'Những câu thơ viết nên hình đất nước'

Những tác phẩm tiêu biểu của thơ ca Cách mạng Việt Nam qua các thời kỳ được giới thiệu trong chương trình tại Trung tâm Phát thanh - Truyền hình Quân đội, tối 14/8. Đại tướng Phan Văn Giang - Bộ trưởng Quốc phòng - tham dự cùng hàng trăm cựu chiến binh, bộ đội, văn nghệ sĩ, sinh viên và những người yêu văn học nghệ thuật.

Trong hơn hai tiếng, chương trình tái hiện dòng chảy lịch sử của thơ ca, từ ngày lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc ra đi tìm đường cứu nước, kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ, chiến tranh biên giới đến thời bình. Suốt chặng đường ấy, văn học nói chung và thơ ca nói riêng trở thành tấm gương phản ánh hiện thực và tâm tư của dân tộc. Thơ không còn là nỗi niềm riêng tư mà mở rộng thành tiếng lòng chung, là vũ khí tinh thần của người lính. Mỗi nghệ sĩ trở thành một chiến sĩ trên mặt trận tư tưởng, như lời căn dặn của Chủ tịch Hồ Chí Minh: "Nay ở trong thơ nên có thép/ Nhà thơ cũng phải biết xung phong" (Cảm tưởng đọc Thiên gia thi).

Mở đầu là tổ khúc Hình của Đảng lồng trong hình của nước, gồm những đoạn trích trong các bài như Người đi tìm hình của nước (Chế Lan Viên), Đất nước (Nguyễn Đình Thi), Lao Bảo, Trăng trối, Ba mươi năm đời ta có Đảng (Tố Hữu), Ngọn quốc kỳ (Xuân Diệu), gợi nhắc người xem về một thời kỳ lịch sử:

"Bát cơm chan đầy nước mắt
Bay còn giằng khỏi miệng ta
Thằng giặc Tây, thằng chúa đất
Đứa đè cổ, đứa lột da...
Xiềng xích chúng bay không khóa được
Trời đầy chim và đất đầy hoa
Súng đạn chúng bay không bắn được
Lòng dân ta yêu nước thương nhà!..."

(Đất nước - Nguyễn Đình Thi)

Các nghệ sĩ đọc, ngâm thơ kết hợp hoạt cảnh minh họa bối cảnh tác phẩm ra đời, giúp người xem hình dung không khí sục sôi của năm tháng kháng chiến.

 

 

Tổ khúc

Sau chiến thắng Điện Biên Phủ, Hiệp định Geneva được ký kết, buộc Pháp chấm dứt chiến tranh, lập lại hòa bình cho miền Bắc, cam kết tôn trọng độc lập, chủ quyền của Việt Nam. Nhưng niềm vui ấy chưa kịp trọn vẹn, toàn thể dân tộc phải tiếp tục đấu tranh chống đế quốc Mỹ ở miền Nam.

Người lính khi ra trận không chỉ chiến đấu vì lý tưởng chung của dân tộc, mà còn bảo vệ giá trị bình dị và thiêng liêng trong cuộc sống riêng tư. Đó là tình cảm đôi lứa (Tình em - Hồ Ngọc Sơn), sự xót xa của con trước những vất vả của mẹ (Mẹ đồng chiêm - Vương Trọng), tình yêu quê hương, trân trọng những giá trị văn hóa - lịch sử (Đất nước - Nguyễn Khoa Điềm). Chương trình muốn nhấn mạnh thông điệp trong cuộc chiến cam go, người lính không ủy mị mà biết biến yêu thương trở thành ngọn lửa soi đường, thắp sáng niềm tin về một ngày mai đất nước thống nhất.

 

 

Mùa hoa đỏ

>>> Đêm nghệ thuật 'Những câu thơ viết nên hình đất nước'

Sự xuất hiện trực tiếp của tác giả thời chống Mỹ như nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm, Vương Trọng là điểm nhấn của đêm nghệ thuật. Khán giả thích thú, vỗ tay dài chào đón khi họ bước lên sân khấu. Nhiều sinh viên chăm chú lắng nghe, ghi chép lại chia sẻ.

Những nhà thơ mặc áo lính là nhân chứng lịch sử, cầu nối giữa quá khứ và hiện tại. Dù cuộc chiến chấm dứt từ lâu, nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm cho biết mình không quên ký ức năm xưa. Ông thể hiện những tâm tư trong bài thơ mới nhất được sáng tác hồi tháng 3 - Trên thềm đá Hải Vân Quan. Nhà thơ đi qua đèo Hải Vân, suy ngẫm về chiến tranh và hòa bình tại địa điểm "đất nước qua đây, cuộn mình thành chữ S".

 

 

Nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm chia sẻ về sáng tác mới - "Trên thềm đá Hải Vân Quan" trong đêm nghệ thuật

Ngọc Anh, 20 tuổi, cho biết lần đầu tiên được gặp các tác giả ngoài đời, dù đã đọc, học nhiều về họ. "Điều này giúp tôi hiểu hơn về câu chuyện, con người phía sau những trang viết với những trải nghiệm thời chiến chân thực", cô nói.

Dáng hình đất nước còn được viết tiếp bởi những vần thơ hôm nay. Có những người lính vẫn ngày đêm gìn giữ, bảo vệ Tổ quốc từ những nơi biên cương, hải đảo xa xôi. Trong đêm nghệ thuật, trích đoạn bài Tổ quốc nhìn từ biển (thơ - Nguyễn Việt Chiến, nhạc - Nguyễn Tùng) được NSND Vương Hà thể hiện xúc động.

Tiết mục hát và múa Việt Nam trên đường chúng ta đi do các nghệ sĩ nhà hát Ca múa nhạc Quân đội trình diễn khép lại chương trình, thể hiện khát vọng xây dựng và phát triển đất nước. Nhà thơ Phạm Sỹ Sáu kỳ vọng những cây bút trẻ viết về đề tài người lính sẽ không quên di sản người đi trước để lại, đồng thời cần biết "khắc họa dáng vóc của người lính thời bình với những đặc trưng mới - làm chủ đất nước và khoa học - kỹ thuật".

Sự kiện Những câu thơ viết nên hình đất nước do Tạp chí Văn nghệ Quân đội phối hợp Nhà xuất bản Quân đội Nhân dân, Nhà hát Ca múa nhạc Quân đội, Trung tâm Phát thanh - Truyền hình Quân đội tổ chức. Hướng đến dịp kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám thành công và Quốc khánh 2/9, chương trình là lời tri ân tới các thế hệ đã đấu tranh giành hòa bình cho dân tộc và nhắn nhủ lớp trẻ bài học về lòng yêu nước, biết ơn cội nguồn, phát huy những giá trị ông cha gây dựng.

Khánh Linh