Mô hình đổi pin (battery swap) là phương pháp thay pin đã cạn năng lượng của xe máy điện bằng một pin đã sạc đầy tại trạm đổi. Trên thế giới, mô hình này đang ngày càng nở rộ.
Trung Quốc hiện có trên 40 triệu xe máy điện đang sử dụng hình thức đổi pin. Báo cáo của Mordor Intelligence cho biết thị trường hoán đổi pin xe điện hai bánh của Trung Quốc dự kiến sẽ đạt 460 USD cuối năm nay, tăng khoảng 24% so với mức 370 triệu USD năm 2024.
Trong khi đó, tại Ấn Độ, các công ty hàng đầu trong ngành như Battery Smart và Sun Mobility đang mở rộng quy mô nhanh chóng. Battery Smart đã có hơn 1.400 trạm đổi điện tại hơn 40 thành phố trong khi Sun Mobility, hợp tác với Indian Oil, đang mở rộng mạng lưới hơn 800 trạm đổi điện.
Người dùng đang đổi pin tại trạm. Ảnh: Selex
Tại Nhật Bản, Honda cũng đã thương mại hóa hệ thống "Power Pack Exchanger e:" - trạm đổi pin dành cho xe hai bánh điện. Thiết bị này hiện được triển khai tại Tokyo và Osaka, hướng tới phục vụ xe giao hàng, xe cá nhân và các dịch vụ chia sẻ di chuyển.
Cũng tập trung thị trường hai bánh, startup đến từ Đài Loan Gogoro đã xây dựng hơn 1.400 trạm đổi pin tại các thành phố lớn, với hơn 1,3 triệu lượt đổi pin mỗi tháng. Mô hình này đang góp phần đẩy nhanh quá trình điện hóa giao thông hai bánh.
Tương tư, ở Indonesia, Swap Energy Indonesia đã có hơn 1.500 trạm đổi pin được đặt tại các khu vực trọng điểm, hợp tác với nhiều cửa hàng (Pertamina, Alfamart và Circle K).
Xu hướng đổi pin cũng lan rộng sang các nước châu Âu. Tại Thụy Điển, GoCimo (trước là GoCiklo), một công ty khởi nghiệp của Thụy Điển đã cung cấp dịch vụ cho thuê, chia sẻ xe máy điện có pin có thể thay thế, đồng thời thử nghiệm dịch vụ chia sẻ pin.
Theo các chuyên gia, nếu trạm sạc nhanh được xem là hướng phổ biến trong quá trình điện hóa giao thông, thì công nghệ đổi pin đang mở ra một hướng đi khác, giúp người dùng "nạp đầy năng lượng" chỉ trong 3-5 phút.
Cuộc đua công nghệ đổi pin góp phần định hình lại cách người dùng "tiếp nhiên liệu" cho phương tiện. Nếu sạc nhanh hướng tới tiện lợi cho gia đình và người dùng cá nhân, thì đổi pin lại phù hợp với các dịch vụ vận tải, logistics, taxi hay giao hàng. Đây là những lĩnh vực đòi hỏi phương tiện luôn sẵn sàng hoạt động. Khi chi phí đầu tư hạ tầng giảm và công nghệ robot được tối ưu, đổi pin có thể trở thành mắt xích quan trọng trong hệ sinh thái giao thông xanh toàn cầu.
Tại Việt Nam, VinFast đang là hãng tiên phong theo đuổi mô hình đổi pin cho xe máy, xem đây là chiến lược song song với việc phủ rộng mạng lưới trạm sạc. Theo kế hoạch, nhà sản xuất này sẽ có 50.000 trạm đổi pin vào cuối năm nay và lên tới 150.000 trạm tại tất cả các địa phương trong vòng 3 năm tới.
Trạm đổi pin ( mô hình mẫu) của VinFast trưng bày tại triển lãm 80 năm hành trình Độc lập - Tự do - Hạnh phúc (A80), Hà Nội, hôm 28/8. Ảnh: Lương Dũng
Việc mở rộng hệ thống đổi pin được VinFast xem là bước quan trọng trong chiến lược nâng cao trải nghiệm khách hàng, đồng thời tạo nền tảng hạ tầng cho sự phát triển của xe điện tại Việt Nam.
Thái Anh