Khoảng 800 sĩ quan cấp tướng, chỉ huy các đơn vị đang triển khai trên khắp nước Mỹ và thế giới hôm 30/9 tập trung tại căn cứ thủy quân lục chiến Quantico ở bang Virginia, theo lệnh triệu tập gấp của Bộ trưởng Quốc phòng Pete Hegseth.
Trong bài phát biểu dài 45 phút tại cuộc họp, ông Hegseth đã công bố 10 chỉ đạo nhằm nâng cao tiêu chuẩn về thể chất để loại bỏ quân nhân thừa cân, áp dụng các quy định khắt khe về ngoại hình, yêu cầu lực lượng chiến đấu phải đáp ứng "tiêu chuẩn của nam giới", xóa bỏ "hệ tư tưởng woke" trong quân đội.
Phát biểu của ông Hegseth và ông Trump tại cuộc họp với các tướng lĩnh ở bang Virginia, Mỹ, hôm 30/9. Video: BBC, US Army
"Woke" (thức tỉnh) là thuật ngữ chỉ việc nâng cao nhận thức về các định kiến trong xã hội như phân biệt chủng tộc, giới tính hay kỳ thị cộng đồng LGBTQ+.
Tổng thống Donald Trump và ông Hegseth từng nhiều lần cho rằng Bộ Quốc phòng Mỹ trước đây sa đà vào hệ tư tưởng woke, tập trung quá mức cho các chương trình đa dạng, bình đẳng và hòa nhập (DEI). Phe bảo thủ coi DEI là ý thức hệ của cánh tả, có nội dung không phù hợp về chủng tộc, giới tính hay chính trị.
"Đây là bài phát biểu về khắc phục tình trạng suy thoái đã kéo dài hàng thập kỷ. Những lãnh đạo chính trị ngớ ngẩn và liều lĩnh đã đặt ra kim chỉ nam sai lầm khiến chúng ta lạc lối. Chúng ta từng trở thành 'Bộ Thức tỉnh', nhưng sẽ không như vậy nữa", Bộ trưởng Hegseth nói.
Ông cũng cảnh báo những người không đồng tình với các chính sách trên nên rời đi. "Càng sớm có được nhân lực phù hợp thì càng nhanh chóng thúc đẩy được những chính sách đúng đắn. Nếu cảm thấy phiền lòng trước những lời tôi nói hôm nay, quý vị nên từ chức để giữ tự trọng", lãnh đạo Lầu Năm Góc tuyên bố.
Tổng thống Donald Trump sau đó phát biểu tại cuộc họp, đe dọa sa thải những tướng lĩnh mà ông không thích. Ông cho rằng quân đội Mỹ nên sử dụng các thành phố "không an toàn" làm thao trường huấn luyện, ám chỉ khả năng tiếp tục triển khai binh sĩ đến những đô thị bị đánh giá là đang để tội phạm hoành hành.
"Chúng ta đang bị xâm lược từ bên trong bởi những người nhập cư bất hợp pháp", Tổng thống Trump tuyên bố, ví họ như "kẻ thù ngoại bang nhưng nguy hiểm hơn vì không mặc quân phục".
Ông Trump tại cuộc họp với các tướng lĩnh Mỹ ở bang Virginia hôm 30/9. Ảnh: AP
Jack Reed, nghị sĩ Dân chủ và thành viên cấp cao của Ủy ban Quân vụ Thượng viện Mỹ, cho rằng Bộ trưởng Hegseth đã đưa ra "tối hậu thư" đối với các sĩ quan cấp cao, đó là tuân theo quan điểm chính trị của chính quyền Trump hoặc rút lui.
"Đây là yêu cầu vô cùng nguy hiểm, cho thấy họ coi lòng trung thành về đảng phái quan trọng hơn năng lực, khả năng phán đoán và tuân thủ Hiến pháp", ông chỉ trích.
Colin Demarest, biên tập viên trang tin Axios, nhận định Bộ trưởng Hegseth muốn giới tướng lĩnh phải lựa chọn giữa ủng hộ xây dựng quân đội "kiểu MAGA" hoặc nhường chỗ cho những người khác.
MAGA (Làm nước Mỹ vĩ đại trở lại) là khẩu hiệu của Tổng thống Trump và những người ủng hộ quan điểm chính trị của ông. Xóa bỏ hệ tư tưởng woke và chính sách DEI nằm trong các mục tiêu của phong trào MAGA. Tổng thống Trump hồi đầu năm ký sắc lệnh hành pháp nhằm chấm dứt các chương trình DEI trong quân đội Mỹ.
"Không còn tháng lễ hội bản sắc, không còn văn phòng DEI và đàn ông mặc váy", Bộ trưởng Hegseth nhấn mạnh trong cuộc họp hôm 30/9.
Nhiều sĩ quan cấp cao đã bị cách chức kể từ khi ông Trump trở lại Nhà Trắng, trong đó có cựu chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân Mỹ Charles Brown và cựu tư lệnh hải quân Lisa Franchetti. Bộ trưởng Hegseth cho rằng cả hai được bổ nhiệm nhờ chính sách DEI thay vì năng lực thật sự.
"Bất kỳ tướng lĩnh nào liên quan đến DEI và woke đều phải ra đi", lãnh đạo Lầu Năm Góc cho biết trong cuộc phỏng vấn tháng 11/2024.
Ông Hegseth (trái) và ông Trump tại cuộc họp với các tướng lĩnh Mỹ ở bang Virginia hôm 30/9. Ảnh: AP
Zachary Wolf, bình luận viên của đài CNN, cho rằng chính quyền Tổng thống Trump không chỉ muốn loại bỏ các tướng lĩnh liên quan đến chính sách DEI, mà còn cả những sĩ quan có quan điểm trái ngược với lãnh đạo Mỹ, như cựu chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân Mark Milley.
"Rất nhiều người có mặt từng phục vụ dưới quyền tướng Milley. Bài phát biểu có thể là lời cảnh báo về hậu quả nếu họ đối đầu với Tổng thống Trump", Wolf nhận định.
Theo Demarest, động thái triệu tập gấp rút hàng trăm tướng lĩnh từ khắp nơi cho thấy chính quyền Trump thật sự nghiêm túc trong nỗ lực "định hướng quân đội theo tầm nhìn chính trị của mình".
Thượng nghị sĩ Cộng hòa Tom Cotton, cựu sĩ quan lục quân Mỹ, ca ngợi bài phát biểu của Tổng thống Trump và Bộ trưởng Hegseth, cho rằng họ đã vạch ra "tương lai tươi sáng" cho quân đội nước này.
"Bằng cách loại bỏ yếu tố chính trị, nhấn mạnh tiêu chuẩn về thể chất và tính sẵn sàng chiến đấu, quân đội Mỹ đang tập trung trở lại vào ngăn chặn chiến tranh và giành chiến thắng nếu cần thiết", ông cho hay.
Phạm Giang (Theo Hill, CNN, Vox, Axios)