Sáng 12/9, lãnh đạo Bộ Giao thông Vận tải và Hà Nội, TP HCM cùng "mổ xẻ" các nguyên nhân chậm tiến độ và tăng tổng mức đầu tư của các dự án đường sắt đô thị.
Theo ông Nguyễn Hoằng, Vụ trưởng Kế hoạch Đầu tư (Bộ Giao thông), tất cả dự án đường sắt đô thị đều tăng tổng mức đầu tư từ 60% đến gần 200%. Cá biệt dự án đường sắt đô thị số 2 (Nam Thăng Long - Trần Hưng Đạo), dù chưa đấu thầu, thi công song đã dự kiến tăng tổng vốn từ 19.555 tỷ đồng lên 51.750 tỷ đồng. Nguyên nhân do biến động giá nguyên vật liệu, trượt giá đối với các gói thầu, thay đổi thiết kế kết cấu hầm, nhà ga, cầu vượt...
Dự án đường sắt đô thị Cát Linh - Hà Đông cũng đã được điều chỉnh vốn đầu tư từ 552 triệu USD lên 891 triệu USD, nguyên nhân được cho là chậm tiến độ giải tỏa dân và di dời công trình; chi phí phát sinh do nhiều hạng mục bổ sung so với thiết kế cơ sở, biến động về giá nguyên liệu...
Đường sắt trên cao Cát Linh tăng tổng mức đầu tư 60%. Ảnh: Bá Đô.
Theo Phó chủ tịch Hà Nội Nguyễn Quốc Hùng, tăng tổng mức đầu tư khiến người dân bức xúc, song do nhiều nguyên nhân khách quan, chủ quan. Đó là khi nghiên cứu dự án đường sắt đô thị thì thiếu cả hướng tuyến, nhà ga, thậm chí chưa có quy hoạch giao thông. Như tuyến số 3 Nhổn, ban đầu đặt ngầm từ Kim Mã vào nội đô, song sau này đặt ngầm từ Voi Phục khiến tổng vốn dự án này tăng lên hơn 1,1 tỷ USD.
Tuy nhiên, ông Hùng cho rằng, cũng không thể đổ lỗi cho giải phóng mặt bằng, cho tăng giá nhân công tăng như dự án Nam Thăng Long chưa triển khai đã tăng tổng mức lên hơn 2 lần.
"Điều hành dự án còn rất yếu từ đó phụ thuộc nhiều vào tư vấn. Chúng ta chưa quyết liệt, chưa nắm bắt đầy đủ", ông Hùng nói.
Đồng quan điểm, đại diện Bộ kế hoạch Đầu tư nhìn nhận, hiểu biết của các đơn vị thực hiện trong nước còn kém nên phải dựa vào tư vấn của nhà tài trợ. Nâng tổng mức đầu tư nghĩa là nhà tài trợ đã buộc chúng ta phải vay thêm một khoản tiền tương đối lớn.
Để giải quyết tình trạng này, đại diện Bộ Kế hoạch Đầu tư cho biết, Thủ tướng đã giao Bộ này lựa chọn tư vấn độc lập thẩm tra dự án đường sắt số 2 (Nam Thăng Long- Trần Hưng Đạo). Khi nào thực hiện thẩm tra xong mới triển khai.
"Tổng mức đầu tư đường sắt đô thị cao do vay vốn cộng lãi, có ràng buộc của nhà tài trợ là phải sử dụng thiết bị nguồn gốc châu Âu. Chúng ta cần hướng đến phát triển công nghiệp đường sắt đô thị", Thứ trưởng Nguyễn Ngọc Đông nêu quan điểm.
Chốt lại cuộc họp, Bộ trưởng Đinh La Thăng cho rằng đã đến lúc cần rung lên tiếng chuông cảnh tỉnh, chấn chỉnh những yếu kém để đẩy nhanh tiến độ các dự án đường sắt đô thị. Đây là dự án lớn dùng vốn vay nước ngoài và người dân là người nộp thuế. Nếu chậm tiến độ kéo dài và làm tăng vốn vốn đầu tư sẽ làm mất niềm tin của người dân.
Về nguyên nhân thay đổi tổng mức đầu tư, Bộ Trưởng Thăng cho rằng, do chưa có tiền lệ thực hiện dự án đường sắt, cũng như chưa có con người đủ kiến thức, bản lĩnh để nghiên cứu thấu đáo nên khâu chuẩn bị đầu tư sơ sài, đưa ra tổng mức ban đầu rất thấp nên phải điều chỉnh sau này. Thậm chí đáng lẽ làm quy hoạch trước thì chúng ta làm ngược, lập hướng tuyến đường sắt trước khi có quy hoạch.
Bộ trưởng Thăng yêu cầu Vụ Kế hoạch Đầu tư lập báo cáo nêu rõ các nguyên nhân chủ quan cụ thể của các cơ quan và công khai nguyên nhân chậm tiến độ, thay đổi tổng mức đầu tư cho người dân biết. Nếu không, người dân sẽ thiếu lòng tin, nghi ngờ việc thực hiện dự án, thấy xót xa khi đồng tiền không sử dụng hiệu quả.
"Phải làm rõ trách nhiệm của Bộ ngành và các địa phương, không né tránh trách nhiệm, không đùn đẩy cho ai, không đổ lỗi cho khách quan", ông Thăng nói.
Bộ trưởng cũng đề nghị thành lập Ban chỉ đạo chung với Bộ trưởng Giao thông là trưởng ban, lãnh đạo hai thành phố cùng tham gia để đôn đốc tiến độ thực hiện các dự án đường sắt đô thị trong cả nước. Bởi các dự án này rất cấp thiết đối với người dân đô thị, việc chậm tiến độ đã gây bức xúc, khó khăn cho đi lại của người dân.
Đoàn Loan