình nghèo lại chịu ảnh hưởng nặng nề hơn từ lạm phát trong 4 năm qua.
Báo cáo gần đây của Ngân hàng Dự trữ Liên bang New York chỉ ra rằng những người thu nhập thấp chi phần lớn cho nhà ở và thực phẩm. Đây là hai khoản có mức tăng giá mạnh.
Một số gia đình lao động tại Broome hiện phải dựa vào các chương trình hỗ trợ công nhiều hơn. Tuy nhiên, nếu mức lương tăng, dù chỉ một chút, họ có thể không đủ điều kiện nhận hỗ trợ của bang và liên bang.
Jennifer Lesko, giám đốc điều hành Liên đoàn Đô thị hạt Broome, cho biết nhân viên xã hội của bà nhận thấy hàng loạt khách hàng đã bị cắt giảm một phần hỗ trợ thực phẩm hoặc nhà ở sau khi được tăng lương hoặc làm thêm giờ.
"Thật sự khó tin khi có người chỉ kiếm thêm vài USD trong một kỳ lương mà lập tức mất đi các khoản trợ cấp", bà nói. "Nhưng điều này đang diễn ra khá thường xuyên".
Felica Allen, mẹ đơn thân, trợ lý điều dưỡng 39 tuổi, đang làm ca đêm tại phòng cấp cứu của Trung tâm Y tế UHS Wilson gần Binghamton. Mỗi sáng, cô trở về nhà để chăm sóc 4 con từ 3 đến 17 tuổi. Người con thứ 5, 22 tuổi, đã dọn ra ở riêng từ tháng 9/2024.
Mức lương 20 USD một giờ đã tăng lên 22,9 USD vào năm ngoái. Tổng thu nhập của Allen trong năm 2024 đạt khoảng 39.000 USD. Đây là mức thu nhập cao nhất từ trước đến nay cô nhận được, nhưng cũng không cao hơn nhiều so với ngưỡng nghèo đói.
Allen cho hay mức thu nhập này không đủ để trang trải chi phí cuộc sống. Tình hình tài chính thậm chí còn tồi tệ hơn, dù cô kiếm được nhiều tiền hơn.
Trước Giáng sinh năm ngoái, cô nhận được thư từ cơ quan dịch vụ xã hội thông báo trợ cấp hàng tháng của Chương trình Hỗ trợ Dinh dưỡng Bổ sung do liên bang cấp đã bị cắt giảm từ gần 1.000 USD xuống còn 564 USD do cô có thu nhập từ lương cao hơn.
"Đêm đó, tôi đi làm trong nước mắt", Allen kể. "Tôi tự hỏi, làm sao tôi nuôi sống được gia đình mình bây giờ khi trước đây tôi cũng chỉ làm vừa đủ sống?".
Hè năm ngoái, cô chuyển từ căn nhà hai phòng ngủ sang căn 5 phòng ngủ với giá thuê 1.950 USD một tháng thông qua Section 8, chương trình nhà ở liên bang hỗ trợ người có thu nhập thấp. Chương trình chi trả 750 USD tiền thuê nhà, còn lại 1.200 USD do Allen tự trả.
Sau khi trừ thuế, thu nhập hàng tháng của cô dao động từ 2.400 đến 2.600 USD. Allen phải trả chi phí cố định gồm 162 USD tiền trả góp xe hơi, 287 USD bảo hiểm xe, 400 USD tiền điện thoại và Internet mỗi tháng cùng hóa đơn điện có thể lên tới hơn 500 USD do các khoản thanh toán tồn đọng.
Số tiền còn lại, Allen dùng để mua giấy vệ sinh, kem đánh răng, xăng xe và những nhu yếu phẩm khác.
Hồi tháng ba, cô đã quyết định giảm giờ làm hàng tuần từ 32 xuống 26 tiếng để được nhận lại 220 USD tiền trợ cấp thực phẩm.
Dù đã được tăng lương, Allen vẫn thường xuyên trả muộn tiền thuê nhà. Cô phải vay mượn từ em gái, dì và bạn bè để trang trải.
Allen cho biết cô cảm thấy mình bị mắc kẹt trong một vòng xoáy vô tận, liên tục phải tính toán xem hóa đơn nào cần thanh toán ngay và hóa đơn nào có thể trì hoãn. Những tháng gần đây, nhà cô đã bị dọa cắt điện vì nợ tiền quá lâu.
"Tôi không bao giờ muốn nợ nần. Tôi không muốn mắc nợ bất kỳ ai", cô nói.
Meazler đã có kế hoạch chi tiết cho khoản tiền hoàn thuế của mình trong năm nay. Sau khi trả các khoản vay mua nhà, sửa xe và những chi phí khác, cô dùng một phần để cùng ba con đến thăm người mẹ đang ốm ở Georgia. Meazler vẫn không thể mua cho Emmi chiếc giường lớn hơn mà con bé hằng mong ước hay một chiếc xe scooter giống như bạn bè.
Meazler (phải) cùng đồng nghiệp phân loại quần áo quyên góp tại tổ chức phi lợi nhuận Mothers & Babies nơi cô làm việc. Ảnh: WSJ
Cô cho biết vẫn giữ quan hệ bình thường với cha của hai con út. Anh này thỉnh thoảng đến đón con đi chơi, nhưng Meazler chỉ muốn nhờ anh giúp đỡ tiền bạc trong trường hợp khẩn cấp. Gần đây, cô con gái 22 tuổi của Meazler đã tìm được một công việc bán thời gian với mức lương 15,5 USD mỗi giờ. Đây là mức lương tối thiểu tại nhiều nơi ở bang New York.
Chuyến đi Georgia là điều mà cả gia đình mong chờ. Meazler đã trích 800 USD từ khoản tiền hoàn thuế để thuê xe và đổ xăng cho quãng đường cả đi và về hơn 3.200 km.
Một buổi sáng, trong suốt tuần ở nhà mẹ, Meazler đưa các con gái đến bãi biển Panama City, cách đó vài giờ lái xe. Họ mua những chiếc ván lướt sóng nhỏ với giá 5 USD và ăn pizza. Meazler nhớ mình đã mỉm cười khi nhìn các con nô đùa trên bãi biển. Lần đầu tiên, muộn phiền của cô dường như tan biến.
Vài ngày sau khi Meazler trở về nhà ở Endicott, mẹ cô phải nhập viện vì suy thận. Meazler buộc phải nghỉ làm và dùng hết số tiền hoàn thuế còn lại để mua vé máy bay quay lại Georgia. Cô sau đó lại tiếp tục nợ tiền trả góp nhà tháng 4 và tháng 5.
"Tôi cảm thấy như mình luôn phải sống trong trạng thái sinh tồn suốt cả cuộc đời. Cứ làm việc, làm việc và làm việc", cô nói. "Làm việc mà không có gì cả".
Vũ Hoàng (Theo WSJ, AFP, AP)