"Chỉ có 200 lính đồn trú tại Đông Sa, thật vô nghĩa nếu quân đội Trung Quốc phải triển khai cả một nhóm tác chiến tàu sân bay để chiếm quần đảo nhỏ như vậy", một quan chức giấu tên trong quân đội Trung Quốc (PLA) ngày 24/5 tuyên bố, đề cập đến cuộc diễn tập sẵn sàng chiến đấu trên biển vào mùa hè này.
Trước đó, tờ Kyodo News của Nhật dẫn các nguồn tin giấu tên trong quân đội Trung Quốc tiết lộ rằng Bộ tư lệnh Chiến khu Nam Bộ, đơn vị phụ trách tác chiến trên Biển Đông, sẽ triển khai lực lượng với quy mô lớn chưa từng có gồm tàu đổ bộ, trực thăng, tàu đổ bộ đệm khí và hải quân đánh bộ tham gia một cuộc tập trận ngoài khơi đảo Hải Nam vào tháng 8.
Mục tiêu giả định của cuộc tập trận là quần đảo Đông Sa, nằm ở phía đông bắc Biển Đông, hiện do lực lượng phòng vệ Đài Loan kiểm soát, theo các nguồn tin. Đây được coi là địa điểm có vai trò quan trọng chiến lược với tham vọng mở rộng hoạt động của Bắc Kinh, do nằm trên tuyến di chuyển của lực lượng hải quân Trung Quốc đóng tại đảo Hải Nam ra Thái Bình Dương.
Quan chức PLA giấu tên hôm qua xác nhận một nhóm tác chiến tàu sân bay sẽ đi qua quần đảo Đông Sa trên đường tới khu vực diễn tập ở đông nam Đài Loan, trên Biển Philippines. Dù một phần lực lượng sẽ tham gia diễn tập đổ bộ tại một thao trường gần đảo Hải Nam, cách Đông Sa khoảng 600 km về phía tây nam, đây không phải là "màn tập dượt" đánh chiếm quần đảo.
Người này cho rằng cuộc diễn tập quy mô lớn với sự tham gia của tàu sân bay có thể gây lo ngại cho chính quyền Đài Loan, nhưng khẳng định mục đích của nó là một phần trong chương trình huấn luyện thường lệ, không phải mô phỏng tấn công đổ bộ đánh chiếm quần đảo Đông Sa.
"Họ chỉ muốn kiểm tra khả năng sẵn sàng và năng lực tác chiến của lực lượng hải quân ở các vùng biển nhiệt đới", quan chức này nói thêm.
Tàu đổ bộ Trung Quốc diễn tập gần Hải Nam năm 2018. Ảnh: Bộ Quốc phòng Trung Quốc.
Hiện chưa rõ PLA sẽ triển khai Liêu Ninh, tàu sân bay duy nhất đạt khả năng chiến đấu sơ bộ của nước này, hay chiếc Sơn Đông tự đóng và mới được đưa vào biên chế cuối năm 2019, tham gia cuộc diễn tập.
Lu Li-shih, cựu giảng viên Học viện Hải quân Đài Loan, cho rằng quân đội Trung Quốc sẽ không tìm cách đánh chiếm các hòn đảo do Đài Loan kiểm soát, do chúng không còn giá trị chiến lược như trước.
"Quần đảo Đông Sa và đảo Ba Bình đều mất đi giá trị địa chiến lược kể từ khi Trung Quốc bồi đắp đảo nhân tạo ở Biển Đông. Họ đang có ba đường băng dài 3.000 m với khả năng tiếp nhận mọi loại máy bay dân sự và quân sự, trong khi Đài Loan còn không có chiến đấu cơ ở các khu vực này", Lu nói.
Đảo Ba Bình thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam, bị Đài Loan chiếm đóng trái phép và triển khai lực lượng cảnh sát biển đồn trú. Đảo này nằm gần một số đảo nhân tạo Trung Quốc bồi đắp phi pháp từ các đá thuộc chủ quyền của Việt Nam.
Chi Le-yi, nhà phân tích quân sự tại Đài Loan, cho rằng những cuộc tập trận sắp tới, cũng như nỗ lực tăng cường hoạt động không quân và hải quân nói chung của PLA, là bằng chứng cho thấy Trung Quốc đang tìm cách quân sự hóa toàn bộ khu vực.
"Diễn tập đổ bộ là một nội dung huấn luyện của hải quân Trung Quốc nhằm phục vụ mục tiêu kiểm soát cả Biển Đông. Nó có thể được xem là động thái chuẩn bị tấn công Đài Loan, nhưng thực tế là Bắc Kinh đang xây dựng những hệ thống tác chiến để chuẩn bị cho kịch bản xung đột trong khu vực", ông nói.
Vị trí quần đảo Đông Sa. Đồ họa: Google Earth.
Dù vậy, một số chuyên gia vẫn cho rằng Trung Quốc tổ chức đợt diễn tập nhằm gửi thông điệp tới Đài Loan và Mỹ.
"Cuộc diễn tập đổ bộ diễn ra ngay sau khi hải quân Trung Quốc diễn tập 11 tuần ở biển Bột Hải. Nó là lời cảnh báo cho lãnh đạo Đài Loan Thái Anh Văn và chính quyền Mỹ rằng quân đội Trung Quốc luôn sẵn sàng hành động những vấn đề liên quan tới Đài Loan và Biển Đông", nhà bình luận Song Zhongping tại Hong Kong nhận xét.
Trung Quốc coi Đài Loan là một phần lãnh thổ chờ thống nhất, kể cả bằng vũ lực nếu cần thiết. Cả Washington và Bắc Kinh gần đây tăng cường các hoạt động quân sự "vờn nhau" gần đảo Đài Loan. Mỹ nhiều lần điều tàu chiến đi qua eo biển, trong khi máy bay quân sự Trung Quốc liên tiếp diễn tập và áp sát hòn đảo, buộc lực lượng phòng vệ Đài Loan điều tiêm kích bám theo.
Quần đảo Đông Sa nằm cách Hong Kong 340 km và cách Đài Bắc 850 km, được chính quyền Đài Loan đặt trong phạm vi quản lý hành chính của thành phố Cao Hùng, trong khi Trung Quốc tuyên bố chủ quyền và đặt nó vào tỉnh Quảng Đông.
Vũ Anh (Theo SCMP)