Trên nền tảng xã hội Tiểu Hồng Thư, người đàn ông 29 tuổi có biệt danh Little Grass Floating In Beijing (Ngọn cỏ phiêu bạt ở Bắc Kinh) đăng các video anh tự nấu những món ăn cơ bản, cho hay mình có thể ăn hai bữa mỗi ngày với chi phí chỉ khoảng 1 USD.
"Tôi chỉ là một người bình thường đến từ nông thôn. Tôi không có trình độ cao và cũng không quen biết rộng, nên phải làm việc chăm chỉ để có cuộc sống tốt hơn", anh chia sẻ.
Anh làm việc cho một công ty bán hàng trực tuyến và tuyên bố lối sống tằn tiện đã giúp bản thân tiết kiệm được hơn 180.000 USD trong 6 năm. Khi một số người theo dõi hỏi rằng anh có định kết hôn và để vợ con sống kham khổ như vậy hay không, cũng như mục tiêu cuối cùng của lối sống này là gì, anh trả lời: "Tôi không biết".
Mọi người đi dạo tại một trung tâm mua sắm ở Thiên Tân, Trung Quốc hồi tháng 10/2024. Ảnh: Xinhua
Lối sống "ăn hai bữa một ngày với 1 USD" không phải là cá biệt ở Trung Quốc. Sống tiết kiệm, thậm chí đến mức kham khổ, là cách mà nhiều người trẻ nước này lựa chọn, ngay cả khi họ có mức thu nhập tốt.
"Tôi cảm thấy nền kinh tế khá tệ và dường như mọi người đều khó kiếm tiền. Do đó, điều quan trọng là phải bảo vệ túi tiền của mình", Ava Su, 26 tuổi, người đã vào làm ở tập đoàn Alibaba sau khi tốt nghiệp và có mức lương tương đối cao.
Su cho rằng việc làm trong lĩnh vực Internet "không ổn định", vì thế để bảo vệ túi tiền của mình, cô đã cắt giảm những khoản chi tiêu tùy hứng và có kế hoạch tiết kiệm 2 triệu nhân dân tệ (khoảng hơn 280.000 USD), số tiền gấp khoảng 100 lần mức lương tháng của cô.
Theo dữ liệu từ công cụ quản lý tài sản giúp người dùng đầu tư tiền Yu'e Bao, tính đến cuối năm 2024, những người dùng sinh sau năm 2000 đã thực hiện trung bình 20 lần gửi tiền mỗi tháng và số tiền gửi cũng nhiều hơn.
Trung Quốc đang đối mặt với nhiều thách thức kinh tế, khi tỷ lệ thất nghiệp ở thanh niên đã duy trì gần mức 20% trong một thời gian khá dài. Cuộc khủng hoảng bất động sản cũng có thể khiến giấc mơ mua nhà nằm ngoài tầm với của người trẻ, đặc biệt là ở các thành phố lớn.
Khi nhiều người trẻ chuyển sang lối sống tiết kiệm, mạng xã hội Trung Quốc tràn ngập các bài đăng về mẹo sống sót chỉ với một số tiền nhỏ. Trang Tiểu Hồng Thư của cô gái 24 tuổi có biệt danh Zhang Small Grain of Rice (Zhang Hạt gạo nhỏ) đã chia sẻ video về việc dùng một bánh xà phòng cho tất cả nhu cầu vệ sinh cá nhân, thay vì mua các sản phẩm tắm gội đắt tiền.
Là "một người có ảnh hưởng" trên mạng với 97.000 người theo dõi, Zhang cho biết cô được các công ty trả tiền để giới thiệu sản phẩm của họ. "Tôi hy vọng nhiều người sẽ hiểu về những cái bẫy tiêu dùng để có thể tiết kiệm tiền. Điều này sẽ giúp mọi người giảm bớt căng thẳng và sống thoải mái hơn", cô nói.
Lily Li, giáo viên tiếng Anh trung học 26 tuổi, có mức lương hàng tháng hơn 10.000 nhân dân tệ (khoảng 1.400 USD) và tiết kiệm 80% số tiền này. Cô cắt giảm đáng kể các khoản chi không thiết yếu như quần áo hoặc vé xem ca nhạc.
Cô từng ước mơ làm việc trong các doanh nghiệp, nhưng sau cùng trở thành giáo viên vì thấy đây là nghề nghiệp ổn định. Li cho biết cô vẫn dự tính chuyển việc trong 2-3 năm tới, nhưng không chắc liệu có tìm được hay không.
Tuy nhiên, một số nhà kinh tế cảnh báo xu hướng sống tiết kiệm như vậy có thể làm suy yếu nhu cầu tiêu dùng nội địa, trong bối cảnh chính phủ Trung Quốc đang nỗ lực thúc đẩy để tăng GDP. Chính phủ nhiều năm hứa hẹn tăng tiêu dùng hộ gia đình ở nước này, nhưng con số hiện tại chỉ chiếm khoảng 39% GDP, trái ngược với mức 60% ở hầu hết các nước phát triển.
Giới quan sát cho rằng thế hệ thanh niên Trung Quốc hiện nay sống bi quan hơn và không có xu hướng chi tiêu phóng khoáng như những người sinh ở thập niên 1980, 1990, nhóm thường được gọi là "nguyệt quang tộc", thuật ngữ ám chỉ những người có tài khoản ngân hàng "sạch bách" vào cuối tháng.
"Ngay lúc này tôi thấy việc kiếm tiền quan trọng hơn. Tôi cần tăng thu và giảm chi", một cô gái trẻ ở trung tâm Bắc Kinh nói.
Những người trẻ tìm việc tại một hội chợ việc làm ở tỉnh Hà Nam, Trung Quốc hồi tháng 8/2024. Ảnh: VCG
Cô vừa đổi việc, nhưng mức lương mới không còn tốt như trước, khiến cô lo lắng thu nhập hiện tại có thể duy trì cuộc sống hiện tại trong bao lâu. Nhưng cô thêm rằng "ngay cả tìm việc ngay từ đầu cũng không dễ dàng".
Một thanh niên khác ngoài 20 tuổi nói rằng hiện tại khó tìm được công việc tốt phù hợp với chuyên môn của mình. "Một số bạn bè tôi vẫn thất nghiệp, cứ ở nhà tìm việc", anh nói.
Nhà kinh tế George Magnus, chuyên gia tại Trung tâm Trung Quốc thuộc Đại học Oxford ở Anh, dẫn chứng số liệu từ hai công ty tuyển dụng lớn ở Bắc Kinh và chỉ ra tỷ lệ lớn sinh viên tốt nghiệp đại học, thậm chí thạc sĩ, đang làm các công việc như tài xế giao hàng.
"Nó phản ánh sự khác biệt giữa trình độ mà mọi người được đào tạo trong trường với nhu cầu lao động thực tế", ông nói, thêm rằng tình trạng này khiến cơ hội việc làm cho người trẻ giảm xuống.
Ngoài việc đảm bảo việc làm, các chuyên gia cho rằng chính phủ Trung Quốc có thể cải thiện tình hình bằng cách xây dựng mạng lưới an sinh xã hội tốt hoặc tăng lương tối thiểu nhằm thúc đẩy tiêu dùng trong nước.
Xu hướng tiết kiệm phản ánh tâm lý thận trọng của giới trẻ trong thời kỳ bất ổn. Tuy nhiên, Zhang cho rằng việc chi tiêu tiết kiệm cũng là một phần văn hóa của đất nước. "Thế hệ ông bà tôi rất tiết kiệm. Đó là một phần truyền thống đã ăn sâu vào tiềm thức của người Trung Quốc", cô nói.
Thanh Tâm (Theo BBC, Asia Financial)