Tại nhiều vùng nông thôn và khu vực ven đô nước ta, nước ngầm - nước giếng vẫn là nguồn cung cấp nước sinh hoạt chính. Tuy nhiên, theo các chuyên gia sức khỏe và môi trường, sử dụng các nguồn nước này mà không qua xử lý đúng cách trong thời gian dài có thể tác hại nghiêm trọng đối với sức khỏe con người và môi trường.

Nguy cơ nhiễm độc kim loại nặng

Một trong những mối nguy lớn nhất của nước ngầm là khả năng nhiễm kim loại nặng như asen (thạch tín), mangan, chì... Đây là những chất độc tồn tại tự nhiên trong tầng đất đá, sẽ đi theo mạch nước ngầm khi người dân khai thác nước. Nồng độ asen trong một số mẫu nước giếng tại đồng bằng sông Hồng và khu vực Tây Nam Bộ từng được phát hiện vượt ngưỡng cho phép của Bộ Y tế và Tổ chức Y tế Thế giới (WHO).

Sử dụng nước nhiễm asen trong thời gian dài có thể gây ra các bệnh như ung thư da, phổi, bàng quang, rối loạn hệ thần kinh, sạm da, rụng tóc...

Ô nhiễm vi sinh và bệnh đường ruột

Nước giếng đào hoặc giếng khoan tại các khu dân cư đông đúc, gần khu chăn nuôi, nhà vệ sinh tự hoại, bãi rác... có nguy cơ nhiễm khuẩn rất cao. Nhiều nghiên cứu cho thấy, nước giếng có thể chứa vi khuẩn E.coli, coliform - nguyên nhân chính gây ra các bệnh tiêu chảy, tả, lỵ, thương hàn...

Đáng lo ngại hơn, phần lớn người dân sử dụng nước giếng khoan không qua xử lý hoặc chỉ lọc thô bằng bể cát, than hoạt tính. Các biện pháp này không thể loại bỏ hoàn toàn vi sinh vật gây bệnh.

Sụt lún đất do khai thác quá mức

Song song với nguy cơ sức khỏe, khai thác nước ngầm quá mức còn gây hệ lụy cho môi trường. Việc hút nước từ tầng chứa ngầm liên tục khiến mực nước hạ thấp, phá vỡ cân bằng địa chất, dẫn đến tình trạng sụt lún nền đất, nhất là tại các đô thị lớn như TP HCM, Cần Thơ...

Theo báo cáo của Bộ Tài nguyên và Môi trường, TP HCM đang lún trung bình 1-2 cm mỗi năm tại nhiều khu vực, trong đó, khai thác nước ngầm không kiểm soát là một trong những nguyên nhân lớn nhất.

Giải pháp chuyển đổi sang nước máy

Để bảo vệ sức khỏe cộng đồng và phát triển bền vững, nhiều địa phương triển khai các chính sách khuyến khích người dân chuyển sang sử dụng nước máy, nước sạch tập trung. Tuy nhiên, thói quen và tâm lý "an tâm khi thấy nước giếng vẫn trong, không mùi" của người dân khiến việc chuyển đổi chưa hiệu quả.

Các chuyên gia khuyến nghị, dù nước giếng có vẻ trong và không màu, không mùi vị lạ, vẫn cần xét nghiệm định kỳ để phát hiện các yếu tố nguy hại tiềm ẩn. Về lâu dài, việc sử dụng nước máy đạt chuẩn hoặc lắp đặt hệ thống lọc chuyên dụng là giải pháp an toàn và bền vững hơn.

Kim Ánh (Theo Sawaco)