Bộ gene của phụ nữ khác đàn ông thế nào?
Hình dáng bên ngoài cho thấy sự khác nhau giữa nam và nữ, song để tạo nên nét khác biệt này một phần là do bộ gene quy định. Trong 20.000 gene của cơ thể, đàn ông và phụ nữ chủ yếu khác ở nhiễm sắc thể giới tính XX và XY. Mặc dù nhiễm sắc thể X có ở cả hai giới nhưng chị em có hai X còn cánh mày râu chỉ có một X. Trong khi đó, nhiễm sắc thể Y là riêng biệt, chỉ có đàn ông mới có.
Bà Tăng Ngọc Nữ (Thạc sĩ Công nghệ sinh học Đại học Cornell Mỹ, Trưởng phòng tư vấn di truyền tại Genetica), trước đây, nhiều người thường nghĩ vợ chồng không thể sinh con trai để nối dõi tông đường là lỗi do người phụ nữ. Khi tìm hiểu nhiều về gene, các nhà khoa học mới khám phá ra rằng giới tính của đứa ra sinh ra sẽ do người cha quyết định, chứ không phải mẹ. Khi nhiễm sắc thể X của tinh trùng người cha kết hợp với X trong tế bào trứng của mẹ thì sẽ sinh con gái, còn XY và thêm một gene nhỏ (gene SRY) mới là bé trai.
Đàn ông và phụ nữ có khoảng 20.000 gene giống nhau. Ảnh: Freepik
Theo Thạc sĩ Ngọc Nữ, gene giới tính trở nên phổ biến, còn gene SRY có thể ít biết đến hơn. Tuy nhiên, gene này rất quan trọng vì quyết định giới tính thực sự của nam giới. Điều này góp phần lý giải vì sao dù một số người sinh ra mang hình hài nam nhưng lại có xu hướng nữ tính.
Thạc sĩ Ngọc Nữ giải thích, vào giữa tuần thứ 5, 6 của phôi trong quá trình thụ tinh nếu gene SRY không hoạt động thì trẻ trai có thể gặp bất thường ở cơ quan sinh dục trong hoặc ngoài, phát triển bộ phận sinh dục theo hướng "cái" nhưng không có buồng trứng. Được nhắc đến nhiều trong trường hợp này là hội chứng Klinefelter - rối loạn di truyền do nam giới có thừa một nhiễm sắc thể giới tính X.
Thay vì chỉ có nhiễm sắc thể XY, người nam này lại có XXY. Chính XXY này khiến người nam bị lưỡng tính hoặc cũng có thể là nam giới nhưng khi lập gia đình muốn sinh con lại bị vô sinh.
Lợi thế về sức đề kháng, miễn dịch của nữ so với nam
Về khía cạnh sức khỏe, dù là phái mạnh nhưng cánh mày râu có khả năng dễ mắc các bệnh truyền nhiễm và tử vong vì MERS, Covid-19... nhiều hơn phụ nữ. Một trong những nguyên nhân là do sự khác biệt về giới tính, hệ miễn dịch.
Thạc sĩ Ngọc Nữ chia sẻ thêm, phụ nữ có hệ thống miễn dịch mạnh hơn nam giới. Lợi thế miễn dịch này một phần nhờ vào gene X. X chứa các gene quan trọng để duy trì chức năng não bộ, kiểm soát chức năng hệ miễn dịch. Nghiên cứu về Covid-19 cho thấy, hệ miễn dịch của nữ giới có thể ức chế được cơn bão cytokine, giảm viêm phổi và suy hô hấp cấp do Covid-19 hơn nam. Trường hợp các bệnh mà có liên quan đến nhiễm sắc thể X thường ảnh hưởng đến nam.
Phụ nữ có khả năng chống chọi với các bệnh tật nhờ lợi lợi thế về hệ miễn dịch và thói quen sống lành mạnh. Ảnh: Shutterstock
Trong quá trình nghiên cứu về nữ giới nhiễm Covid-19 ít hơn nam, các nhà khoa học còn phát hiện vai trò đặc biệt của estrogen trong điều hòa phản ứng miễn dịch.
Phụ nữ có sức đề kháng tốt hơn đàn ông nên khả năng chống chọi với bệnh tật của chị em cũng tốt hơn. Thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cho thấy, nữ sống lâu hơn nam trung bình khoảng năm năm khi so sánh về tuổi thọ.
Thạc sĩ Ngọc Nữ giải thích, nội tiết tố estrogen của nữ giúp chị em tăng cường hệ miễn dịch, trong khi nội tiết tố của nam lại không có tác dụng như vậy. Estrogen có thể góp phần cản trợ sự nhân lên các virus gây bệnh, giảm mức độ nghiêm trọng của nhiễm trùng và khả năng lây lan sang người khác.
Tuy nhiên, dù chị em có hệ miễn dịch, sức đề kháng khỏe hơn phái mạnh cũng không có nghĩa sẽ không mắc bệnh trong suốt cuộc đời. Chị em nếu mang các biến thể bất lợi làm tăng nguy cơ miễn dịch suy yếu. Do sự khác biệt về gene và miễn dịch, các bệnh về rối loạn tự miễn lại phần lớn xảy ra ở phái nữ. Do đó, việc giải mã các gene trong cơ thể còn giúp một người có thể hiểu rõ về lợi thế cũng như bất lợi trong bộ gene của chính mình.
Ví dụ: trường hợp một người mang các biến thể bất lợi có liên quan đến nồng độ vitamin B6 thấp, từ đó, làm suy yếu chức năng hệ miễn dịch và dẫn đến biến chứng sức khỏe phức tạp sau này. Trong khi đó, một người mang biến thể CC có hệ miễn dịch khỏe mạnh hơn nhờ có đủ nồng độ vitamin chống viêm.
"Ngoài giải mã gene về khả năng miễn dịch, kết quả của mẫu báo cáo gene còn cho thấy khả năng về ngôn ngữ, trí thông minh, sức mạnh cơ bắp... Dựa trên việc hiểu bản thân từ gene có thể giúp một người phát huy lợi thế, hạn chế các khuyết điểm để trở thành phiên bản tốt nhất của chính mình", Thạc sĩ Ngọc Nữ nói thêm.
Kim Uyên