Lễ trao giải Quả Bóng Vàng sẽ diễn ra ngày 22/9/2025 tại nhà hát Chatelet, thành phố Paris, Pháp.
Editions Philippe Amaury (EPA), còn được gọi là Groupe EPA hoặc Groupe Amaury, là tập đoàn truyền thông tư nhân của Pháp do Philippe Amaury (1940–2006) sáng lập. Vợ ông, bà Marie-Odile Amaury, sở hữu phần lớn cổ phần của công ty. Giám đốc Điều hành hiện tại là con gái họ, bà Aurore Amaury.
Groupe Amaury hiện là chủ sở hữu của hai tờ báo thể thao hàng đầu nước Pháp là nhật báo L'Équipe và tạp chí France Football. Từ năm 1956, tạp chí France Football sáng lập và điều hành giải thưởng Quả Bóng Vàng, với tiền thân là giải thưởng Cầu thủ hay nhất năm của bóng đá châu Âu.
Từ 2024, lễ trao giải Quả Bóng Vàng được LĐBĐ châu Âu (UEFA) cùng Groupe Amaury phối hợp tổ chức, nhưng hệ thống bình chọn và thương hiệu vẫn do Groupe Amaury sở hữu, dưới nhãn France Football.
Huyền thoại Real Madrid, Alfredo Di Stefano (phải) nhận Quả Bóng Vàng năm 1957. Ảnh: France Football
Thay đổi qua các thời
Từ 1956 đến 1994, chỉ các cầu thủ châu Âu mới đủ điều kiện nhận giải. Thành viên ban giám khảo chấm giải cũng giới hạn trong các nhà báo châu Âu. Do đó, danh sách cầu thủ nhận Quả Bóng Vàng suốt giai đoạn này đều là những cầu thủ Âu châu, với sự áp đảo của những trường hợp đến từ Real, Barca, Man Utd, Ajax, Bayern, Juventus và AC Milan.
Trong 12 năm tiếp theo từ 1995 đến 2006, quy chế ứng viên mở rộng cho các cầu thủ từ bất kỳ quốc gia nào, nhưng phải thi đấu cho một CLB ở châu Âu – tức thuộc UEFA. Thành phần ban giám khảo vẫn gồm các nhà báo uy tín của châu Âu. George Weah là cầu thủ không thuộc châu Âu đầu tiên giành giải năm 1995, sau khi chuyển từ PSG sang Milan.
Từ năm 2007 đến 2015, tất cả cầu thủ trên toàn thế giới đều có thể được đề cử, bất kể chơi cho CLB thuộc liên đoàn nào. Từ đó, đội ngũ bình chọn cũng mở rộng, gồm các nhà báo, đội trưởng và HLV ĐTQG. Kaka là người đầu tiên giành Quả Bóng Vàng thời kỳ "thế giới phẳng".
Riêng trong giai đoạn 2010-2015, LĐBĐ thế giới (FIFA) đã hợp tác với tạp chí France Football để cùng tổ chức giải thưởng, khi đó được gọi là FIFA Ballon d'Or, hay Quả Bóng Vàng FIFA.
Bà Marie-Odile Amaury và Chủ tịch FIFA Sepp Blatter công bố thỏa thuận hợp tác trao giải FIFA Ballon d'Or năm 2010. Ảnh: AFP
Từ năm 2016 đến 2021, sau khi kết thúc việc hợp tác cùng FIFA, France Football quyết định đưa giải thưởng trở lại mô hình ban đầu. Vẫn giữ nguyên quy mô toàn cầu, nhưng tạp chí này chỉ tổ chức thành phần ban giám khảo gồm các nhà báo, với tổng cộng 173 người, đến từ các quốc gia khác nhau. Mỗi người bình chọn cho ba cầu thủ với lần lượt 5, 3 và 1 điểm. Đồng thời, danh sách đề cử được mở rộng lên thành 30 cầu thủ, không còn rút gọn ba người cuối cùng trước lễ trao giải. Và tiêu chí đánh giá dựa trên quãng thời gian một năm dương lịch, tức gồm nửa mùa giải của hai mùa bóng ở hầu hết các giải đấu hàng đầu.
Hiện nay, FIFA tổ chức giải thưởng riêng mang tên FIFA The Best Player Award. Nhưng do giải mới này thiếu lịch sử lâu dài, Quả Bóng Vàng của France Football vẫn được xem là danh giá hơn.
Từ 2022, thay đổi lớn nhất mà France Football tiến hành là bỏ đi cách tính theo năm dương lịch. Thay vào đó, là xét theo mùa bóng truyền thống của châu Âu: vắt từ tháng 8 năm trước đến khoảng tháng 7 năm sau (nếu có các giải đấu cấp ĐTQG sau mùa bóng CLB).
Benzema hôn lên Quả Bóng Vàng 2022. Ảnh: France Football
Chưa hết, đội ngũ ban giám khảo được thu gọn lại còn 100 nhà báo quốc tế đại diện cho từng quốc gia có đội tuyển trong top 100 của FIFA. Với hạng mục cho nữ là top 50. Tiêu chí bình chọn cũng được xác định dựa trên màn trình diễn và thành tích cá nhân, sau đó mới xét đến thành tích tập thể và cuối cùng là phong cách, fair-play. Danh sách 30 đề cử bấy giờ có sự tham gia xét chọn của các cựu danh thủ bóng đá. Và ba người xếp cuối cùng được giấu kín danh tính cho đến khi trao giải.
Người giành Quả Bóng Vàng mở đầu cho thời kỳ có thể được xem là "bình ổn lâu dài" này là Karim Benzema.
Thời đại Messi – Ronaldo
Năm 2007, khi Quả Bóng Vàng lần đầu được mở rộng phạm vi ra cả thế giới với đội ngũ bình chọn quy mô toàn cầu, đó cũng là mốc đánh dấu lần đầu tiên trên bục nhận giải có hai tượng đài về sau này - Ronaldo và Messi. Họ lần lượt đứng thứ hai và ba sau Kaka. Đó là khởi đầu cho kỷ nguyên Messi – Ronaldo cùng nhau hoặc thay phiên thống trị bục nhận giải.
2007 là năm khởi đầu cho kỷ nguyên Ronaldo - Messi của giải thưởng Quả Bóng Vàng, nhưng năm đó, cả hai về sau Kaka. Ảnh: AFP
Sau hai năm liền đứng sau Ronaldo, trong đó siêu sao người Bồ Đào Nha lần đầu giành Quả Bóng Vàng vào năm 2008, Messi vượt lên về nhất ở năm 2009.
Kể từ 2010 đến 2015, khi giải thưởng mang tên Quả Bóng Vàng FIFA, với phạm vi ban giám khảo gồm cả các đội trưởng và HLV ĐTQG, Messi áp đảo Ronaldo với tỷ số 4-2. Đáng chú ý, cả Messi và Ronaldo đều từng là đội trưởng ĐTQG và có quyền bầu chọn trong giai đoạn hợp nhất Quả Bóng Vàng FIFA, nhưng họ không bao giờ bầu cho đối thủ trực tiếp.
Khi France Football không còn chia sẻ Quả Bóng Vàng với FIFA, Ronaldo "mở hàng" theo cách rạng ngời nhất. Năm 2016, anh không chỉ trở thành cầu thủ châu Âu giành được nhiều Quả Bóng Vàng nhất lịch sử (4 lần), mà còn tạo ra cách biệt điểm số kỷ lục đến nay trong lịch sử giải thưởng: giành 745 trong 865 điểm tổng cộng, bỏ xa 429 điểm so với Messi về nhì.
Một năm sau, Ronaldo bắt kịp thành tích giành 5 Quả Bóng Vàng của Messi. Nhưng sau đó, Messi bứt phá với thêm ba Quả Bóng Vàng nữa để xác lập kỷ lục của giải thưởng này.
Nếu lấy cột mốc từ 2007 đến 2019, thời điểm cả Messi và Ronaldo lần cuối xuất hiện trong top ba, mỗi người đều có một lần không vào nhóm lên bục nhận giải trong 13 năm. Với Ronaldo, đó là năm 2010 vì sự thống trị của bộ ba Barca (Messi, Iniesta và Xavi). Còn với Messi là năm 2018 khi Luka Modric phá vỡ mạch thống trị của hai siêu sao này, để đăng quang, còn Ronaldo và Griezmann lần lượt xếp thứ hai, ba.
Năm 2022, Benzema trở thành chủ nhân người Pháp đầu tiên của Quả Bóng Vàng kể từ sau Zinedine Zidane năm 1998. Đã có những ý kiến cho rằng đây là điểm đánh dấu sự kết thúc hoàn toàn của thời kỳ hoặc Messi hoặc Ronaldo ở giải thưởng cá nhân danh giá này. Nhưng Messi vẫn "gắng gượng" kéo dài thêm một năm nữa, nhờ cùng Argentina vô địch World Cup cuối năm đó.
Nhìn chung, sự thống trị của Messi và Ronaldo đến ở cả ba thời kỳ quan trọng nhất của Quả Bóng Vàng: từ bầu chọn truyền thống bởi các nhà báo, qua thời gian hợp nhất với FIFA, cho đến giai đoạn chỉ còn nhà báo quốc tế cùng các tiêu chí bầu chọn mới xét trong một mùa giải.
2025 là năm thứ hai liên tiếp hai huyền thoại này không có tên trong danh sách đề cử. Với việc cả Messi và Ronaldo đều đã rời bóng đá đỉnh cao cấp CLB ở châu Âu, lợi thế của họ, nếu còn, trong cuộc đua Quả Bóng Vàng, sẽ phụ thuộc phần lớn vào màn trình diễn và thành tích ở cấp ĐTQG. World Cup 2026 trên đất Mỹ có lẽ là cơ hội cuối cho hai siêu sao này.
Hoàng Thông tổng hợp