Sở Quy hoạch - Kiến trúc được thành lập trên cơ sở chuyển một số chức năng, nhiệm vụ từ Sở Xây dựng TP HCM sang. Cơ quan này có trụ sở chính ở 168 Pasteur, phường Sài Gòn và cơ sở 2 ở 198 Bạch Đằng, phường Bà Rịa.

Sở Quy hoạch - Kiến trúc gồm 6 phòng chuyên môn, nghiệp vụ: Quy hoạch chung, Quy hoạch Hạ tầng kỹ thuật, Quy hoạch - Kiến trúc khu vực, Kiểm tra và Pháp chế... 3 đơn vị sự nghiệp công lập trực thuộc gồm Viện Quy hoạch Xây dựng, Trung tâm Quy hoạch và Kiến trúc, Ban Quản lý phát triển đô thị.

Việc tái lập Sở Quy hoạch - Kiến trúc được đánh giá là cần thiết và cấp bách đáp ứng yêu cầu quản lý quy hoạch xây dựng và kiến trúc phức tạp của một siêu đô thị mới được mở rộng.

Từ ngày 1/7, TP HCM mới là đô thị đặc biệt sau khi sáp nhập tỉnh Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu. Thành phố có không gian lớn và phức tạp, rộng gần 6.800 km2, dân số trên 14 triệu người và 168 xã, phường và đặc khu.

Theo UBND TP HCM bối cảnh mới đòi hỏi phải có sự điều chỉnh về quy hoạch, kiến trúc đô thị, và các đồ án quy hoạch phải được tạo không gian mở ở góc độ rộng hơn, với tầm nhìn và chiến lược mới.

Mục tiêu chiến lược của thành phố là trở thành một siêu đô thị, trung tâm tài chính, sản xuất, logistics và đổi mới sáng tạo tầm khu vực và thế giới, hướng tới khát vọng Việt Nam hùng cường vào năm 2045. Thành phố vào top 100 thành phố đáng sống trên thế giới.

Ngoài ra, do các phường, xã sáp nhập dẫn đến thay đổi địa giới hành chính, thành phố cần phải lập mới, điều chỉnh tổng thể, cục bộ các đồ án quy hoạch phân khu, quy hoạch vùng xã và các quy hoạch chi tiết. Dự kiến có hơn 200 quy hoạch phân khu cần điều chỉnh chi tiết và hơn 2.000 quy hoạch chi tiết cần lập mới hoặc điều chỉnh.

Sở Quy hoạch - Kiến trúc TP HCM từng được thành lập năm 2002, trên cơ sở cơ quan Kiến trúc sư trưởng thành phố. Đầu năm 2024, khi sắp xếp lại các cơ quan chuyên môn, HĐND TP HCM thông qua chủ trương hợp nhất sở này vào Sở Xây dựng.

Cũng theo chính quyền thành phố, sau khi hợp nhất 3 địa phương, Sở Xây dựng đảm nhận khối lượng công việc rất lớn với nhiều lĩnh vực quản lý đô thị. Do đó, một số chức năng, nhiệm vụ về quy hoạch, kiến trúc hiện chưa được triển khai thực hiện một cách bài bản, chuyên sâu và chưa đảm bảo theo tiến độ.

Việc tái lập Sở Quy hoạch - Kiến trúc giúp thống nhất đầu mối quản lý nhà nước về lĩnh vực quy hoạch xây dựng, kiến trúc trên địa bàn thành phố, chuyên môn hóa công tác quản lý.

Như vậy, TP HCM có 16 cơ quan chuyên môn thuộc UBND thành phố, trong đó có Sở An toàn thực phẩm được thành lập theo Nghị quyết 98 về thí điểm một số chính sách đặc thù. Đến nay, Hà Nội và TP HCM là địa phương có Sở Quy hoạch - Kiến trúc.

Lê Tuyết