Tham vọng phòng thí nghiệm lớn nhất Đông Nam Á tại Việt Nam
Ông Cao Anh Tuấn là tiến sĩ ngành Khoa học Máy tính tại Đại học Cornell, Mỹ, từng có nhiều năm làm việc ở vị trí cấp cao cho Google. Với niềm đam mê về công nghệ giải mã gene, ông cùng 5 tiến sĩ khác thành lập nên công ty công nghệ Gene Friend Way có trụ sở San Francisco. Sau đó, ông và các cộng sự nghiên cứu, phát minh ra công nghệ giải mã gene kết hợp trí tuệ nhân tạo (AI) dành cho người châu Á. Đây là sự kết hợp khoa học giữa dữ liệu gene của người châu Á và AI, đã được chứng nhận bởi tổ chức giải mã gene IIIumina.
Ông Cao Anh Tuấn phát biểu trong hội thảo về giải mã gene năm 2019 tại Việt Nam. Ảnh: VnExpress
Cuối năm 2019, ông Tuấn và các cộng sự trở về Việt Nam với hoài bão phát triển Genetica lớn mạnh, đưa hệ gene của người Việt nói riêng và người châu Á nói chung vào bản đồ gene thế giới. Tuy nhiên, những diễn tiến bất ngờ của dịch Covid-19 buộc họ phải thay đổi chiến lược kinh doanh và Việt Nam trở thành trung tâm.
"Hiện thị trường giải mã gene trên thế giới rất lớn. Tuy nhiên, khuynh hướng này chưa được nhiều nước đang phát triển biết đến. Tại khu vực Đông Nam Á chỉ có Singapore sở hữu trung tâm giải mã gene nhưng chưa công khai các nghiên cứu. Ở Việt Nam, ngoài Genetica, còn có một số nhóm hay công ty nghiên cứu về giải mã gene. Theo đánh giá của giới chuyên môn, Việt Nam là thị trường tiềm năng với gần 100 triệu dân và có cơ hội tốt để hình thành trung tâm và công bố các nghiên cứu về gene của người Đông Nam Á", ông Tuấn nhận định.
Genetica đã tận dụng lợi thế riêng là nắm công nghệ lõi chuyên về giải mã gene cho người châu Á để phát triển. Đây là điều các công ty đặt tại Hong Kong hay Singapore không đáp ứng được. Đồng thời, Genetica xây dựng phòng thí nghiệm đáp ứng các tiêu chuẩn nghiêm ngặt về xét nghiệm gene, cùng đội ngũ chuyên gia đến từ các trường đại học hàng đầu của Mỹ.
"Trong 12 tháng đầu Genetica xuất hiện tại Việt Nam, đã có 10.000 dịch vụ đến tay người dùng, một con số rất khó đạt được ở Mỹ trong thời gian tương ứng, dù là với công ty giải mã gene hàng đầu của nước này", ông Tuấn cho biết. Người dùng Việt Nam đã đưa ra nhiều phản hồi, giúp công ty cải tổ dịch vụ, sản phẩm và công nghệ, giúp công ty phát triển thêm các sản phẩm khác.
Mục tiêu của Genetica là xây dựng một phòng thí nghiệm đạt tiêu chuẩn CLIA (quy định nghiêm ngặt nhất cho tiêu chuẩn phòng thí nghiệm ở Mỹ) đầu tiên tại Việt Nam và là một trong số ít phòng thí nghiệm đạt tiêu chuẩn này tại Đông Nam Á. Hiện chỉ có 2 phòng thí nghiệm đạt tiêu chuẩn CLIA trong khu vực đặt tại Singapore và Malaysia.
"Đến năm 2022, khoảng 50% số mẫu gene của khách hàng Đông Á sẽ được xử lý ở phòng thí nghiệm chuẩn CLIA lớn nhất Đông Nam Á tại Việt Nam. Hiện nay, Genetica đã được cấp phép triển khai dịch vụ tại 10 quốc gia. Sau thị trường Đông Nam Á, chúng tôi kỳ vọng trở thành doanh nghiệp đi đầu về dịch vụ giải mã gene phục vụ chăm sóc sức khỏe cho gần 1 tỷ người chủng tộc gốc Đông Á trên khắp thế giới", ông Tuấn cho biết mục tiêu phát triển.
Ứng dụng giải mã gene vào y học, đời sống
Để giải mã gene, Genetica sẽ thu thập mẫu nước bọt của khách hàng và gửi mẫu về phòng thí nghiệm để tiến hành tách chiết DNA bằng robot tự động Chemagic Prime. Các bước giải mã gene đều được tiến hành theo quy chuẩn nghiêm ngặt của phòng thí nghiệm Mỹ. Nếu mẫu không đạt chất lượng thì phải thực hiện lại.
Nhờ vận dụng AI, thời gian nghiên cứu gene của Genetica được giảm thiểu đáng kể. Sau khi gene được giải mã xong, AI có thể tổng hợp tất cả các nghiên cứu về gene trên toàn thế giới. "Việc tổng hợp các nghiên cứu trên thế giới giúp người dùng có thể biết thêm các đột biến gene riêng của mình. Việc này sức người không làm được mà chỉ có thể nhờ AI", chuyên gia máy tính giải thích.
Kit lấy mẫu nước bọt để xét nghiệm gene tại geneetica. Ảnh: geneetica
Theo tiến sĩ Tuấn, ban đầu, giải mã gene chỉ được ứng dụng vào chẩn đoán và phát hiện ung thư di truyền. Sau đó, ông và cộng sự nhận ra rằng công nghệ này còn có ý nghĩa lớn ở nhiều lĩnh vực khác của y học và đời sống.
Trong sự phát triển của con người, gene chỉ chiếm khoảng 15%, còn lại là môi trường. Tuy nhiên, các bệnh như tự kỷ, tiểu đường và trầm cảm thì gene ảnh hưởng lớn hơn nhiều. Thế nên có thể xét nghiệm gene để hiểu được nguy cơ, chủ động phòng tránh, nhất là với người châu Á", ông cho biết. "Giải mã gene cho người châu Á, trong tương lai, sẽ là cơ sở để phát triển các loại dược phẩm có tác dụng trực diện và tốt hơn, đúng như xu hướng y học chính xác (Precision Medicine) đang diễn ra trên thế giới. Mặt khác, công nghệ giải mã gene có thể phát hiện các đột biến gene quan trọng và điểm yếu của tế bào ung thư, tối ưu hóa quá trình điều trị".
Trong bối cảnh dịch Covid-19, giải mã gene còn góp phần tìm hiểu nguy cơ nhiễm SARS-CoV-2 dựa trên đặc điểm di truyền, để tìm ra một hướng đi lâu dài hơn trong cuộc chiến chống lại các bệnh truyền nhiễm. Việc nhận biết các yếu tố di truyền có thể giúp bác sĩ nhanh chóng xác định nhóm đối tượng ưu tiên tiêm chủng, giúp những người sở hữu gene có khả năng cao nhiễm virus chủ động phòng ngừa. Giải mã gene cũng được kỳ vọng tạo tiền đề cho các nghiên cứu virus sốt xuất huyết, cúm A... Giải mã gene cũng đánh giá phân tích rất nhiều yếu tố khác ảnh hưởng đến hệ miễn dịch.
Một ứng dụng khác của giải mã gene là giúp các bậc cha mẹ thấu hiểu con mình và có phương pháp nuôi dạy hiệu quả, phát huy tối ưu năng lực thiên bẩm của trẻ. Ví dụ, một đứa trẻ không có khả năng tập trung cao do gene quy định thì cha mẹ phải cho con học ở những nơi xa tiếng ồn, tránh con bị phân tâm...
"Hiểu thêm về thông tin di truyền của chính mình còn có thể giúp điều chỉnh được thói quen ăn uống, vận động thể thao một cách tối ưu, kiểm soát cân nặng một cách hiệu quả và phòng tránh các rủi ro về sức khỏe một cách hợp lý", ông Tuấn nói thêm.
Anh Ngọc