Tìm thấy kênh đào Ba Tư ở Hy Lạp

- Dấu đỏ: Vị trí của kênh đào Xerves. - Mũi tên màu nâu: Vua Xerves đã đi theo lộ trình này để xâm chiếm Hy Lạp - Dấu xanh: Nơi tử nạn của tướng Ba Tư Mardonius.

Năm 480 trước Công nguyên, Vua Xerves của Ba Tư đã ra lệnh xây dựng con kênh dài 2 km, xuyên qua một bán đảo hẹp ở phía bắc Hy Lạp, nhằm mục đích xâm lược quốc gia này. Sở dĩ Xerves cho tiến hành một chiến dịch tốn kém như vậy vì trước đó 12 năm, một tướng giỏi của Ba Tư là Mardonius đã tử nạn khi đi vòng qua bán đảo này để đánh vào Hy Lạp. Chiến thuyền của Mardonius đã bị phá hủy trong một cơn bão tại vùng biển mũi Mount Arthos (xem hình).

Bằng việc xây dựng kênh đào, Xerves muốn tránh thảm họa trên, đồng thời rút ngắn cuộc hành trình để có thể đánh ập vào Salonika, một vị trí phòng thủ quan trọng của Hy Lạp. Quả nhiên Xerves đã nhanh chóng chiếm được Hy Lạp, và đưa quân Ba Tư vào thống trị châu Âu.

Gần 2.500 năm trôi qua, các sử gia đã cất công tìm kiếm dấu vết của con kênh đào nổi tiếng - kênh đào Xerves - để nghiên cứu thế trận của vị hoàng đế lúc bấy giờ. Tuy nhiên, nhiều học giả không tin vào sự hiện hữu của con kênh này, mà cho rằng đó chỉ là huyền thoại.

Nay, một nhóm khoa học Anh - Hy Lạp đã tìm được vị trí của con kênh Xerves. Sử dụng các dữ liệu địa chất thu được từ những lớp đất sâu tới vài mét, nhóm đã phác thảo được một bản đồ chi tiết về chiều dài và hướng chảy của con kênh. Phát hiện này phù hợp với lời kể của sử gia Hy Lạp cổ đại Herodotus.

Cấu trúc cắt ngang của kênh đào Xerves.

Kênh rộng 30 mét, sâu 5-8 mét, đủ đề 2 thuyền chiến đi qua. Vua Xeves hẳn đã phải huy động một lực lượng lao động cực lớn, bởi thời đó người ta không sử dụng ròng rọc mà phải dùng thúng để chuyển đất từ đáy lên.

Tiến sĩ Richard Jones, trưởng nhóm nghiên cứu, nói: "Phân tích lớp trầm tích lắng dưới đáy, chúng tôi thấy rằng con kênh chỉ được sử dụng trong một thời gian ngắn. Người Ba Tư không hề nghĩ rằng họ đã để lại một di tích lịch sử cho hậu thế. Lúc ấy, họ chỉ cần cho những chiến thuyền đi qua".

Cấu trúc của kênh cho thấy, nó được xây dựng trước hết là để phục vụ cho mục đích quân sự. Tuy vậy hẳn nó cũng có thể cung cấp nước cho trồng trọt và chăn nuôi. Nhưng có lẽ vua Xerves đã quá bận bịu bởi mưu đồ xâm chiếm mà không nhận ra giá trị lịch sử và kinh tế của kênh, nên đã để nó bị quên lãng.

Minh Hy (theo New York Times)