Đi khắp dải đất hình chữ S, đâu đâu cũng thấy dấu ấn của những phong vị ẩm thực đặc trưng, mang đậm những giá trị văn hóa vùng miền. Một chiều thu se lạnh, nhấm nháp chút cốm xanh thấy nhớ Hà Nội da diết. Bên dòng Thu Bồn êm ả, một tô cao lầu thơm ngon gợi cả ký ức Hội An. Giữa phố thị Sài Gòn tấp nập, tiếng kẻng từ xe hủ tíu gõ như kể câu chuyện của thành phố 300 năm tuổi.

Dẫu mỗi vùng miền có những đặc trưng riêng thì tất cả vẫn có những nét chung của một nền ẩm thực Việt, trong đó không thể không nhắc đến những bữa cơm gia đình và bát nước mắm.

Từ Bắc chí Nam, bữa cơm hàng ngày truyền thống của người Việt thường đủ đầy 3 món chính: canh, mặn, rau luộc hoặc xào. Dù cách chế biến khác nhau, món ăn có đôi phần khác biệt thì đâu đâu cũng thấy bát cơm dẻo, đĩa rau xanh cùng đĩa thịt luộc hay nồi cá kho là linh hồn của bữa cơm nhà.

Dù bao năm trôi qua, kiến trúc ngôi nhà đổi, gian bếp cũng hiện đại hơn nhưng người Việt vẫn yêu chuộng những mâm cơm hình tròn. Trong văn hóa truyền thống của người Việt, hình tròn và hình vuông được coi là hai hình hoàn hảo nhất trong các hình, tượng trưng cho sự đủ đầy, viên mãn, vẹn toàn. Người Việt có cả một câu chuyện để nói về món ăn với hai hình vuông tròn điển hình là bánh chưng và bánh dày.

Hình tròn chẳng có điểm đầu, cũng không có điểm kết, như những giá trị truyền thống cứ tiếp nối từ thế hệ này qua thế hệ khác. Bên mâm cơm hình tròn, không ai bị bỏ lại trong những cuộc trò chuyện. Mâm cơm đặt ở chính giữa, đủ để những cánh tay vươn ra gắp cho nhau miếng ngon không bị chới với.

Người Việt có thói quen bày biện tất cả món ăn cho vừa chiếc mâm hình tròn, bưng ra cùng một lúc thay vì dọn từng món như nhiều nền văn hóa khác. Trong mâm cơm đó, đặt ở giữa là bát nước mắm chấm màu cánh gián, sánh mịn, thêm vài lát ớt tươi dậy hương cả gian bếp.

Rau xanh hay món luộc chấm chút nước mắm cho thêm phần mặn mà. Thậm chí, với nhiều người, chỉ cần cơm ngon và nước mắm ngon cũng đủ làm nên một bữa cơm ngon. Từ những bữa cơm hàng ngày, nước mắm đã đi vào dòng chảy ẩm thực đầy tự nhiên.

Trước đây, các gia đình thường phải tự chưng cất, ủ nước mắm. Khi nền kinh tế phát triển, công việc của mỗi người được chuyên môn hóa hơn, người ta không còn không cần dày công ủ nước mắm. Giờ đây, nước mắm luôn có sẵn tại các siêu thị, cửa hàng tạo thuận lợi cho người nội trợ.

Trong ẩm thực Việt, nước mắm được sử dụng làm gia vị nêm nếm món ăn, làm nước chấm đi kèm món ăn. Đặc biệt, các gia đình Việt có văn hóa chấm chung bát nước mắm. Dù cuộc sống hiện đại mang đến rất nhiều lựa chọn đồ chấm khác nhau nhưng nước mắm dường như vẫn là thứ nước chấm hấp dẫn nhất, bởi cả hương vị và sự quen thuộc, gợi lên một cảm giác quây quần gia đình. Từ Bắc vào Nam qua miền Trung dù mỗi vùng có một loại mắm đặc trưng nhưng bát nước mắm màu nâu cánh gián vẫn là thứ nước chấm thân thuộc, không thể thiếu, đó là thứ nước chấm của cả ba miền.

Tay ngang theo nghiệp đầu bếp nhưng với năng khiếu, đam mê và sự luyện tập chăm chỉ, đầu bếp Ryan Pham đã khẳng định sự thành công của mình trong làng ẩm thực Việt với nhiều giải thưởng có giá trị. Nặng lòng với ẩm thực Việt, với những bữa cơm nhà mang nhiều giá trị tinh thần, Ryan Pham đã cất công khám phá ẩm thực của nhiều vùng miền trên khắp Việt Nam. Mỗi bữa ăn truyền thống của các gia đình Việt lại gợi nhắc trong anh kỷ niệm gia đình thân thương cùng chén nước mắm ngày nào.

Nhà có ba anh em nhưng anh luôn là đứa được mẹ sai vặt nhiều nhất. Từ 10 tuổi, anh đã đi chợ, phụ giúp mẹ làm các món ăn cho gia đình. Mỗi lần được mẹ sai đi mua nguyên liệu, anh lại thấy rất hào hứng. Mẹ đã truyền cảm hứng nấu nướng cho anh, giúp anh tìm thấy niềm vui trong nấu ăn ngay từ khi còn nhỏ. Mẹ thường chỉ cho anh cách để nấu bữa cơm Việt "đúng chuẩn" với nước mắm, rau luộc hay cách nêm nếm nước mắm trong các món kho, xào, "chẳng cầu kỳ nhưng đúng tinh thần ẩm thực Việt Nam. Đến tận bây giờ, tôi vẫn còn nhớ những bát nước mắm thuở nhỏ của mẹ", Ryan Pham chia sẻ.

Có một lần, anh được trổ tài pha nước chấm trong bữa cỗ ở nhà. Tuy nhiên, chấm thử xong, cả nhà lắc đầu nguầy nguậy nói mặn quá. Anh chợt nhận ra không phải dễ dàng để có thể pha một bát nước mắm ngon. Tuy nhiên, kể từ sau đó, khả năng dùng mắm của anh thành thục hơn rất nhiều.

Anh vẫn còn nhớ công thức nước chấm chua ngọt của mẹ, nhớ cả những ngày thơ ấu ngồi dầm ớt, giã tỏi để mẹ gia giảm nước mắm. Giờ đây, anh vẫn sử dụng nước chấm 3 Miền với các công thức pha mắm cũ của mẹ, hương vị vẫn đảm bảo thơm ngon như ngày nào. Anh cũng dùng nước chấm 3 Miền để chế biến các loại sốt trộn salad hay ướp thịt, để khi ăn sẽ cảm nhận được mùi thơm dịu, vị đậm đà của nước chấm hòa quyện với vị tươi ngon của nguyên liệu.

Với người đầu bếp đã bao năm "chinh chiến" cùng nhiều giải thưởng trong và ngoài nước, bữa ăn thuở nhỏ luôn là bữa ăn ngon nhất cuộc đời dù có đi khắp mọi miền Tổ quốc hay tới những nơi xa xôi. Bữa cơm ngày bé cũng theo anh suốt những năm tháng trưởng thành. Một mâm cơm chan chứa tình cảm, có sự chu đáo của mẹ, có bàn tay mẹ chuẩn bị mọi món ăn, có bát nước chấm đậm đà cho mỗi món ăn thêm phần ngon miệng. Năm tháng qua đi, có những thứ thay đổi nhưng hương vị nước mắm vẫn vẹn nguyên, theo anh trong từng sáng tạo ẩm thực với bất cứ món ăn nào.

"Tôi thường chọn nước chấm 3 Miền để chế biến các món ăn Việt. Sáng tạo ẩm thực cũng như mọi hoạt động sáng tạo khác, đều cần giữ lấy cái hồn cốt, cái nguyên bản. Và với ẩm thực Việt, nước mắm chính là tinh hoa được chắt lọc qua thời gian, gợi lên một căn bếp Việt, một không gian ẩm thực Việt dù ở bất cứ nơi đâu".

Là một đầu bếp quốc tế, đầu bếp Ryan Pham luôn chọn những nguyên liệu có nguồn gốc rõ ràng cho các món ăn của mình. Anh tin tưởng nước chấm cá cơm 3 Miền "không chỉ bởi được bảo chứng bởi công ty thực phẩm Uniben mà còn bởi hương vị đậm đà, đậm vị truyền thống" như lời chia sẻ của anh. Nước chấm cá cơm 3 Miền với thành phần từ nước mắm cá cơm nguyên chất, đặc chế theo những bí quyết riêng giúp cho các món ăn dậy vị thơm ngon, đậm đà hương vị, gợi nhắc mỗi chúng ta về những kỷ niệm của nếp nhà xưa cũ, của mâm cơm quây quần hay những hình ảnh rất đỗi Việt Nam.

Theo đại diện Uniben, với nước chấm 3 Miền, cái tên đã nói lên tất cả: "Đó là tổng hoà từ ẩm thực 3 miền, là sự chắt lọc những gì tinh tuý nhất của cả nền ẩm thực Việt cho ra đời loại nước chấm đậm vị truyền thống, dù nấu món ăn nào thì nêm thêm nước chấm 3 Miền cũng đều phù hợp. Giữa xã hội hiện đại với nhịp sống hối hả bận rộn, lựa chọn nước chấm 3 Miền giúp người nội trợ tiết kiệm thời gian nấu nướng mà vẫn đảm bảo những bữa ăn đậm vị thơm ngon, chuẩn ’nếp cũ, hương xưa’".

Nội dung: Diệp Chi

Thiết kế: Hằng Trịnh

Ảnh: Đạt Nguyễn - Shutterstock