Nơi đám tang là 'bữa tiệc đường phố' ở Mỹ

Ở góc đường Dauphine and Toulouse, thành phố New Orleans, bang Louisiana, hai cảnh sát dùng môtô chặn lại giao lộ. Một nhạc công chỉnh lại nơ cổ rồi nâng cây trombone. Những nốt nhạc đầu tiên của bài thánh ca "Just a Closer Walk with Thee" (thường chơi trong đám tang) vang lên từ tiếng kèn trumpet, tiếp đến là saxophone và sousaphone (kèn tuba diễu hành). Ban nhạc di chuyển qua các con phố với đám đông nối bước phía sau.

Ban đầu, khúc nhạc tang lễ được thổi chậm rãi, sau đó nhịp điệu dần nhanh hơn, âm thanh trở nên đầy sức sống. Tại mỗi khu phố đám đông đi qua, không khí đều toát lên sự trang nghiêm nhưng sôi nổi và tràn đầy niềm vui.

 

 

Nơi mỗi đám tang đều trở thành một cuộc vui ở Mỹ

Đó là một đám tang kiểu "second line" - thuật ngữ chỉ những cuộc diễu hành đặc biệt với đoàn người đi theo sau ban nhạc và mọi người đều tham dự trong niềm hân hoan. Tại New Orleans, các đám tang được biến thành nghi lễ công khai nơi công cộng, nơi nỗi buồn được chia sẻ và dần biến thành một bữa tiệc để tôn vinh người đã khuất, thay vì khóc lóc bi thương. Có đoàn chỉ đi vài con phố, nhưng với những dịp lớn, họ có thể diễu hành suốt nhiều dặm đường. Phong tục này bắt nguồn từ văn hóa Tây Phi và vùng Caribe và nay trở thành nét đặc trưng của New Orleans.

Những cuộc diễu hành "second line" ở đây không chỉ dành cho tang lễ, mà còn cho đám cưới, các buổi tụ họp xã hội và sự kiện quan trọng. New Orleans là thành phố nơi một tiếng kèn trombone có thể gây kẹt xe, và tiếng sousaphone có thể khiến hàng nghìn người đổ ra đường.

Trung tâm của mỗi đoàn diễu hành là ban nhạc gồm những nhạc công trong chiếc áo sơ mi trắng được ủi phẳng phiu, quần tây đen với nếp gấp rõ ràng, trên vai là nhạc cụ.

"Nếu bạn lớn lên ở đây, những nhịp trống châu Phi, điệu nhảy - những thứ bắt nguồn từ thời nô lệ và quảng trường Congo - đều nằm trong ADN của chúng tôi", Roger Lewis, cư dân 83 tuổi nói khi đang mặc chiếc áo sơ mi hoa văn paisley tinh tươm.

Là người gốc New Orleans và là thành viên sáng lập ban nhạc Dirty Dozen Brass Band, ông Lewis vẫn chơi kèn baritone, soprano sax và hát cho nhóm nhạc thành lập năm 1972 này. Dirty Dozen được xem là ban nhạc kèn đồng nổi tiếng nhất thế giới hiện nay. Ban nhạc lưu diễn qua năm châu, từ Amsterdam đến Bangkok, giành giải Grammy năm 2023 cũng như xuất hiện trong nhiều bộ phim.

Khắp New Orleans, hàng chục ban nhạc kèn đồng vẫn vang lên mỗi đêm tại các quán bar như Blue Nile, The Spotted Cat hay Kermit’s Tremé Lounge. Mỗi khu phố lại có phong cách riêng: Uptown sôi động, Treme cổ điển, New Orleans East đậm chất hip-hop. "Âm nhạc kèn đồng chưa bao giờ chỉ thuộc về một nơi", tay trống Keith Frazier của ban nhạc Rebirth Brass nói.

Từ thập niên 1990, ban nhạc Rebirth Brass Band đều đặn biểu diễn tối thứ Ba ở quán Maple Leaf, nơi chỉ chứa 100 người nhưng thường có tới 300 khán giả chen chúc. Sau đại dịch, họ chuyển sang địa điểm mới ở Central City, tiếp tục hòa trộn jazz, hip hop, reggae - thứ âm nhạc "có thể làm được mọi điều", theo tay trống Keith Frazier.

Theo Ron Rona, người từng 20 năm làm giám đốc nghệ thuật tại Preservation Hall, nơi bảo tồn và tôn vinh âm nhạc New Orleans, chính văn hóa âm nhạc đã khiến thành phố này trở nên "độc nhất vô nhị trên thế giới".

 

 

Nơi mỗi đám tang đều trở thành một cuộc vui ở Mỹ

Ông giải thích rằng các ban nhạc kèn đồng đã hòa vào đời sống người dân, tồn tại lâu dài. Nhiều ban nhạc được lập nên từ những người bạn thời trung học và các nhạc công ở thành phố dường như "đều đã quen biết nhau cả đời". Sau đó, như một vòng tròn, nhiều người trở thành người hướng dẫn cho thế hệ kế tiếp.

Nếu du khách đến thăm New Orleans vào ngày đẹp trời, có thể bắt gặp ở đâu đó trong khu phố Pháp một cô dâu mới đang hé cửa nhìn ra ngoài. Tay kèn của nhóm Kinfolk cùng ban nhạc kèn đồng đang đứng phía dưới và hỏi: "Cô đã sẵn sàng chưa?". Cô dâu mới mỉm cười, giơ cao chiếc ô nhỏ trong tay rồi cùng chồng bước ra ngoài cùng tiếng kèn rộn ràng cả con phố. Đó là cuộc sống, là truyền thống lâu đời ở New Orleans.

Anh Minh (Theo CNN)