Cụ bà có bệnh nền tăng huyết áp và đái tháo đường hơn một thập kỷ, hai lần đột quỵ não vào năm 2014 và 2019, di chứng yếu nửa người trái. Khoảng hai tháng nay, bà uống thuốc an cung mỗi ngày một viên để tránh tái phát đột quỵ, sau đó xuất hiện các triệu chứng bất thường.
Khi vào Khoa Hồi sức tích cực - Chống độc, Bệnh viện Đa khoa tỉnh Phú Thọ, người bệnh nguy kịch, suy hô hấp, huyết áp tụt, da niêm mạc nhợt. Bác sĩ chẩn đoán bệnh nhân lạm dụng thuốc an cung dẫn đến thiếu máu, rối loạn đông máu rất nặng, sọ não xuất hiện nhiều ổ nhồi máu bán cầu não hai bên. May mắn, sau khi được cấp cứu tích cực, bệnh nhân đã qua cơn nguy kịch.
Trước đó, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương cũng cấp cứu một người đàn ông 65 tuổi ở Vĩnh Phúc bị xuất huyết dưới da và chảy máu dạ dày sau khi uống một liều an cung duy nhất để "phòng bệnh".
Một sản phẩm an cung được bán trên mạng. Ảnh: Ảnh chụp màn hình
Theo bác sĩ Vũ Văn Đại, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, an cung ngưu hoàng hoàn là một bài thuốc quý trong y học cổ truyền Trung Quốc, có công dụng thanh nhiệt, giải độc, khai khiếu, thường dùng cho các thể bệnh "nhiệt" với triệu chứng sốt cao, mê sảng. Tuy nhiên, phần lớn ca đột quỵ hiện nay là do nhồi máu não (thuộc thể hàn), một tình trạng tắc nghẽn mạch máu cần can thiệp y tế khẩn cấp.
Dùng an cung trong trường hợp này không có lợi mà còn có thể làm trầm trọng thêm tình hình. Nguy hiểm hơn, nếu bệnh nhân bị xuất huyết não, các thành phần có tính chống đông trong thuốc sẽ làm gia tăng chảy máu, đẩy người bệnh vào tình thế nghìn cân treo sợi tóc, bác sĩ Đại nhận định.
Còn bác sĩ Nguyễn Huy Hoàng, Hội Y học dưới nước và Oxy cao áp Việt Nam, nhấn mạnh chưa có bất kỳ bằng chứng khoa học nào chứng minh an cung có khả năng tái thông mạch máu hay kiểm soát áp lực nội sọ. Ông thông tin "một viên thuốc không thể vừa tiêu huyết khối, vừa cầm máu. Dùng sai có thể làm tình trạng chảy máu nặng hơn".
Thêm vào đó, thành phần của an cung chứa các dược liệu có độc tính như chu sa (thủy ngân) và hùng hoàng (asen). Sử dụng sai cách có thể dẫn đến tổn thương gan, thận và hệ thần kinh. Một nghiên cứu tại Hàn Quốc trên 1.743 bệnh nhân đột quỵ cho thấy, nhóm sử dụng an cung có tỷ lệ gặp tác dụng phụ về tiêu hóa và chức năng gan cao hơn đáng kể so với nhóm không dùng.
Bất chấp những rủi ro và cảnh báo từ cơ quan y tế, thị trường thuốc an cung xách tay vẫn sôi động với các sản phẩm nhập khẩu từ nhiều nguồn gốc. Nhiều người bán hàng đã tạo ra các chiêu trò kinh doanh như khuyên dùng định kỳ 3 tháng một viên để phòng bệnh. PGS.TS.BS Nguyễn Lân Hiếu, Giám đốc Bệnh viện Đại học Y Hà Nội, khẳng định đây là quan niệm hoàn toàn sai lầm, bởi mọi loại thuốc đều có thời gian bán hủy và không thể có tác dụng "dự phòng" kéo dài như vậy.
Trong cuộc chiến với đột quỵ, yếu tố quyết định không phải là một viên thuốc "thần kỳ" nào, mà là thời gian. Giờ vàng để cứu sống và giảm thiểu di chứng cho bệnh nhân là trong vòng 4,5 đến 6 giờ đầu tiên kể từ khi xuất hiện triệu chứng. Việc tự ý dùng thuốc tại nhà không chỉ vô tác dụng mà còn đánh cắp mất khoảng thời gian quý giá này, làm mất đi cơ hội sống của người bệnh.
Cục Quản lý Dược, Bộ Y tế quy định an cung ngưu hoàng hoàn là thuốc kê đơn, phải được sử dụng dưới sự giám sát chặt chẽ của bác sĩ.
"Tự ý dùng an cung tại nhà không giúp phân biệt được thể bệnh mà còn làm chậm trễ việc tiếp cận y tế hiện đại, ảnh hưởng trực tiếp đến tính mạng và khả năng hồi phục của bệnh nhân", bác sĩ Đại nói.
Ông khẳng định y học cổ truyền không phủ nhận giá trị của các bài thuốc cổ, nhưng cần nhìn nhận đúng vai trò, chỉ định và giới hạn của thuốc. Việc sử dụng cần dựa trên y lý, y chứng và y đức, tránh biến một bài thuốc quý thành niềm tin mù quáng gây hại.
Thúy Quỳnh