Chiều 14/11, phi hành đoàn gồm Wang Jie, Chen Zhongrui và Chen Dong, hạ cánh an toàn xuống bãi đáp Dongfeng ở khu tự trị Nội Mông. Bộ ba này được tàu Thần Châu 20 đưa lên trạm vũ trụ Thiên Cung từ 24/4 và dự kiến trở về vào 5/11. Tuy nhiên, Cơ quan Vũ trụ có người lái Trung Quốc (CMSA) phải lùi lịch bay do phát hiện vết nứt nhỏ ở cửa sổ của khoang trở về, có thể do va chạm với rác vũ trụ, khiến Thần Châu 20 không còn đảm bảo an toàn. Vì vậy, con tàu sẽ ở lại quỹ đạo để tiến hành các thí nghiệm khoa học.
Thay thế Thần Châu 20 trong hành trình trở về Trái Đất của bộ ba Wang Jie, Chen Zhongrui và Chen Dong là Thần Châu 21, cập bến trạm Thiên Cung ngày 31/10.
Trong khi đó, phi hành đoàn của tàu Thần Châu 21 sẽ ở lại trạm gồm chỉ huy Zhang Lu cùng hai "tân binh" Wu Fei và Zhang Hongzhang, được chọn từ lứa phi hành gia thứ ba của Trung Quốc, tuyển dụng năm 2020.
Wu Fei (32 tuổi), phi hành gia trẻ nhất Trung Quốc, làm kỹ sư ở Viện Công nghệ Vũ trụ Trung Quốc (CAST). Zhang Hongzhang (39 tuổi), chuyên gia hàng hóa trên tàu, là nhà nghiên cứu tại Viện Vật lý hóa học Đại Liên thuộc Viện hàn lâm Khoa học Trung Quốc (CAS). Zhang Lu (48 tuổi), từng chỉ huy phi hành đoàn Thần Châu 15, làm việc ngoài không gian từ tháng 11/2022 đến tháng 6/2023.
Phi hành đoàn Thần Châu 21 gồm Zhang Hongzhang (trái), Wu Fei (giữa) và Zhang Lu (phải) tham dự lễ khởi hành tại Trung tâm phóng vệ tinh Tửu Tuyền ngày 31/10. Ảnh: Xinhua
Tình huống hiện tại của Zhang Lu, Wu Fei và Zhang Hongzhang gợi nhớ đến Butch Wilmore và Suni Williams, hai phi hành gia NASA bay lên trạm ISS vào tháng 6/2024 trong nhiệm vụ chở người đầu tiên của tàu Starliner do Boeing sản xuất. Starliner rò rỉ heli và gặp sự cố với động cơ đẩy, khiến NASA quyết định cho con tàu bay về mà không chở theo phi hành đoàn.
Wilmore và Williams tiếp tục sống trên ISS đến tháng 3, biến chuyến đi dự kiến kéo dài 10 ngày thành gần 9 tháng. Cuối cùng, họ trở về Trái Đất bằng tàu Crew Dragon của SpaceX cùng phi hành gia NASA Nick Hague và phi hành gia Nga Alexandr Gorbunov.
Phi hành đoàn Thần Châu 21 hiện ở tình thế thậm chí còn bấp bênh hơn Wilmore và Williams. Ngoài Starliner, luôn có những tàu khác giống như "xuồng cứu sinh" neo đậu trên ISS trong thời gian bộ đôi phi hành gia NASA sống trên quỹ đạo. Vì vậy, họ có thể chen chúc trên một trong những tàu này để trở về nếu có chuyện khẩn cấp. Tuy nhiên, trạm Thiên Cung hiện không còn tàu nào đủ điều kiện để đưa ba phi hành gia Trung Quốc về Trái Đất nếu sự cố bất ngờ xảy ra.
Các cơ quan vũ trụ chưa tiết lộ nhiều thông tin về rủi ro mà Thiên Cung và phi hành đoàn Thần Châu 21 đối mặt. Truyền thông nhà nước Trung Quốc hôm 14/11 chủ yếu tập trung vào hành trình của phi hành đoàn Thần Châu 20. Theo Xinhua, sự kiện "đánh dấu lần đầu tiên thực hiện thành công chuyến trở về thay thế trong lịch sử chương trình trạm vũ trụ của đất nước". Bộ ba cũng đã sống 204 ngày trên quỹ đạo, lập kỷ lục về thời gian ngoài không gian lâu nhất của một phi hành đoàn Trung Quốc.
Khoang chở người của tàu Thần Châu 21 hạ cánh thành công xuống bãi đáp Dongfeng hôm 14/11. Video: CGTN
Theo SpaceNews, Trung Quốc luôn giữ một tên lửa đẩy Trường Chinh 2F và tàu Thần Châu "trong tình trạng gần như sẵn sàng" tại Trung tâm Phóng Vệ tinh Tửu Tuyền khi thực hiện các nhiệm vụ có phi hành gia. Nếu sự cố xuất hiện trên trạm Thiên Cung, tàu cứu hộ dự phòng này có thể được phóng lên trạm chỉ sau 8,5 ngày.
CMSA hôm 14/11 thông báo sẽ phóng tàu Thần Châu 22 vào thời điểm thích hợp trong tương lai. Trước đó, SCMP trích hai nguồn tin thân cận cho biết con tàu đang được chuẩn bị tại Trung tâm Phóng Vệ tinh Tửu Tuyền ở sa mạc Gobi.
Việc triển khai sớm Thần Châu 22, ban đầu dự kiến phóng vào tháng 4/2026, có thể dựa trên kinh nghiệm từ sự cố với tàu Soyuz của Nga. Tháng 12/2022, vi thiên thạch đâm trúng bộ tản nhiệt của hệ thống kiểm soát nhiệt trên Soyuz MS-22, khi tàu đang ghép nối với Trạm Vũ trụ Quốc tế (ISS), dẫn đến nguy cơ quá nhiệt. Cơ quan vũ trụ Nga quyết định phóng Soyuz MS-23 đến ISS để thay con tàu hỏng đưa phi hành đoàn trở về.
Igor Marinin, thành viên của Viện hàn lâm Du hành vũ trụ Nga, cho rằng nhiều khả năng các chuyên gia Trung Quốc đã nghiên cứu những tình huống bất thường mà phi hành đoàn Nga gặp phải.
Ngoài nhiệm vụ đưa phi hành đoàn Thần Châu 21 trở về, Trung Quốc cũng cần tìm cách xử lý tàu Thần Châu 20. Các tàu Thần Châu đã đều đặn đưa đón người lên trạm Thiên Cung kể từ năm 2021. Đây là lần đầu một con tàu bị bỏ lại.
Theo Reuters, Thần Châu 20 cần được sửa chữa ngay trên quỹ đạo trước khi trở về Trái Đất, hoặc bị loại bỏ hoàn toàn. Nếu không, Trung Quốc không thể tiến hành thêm nhiệm vụ trong tương lai vì trạm Thiên Cung luôn cần một cảng trống để các tàu Thần Châu mới cập bến. Marinin nhận định, nếu hư hại nặng, Thần Châu 20 có thể sẽ tách khỏi trạm vũ trụ và bay xuống khu vực phía trên Thái Bình Dương để tự hủy.
Thu Thảo tổng hợp