Những năm gần đây, Euisun Chung, chủ tịch điều hành tập đoàn Hyundai Motor, đã nỗ lực thúc đẩy Hyundai thâm nhập sâu hơn vào thị trường Mỹ. Hãng xây dựng danh tiếng với người tiêu dùng Mỹ dựa trên chế độ bảo hành kéo dài và giá bán phải chăng. Họ cũng giành được nhiều giải thưởng về thiết kế, công nghệ và chất lượng. Hiện nay, hơn 50% lợi nhuận hoạt động của công ty đến từ Mỹ.
Nhằm tiếp nối đà phát triển, chủ tịch Hyundai đã nhanh chóng áp dụng các chiến lược sâu rộng nhằm lấy lòng Donald Trump ngay sau khi ông đắc cử hồi tháng 11/2024.
Công ty đã quyên góp một triệu USD cho lễ nhậm chức của ông Trump hồi tháng một. Vài tuần sau, Hyundai đón tiếp Donald Trump Jr., con trai Tổng thống Mỹ, tại một giải đấu golf ở San Diego, California.
Hyundai hồi tháng ba còn cam kết đầu tư khoảng 21 tỷ USD vào Mỹ và khoản tiền sẽ được giải ngân trước khi nhiệm kỳ thứ hai của ông Trump kết thúc. Khoản đầu tư này giúp ông Chung và các thành viên ban giám đốc Hyundai được mời tới thăm Nhà Trắng. Tổng thống Trump ca ngợi đây là bằng chứng cho thấy biện pháp thuế quan ông tung ra "rất hiệu quả".
Chủ tịch điều hành tập đoàn Hyundai Motor Euisun Chung phát biểu tại một cuộc họp báo tại Las Vegas, Nevada, Mỹ, tháng 1/2022. Ảnh: Reuters
Nhưng khi mức thuế 25% của Tổng thống Trump đối với ôtô nhập khẩu vào Mỹ được công bố không lâu sau đó, Hyundai không nằm trong danh sách được miễn trừ.
Không nản lòng, họ tiếp tục thực hiện nhiều bước đi hơn nữa nhằm lấy lòng Washington. Hyundai hồi tháng 4 cho biết dây chuyền sản xuất một mẫu SUV phổ biến sẽ được chuyển từ nhà máy Kia, công ty con của tập đoàn, ở Mexico sang nhà máy hiện có ở Alabama, Mỹ. Hãng cũng cam kết tìm nguồn cung cấp thêm linh kiện ngay trong nội bộ Mỹ.
Vài giờ sau khi Tổng thống Hàn Quốc Lee Jae-myung gặp Tổng thống Trump tại Nhà Trắng hôm 25/8, sự kiện có cả ông Chung góp mặt, Hyundai tuyên bố sẽ đầu tư thêm 5 tỷ USD vào Mỹ.
Nhưng chiến thuật "lấy lòng" mà ông Chung tiến hành với Tổng thống Trump tỏ ra chưa hiệu quả. Dù nhà sản xuất ôtô lớn thứ ba thế giới liên tục cố gắng chiếm thiện cảm từ Tổng thống Mỹ, các đặc vụ Cơ quan Thực thi Di trú và Hải quan (ICE) hồi tháng 9 vẫn tiến hành chiến dịch đột kích vào nhà máy của Hyundai và LG ở Georgia, theo lệnh khám xét được ký chỉ vài ngày sau cuộc gặp ở Nhà Trắng.
Đây là chiến dịch truy quét lớn nhất nhằm vào một địa điểm trong lịch sử Mỹ, khi các đặc vụ liên bang đột kích công trường xây dựng nhà máy sản xuất pin do Hyundai và LG Energy Solution hợp tác điều hành. Khoảng 450 người bị bắt, trong đó có hơn 300 người Hàn Quốc.
Hình ảnh các lao động Hàn Quốc bị bắt, còng tay, xích chân như tội phạm đã gây chấn động dư luận nước này. Các vụ bắt người diễn ra tại dự án được xem là "viên ngọc quý" đối với ông Chung, một khu phức hợp sản xuất trị giá 7,6 tỷ USD.
Lệnh khám xét cho thấy mục tiêu ban đầu của cuộc đột kích là 4 công nhân gốc Tây Ban Nha, nhưng sau đó việc nhà máy này phụ thuộc quá nhiều vào lao động Hàn Quốc, chứ không phải lao động Mỹ, đã trở thành tâm điểm chú ý toàn cầu.
Các quan chức Hyundai kín đáo thừa nhận họ muốn thuê toàn bộ lao động Mỹ làm việc tại nhà máy, nhưng cho biết điều này là không thực tế vì người Mỹ thiếu kiến thức chuyên môn cần thiết, đặc biệt về pin xe điện.
Theo giới chức Hàn Quốc, những lao động bị bắt chủ yếu tư vấn lắp đặt thiết bị và thực hiện các nhiệm vụ khác mà người Mỹ thường không làm được. Cuộc đột kích khiến tiến độ xây dựng nhà máy bị đình trệ hai tháng.
Tổng thống Trump ban đầu nói rằng "rất nhiều người nước ngoài nhập cư trái phép" đang làm việc tại nhà máy ở Georgia. Nhưng không lâu sau, ông thay đổi thông điệp, nhấn mạnh rằng một số lao động nước ngoài nhất định được chào đón tại Mỹ.
Bộ Ngoại giao Hàn Quốc lúc bấy giờ cho hay việc thả 317 người Hàn Quốc đã bị trì hoãn khoảng một ngày vì Tổng thống Trump yêu cầu họ ở lại lâu hơn để đào tạo người Mỹ. Khi chuyến bay đưa họ về nước khởi hành từ Atlanta vào ngày 11/9, tất cả chọn hồi hương, chỉ trừ một người quyết định ở lại.
Phát ngôn viên Nhà Trắng Kush Desai cho biết Mỹ đã thu hút các khoản đầu tư lớn vào nhiều lĩnh vực bằng cách giảm bớt quy định và tạo điều kiện cho các công ty đưa chuyên gia kỹ thuật tới để thiết lập cơ sở vật chất và đào tạo công nhân địa phương.
"Như Tổng thống Trump đã nói rõ, chính quyền sẽ hợp tác với bất kỳ công ty nào đầu tư vào Mỹ", ông cho hay.
Nhưng giới quan sát cho rằng những gì đã diễn ra với Hyundai cho thấy rủi ro khi các doanh nghiệp lớn tìm cách dự đoán cách chính quyền Trump thực hiện chính sách kinh tế và nhập cư vốn nhiều bất định.
Công nhân Hàn Quốc bị quấn dây xích và áp giải lên xe sau khi giới chức Mỹ đột kích nhà máy sản xuất pin của Hyundai, LG ở bang Georgia ngày 4/9. Video: ICE
Không chỉ gặp rắc rối với cuộc đột kích, Hyundai còn vướng vào căng thẳng thuế quan giữa Hàn Quốc và Mỹ. Thỏa thuận thương mại đang được đàm phán giữa hai nước phần lớn xoay quanh cam kết của Hàn Quốc đầu tư 350 tỷ USD vào Mỹ. Đổi lại, chính quyền Trump sẽ giảm thuế đối với hàng loạt mặt hàng Hàn Quốc, trong đó có ôtô, từ 25% xuống 15%.
Sau cuộc đột kích, Hyundai vẫn tái khẳng định cam kết đầu tư 26 tỷ USD, trong đó có cả nhà máy pin chưa hoàn thành ở Georgia, cùng với kế hoạch tăng cường sản xuất tại Mỹ.
Nhưng điều này khiến họ bị chính phủ Hàn Quốc phản đối gay gắt. Theo các nguồn thạo tin, Seoul cho rằng Hyundai có nguy cơ làm suy yếu lợi thế của Hàn Quốc trong các cuộc đàm phán với chính quyền Trump khi quá nhiệt tình thể hiện mong muốn giải quyết vướng mắc thương mại.
Bất chấp những hỗn loạn, cam kết của Chủ tịch Chung với Mỹ hoàn toàn không thay đổi. Tuy nhiên, họ thừa nhận rằng tình hình hiện tại khó khăn hơn nhiều.
Vài ngày sau cuộc bầu cử tổng thống Mỹ, ông Chung đã bổ nhiệm Jose Munoz, người gốc Tây Ban Nha, làm CEO Hyundai Motor, trở thành người không phải gốc Hàn đầu tiên lãnh đạo hãng xe này. Động thái trên nhấn mạnh mong muốn của ông Chung nhằm bắt đầu một kỷ nguyên "đặt hiệu suất lên trên quốc tịch". Việc bổ nhiệm cũng cho thấy Mỹ có tầm quan trọng thế nào với hoạt động kinh doanh của Hyundai.
Hiện tại, hơn 1/10 số xe mới được bán tại Mỹ là của Hyundai hoặc Kia. Công ty cho biết doanh số bán hàng tháng 9 ở Mỹ đã tăng 14% so với năm trước.
Tuy nhiên, đòn thuế từ Tổng thống Trump, có hiệu lực từ tháng 4, đã góp phần làm giảm 22% lợi nhuận ròng trong quý gần đây nhất của công ty so với năm trước. Hyundai đã không tăng giá bán dù bị áp thuế.
Một phần nguyên nhân khiến Hyundai tăng cường tập trung vào Mỹ là do hoạt động kinh doanh ở những thị trường khác sụt giảm.
Theo tính toán của công ty Korea Investment & Securities, năm 2016, Hyundai và Kia đạt kỷ lục doanh số mọi thời đại tại Trung Quốc, bán được tổng cộng khoảng 1,8 triệu xe và chiếm 7% thị phần chung của nước này thời điểm đó.
Năm sau, người Trung Quốc tiến hành chiến dịch tẩy chay sản phẩm Hàn Quốc để phản đối việc Seoul cho triển khai hệ thống phòng thủ tên lửa tầm cao của Mỹ. Các bức ảnh xe Hyundai và Kia bị phá hoại xuất hiện tràn ngập trên mạng xã hội Trung Quốc. Hyundai và Kia hiện chỉ còn chiếm chưa đầy 1% thị phần tại Trung Quốc.
Ông Chung phát biểu tại Phòng Roosevelt, Nhà Trắng, hồi tháng 3, trong khi Tổng thống Trump đứng lắng nghe bên cạnh. Ảnh: Yonhap
Họ từng là thương hiệu ôtô phổ biến nhất ở Nga vào năm 2021. Nhưng xung đột Ukraine nổ ra vào năm 2022 đã khiến hoạt động của các công ty Hàn Quốc tại Nga bị đình trệ do những vấn đề về chuỗi cung ứng. Hyundai năm 2023 phải bán nhà máy ở St. Petersburg.
"Không thể từ bỏ thị trường Mỹ vì họ đơn giản là quá quan trọng", Kim Chang-ho, cựu giám đốc cấp cao tại Kia, hiện là nhà phân tích mảng ôtô thuộc Korea Investment & Securities, nhận xét.
Nhà máy sản xuất đầu tiên của Hyundai bắt đầu hoạt động tại Montgomery, Alabama, từ hai thập kỷ trước. 4 năm sau, công ty mở một nhà máy Kia ở phía nam Atlanta.
Khoảng 40% số xe bán tại Mỹ của Hyundai và Kia được sản xuất ở địa phương, số còn lại được nhập từ Hàn Quốc. Đến năm 2030, các giám đốc điều hành hãng muốn lượng xe sản xuất nội địa Mỹ chiếm 80% tổng doanh số bán hàng tại đây.
Tổ hợp nhà máy bị ICE đột kích là "trái tim" của kế hoạch này. Theo hồ sơ do một nghị sĩ Hàn Quốc công bố, trong 317 công nhân Hàn Quốc bị bắt tại công trường xây dựng nhà máy pin xe điện, hơn 50% nhập cảnh Mỹ thông qua chương trình miễn thị thực Hệ thống Điện tử Cấp phép Du lịch (ESTA), cho phép họ du lịch và công tác ngắn hạn tại Mỹ. Gần như tất cả những người còn lại đều có thị thực công tác B-1 hoặc thị thực du lịch B-2.
Mỹ cuối tháng trước làm rõ rằng công dân Hàn Quốc công tác theo thị thực B-1 và ESTA được phép "lắp đặt, bảo trì hoặc sửa chữa" thiết bị mang từ nước ngoài đến để xây dựng nhà máy ở Mỹ, theo Bộ Ngoại giao Hàn Quốc. Washington cũng đồng ý sẽ sớm mở một "bàn cấp thị thực" đặc biệt tại đại sứ quán Mỹ ở Seoul nhằm giải đáp các thắc mắc liên quan.
Cho Young-hee, một trong những người Hàn Quốc bị ICE bắt và trục xuất, đã nhập cảnh vào Mỹ bằng thị thực ESTA. Ông là kỹ sư thiết bị của LG Energy. Mặc dù phải trải qua một tuần khó khăn sau song sắt, Cho cho biết sau khi về nước, ông vẫn muốn quay lại Mỹ để "hoàn thành công việc".
"Đó là cách duy nhất để thiết lập nhà máy và sẵn sàng cho những đồng nghiệp Mỹ tiếp quản nó trong tương lai", ông nhấn mạnh.
Vũ Hoàng (Theo WSJ, AFP, Reuters)