Theo đó, TAND tỉnh Hưng Yên đã sửa bản án sơ thẩm, tuyên miễn trách nhiệm hình sự và tiền phạt bổ sung cho bị cáo Thành (45 tuổi, trú Nghệ An), trưa 17/10.
Bản án này có hiệu lực ngay lập tức.
Cụ thể, tòa căn cứ theo Thông tư 27/2025 của Bộ Nông nghiệp và Môi trường về quản lý loài nguy cấp, quý, hiếm; nuôi động vật rừng thông thường và Công ước về buôn bán quốc tế các loài động vật, thực vật hoang dã nguy cấp, có hiệu lực từ ngày 1/7.
Tại phụ lục danh mục loài nguy cấp, quý, hiếm của Thông tư 27, gà lôi trắng chuyển sang nhóm IIB (không bị cấm nuôi thương mại nhưng phải tuân thủ các quy định về nuôi, nhốt, vận chuyển) mà không còn thuộc nhóm IB (động vật rừng đang bị đe dọa tuyệt chủng nghiêm cấm khai thác, sử dụng vì mục đích thương mại) như tại thời điểm khởi tố vụ án.
Tòa sơ thẩm không sai
HĐXX phúc thẩm khẳng định, việc bị cáo Thành bị truy tố về tội Vi phạm quy định về bảo vệ động vật nguy cấp, quý, hiếm là "đúng người, đúng tội, đúng pháp luật" nhưng thời điểm xét xử sơ thẩm thì Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã ban hành Thông tư 27, làm cho hành vi của bị cáo không còn nguy hiểm cho xã hội.
Văn bản có hiệu lực từ 1/7/2025 nhưng đến 16/7 mới được đăng trên Cổng thông tin điện tử Chính phủ và không được gửi cho các cơ quan tiến hành tố tụng để rà soát các trường hợp đang bị tạm giữ, tạm giam, khởi tố, truy tố, xét xử và thi hành án. Đây là nguyên nhân khiến tòa sơ thẩm không có căn cứ áp dụng thông tư này.
Tòa phúc thẩm kiến nghị Bộ Nông nghiệp Môi trường cần có văn bản thông báo cho các cơ quan tiến hành tố tụng và cơ quan liên quan; đồng thời kiến nghị Chính phủ cho rà soát các văn bản pháp luật đang có nội dung không thống nhất để kịp thời xử lý.
Sau phiên tòa, bị cáo Thành cảm ơn HĐXX và các cơ quan tố tụng đã áp dụng chính sách khoan hồng, cho mình cơ hội được về với gia đình.
Bị cáo Thái Khắc Thành tại tòa hôm nay. Ảnh: Danh Lam
Tại tòa, Thành khai thấy một người trên mạng bán gà lôi trắng, thấy đẹp nên mua về nuôi làm cảnh, không biết đây là loài động vật quý hiếm. Khi bán lại, bị cáo chỉ muốn thu hồi vốn để nuôi thêm.
Thẩm phán phân tích: "Đẹp hay không, bị cáo thích thì mua, nhưng cũng phải tìm hiểu đó là giống gà gì, có thuộc loài nguy cấp, quý hiếm hay được phép nhân giống, mua bán hay không".
Đại diện VKS truy vấn: "Bị cáo nói thích nên nuôi làm cảnh, sao lại bán?", sau đó công bố lời khai của Thành tại cơ quan điều tra thể hiện người này biết việc nuôi giống gà này cần giấy phép nhưng không rõ cơ quan nào cấp, và cũng không xin phép.
Lúc này, Thành thừa nhận hành vi sai phạm, cho rằng việc khởi tố và truy tố là đúng.
Nêu quan điểm, VKSND tỉnh Hưng Yên nhận định hành vi của Thành "không còn nguy hiểm cho xã hội" do có sự thay đổi trong chính sách pháp luật (Thông tư 27), đề nghị tòa miễn trách nhiệm hình sự và miễn tiền phạt bổ sung cho bị cáo.
HĐXX phiên phúc thẩm do thẩm phán Phạm Ngọc Thành làm chủ tọa. Ảnh: Danh Lam
Tòa xác định năm 2022, Thành biết gà lôi trắng là loài động vật nguy cấp, quý hiếm, không được nuôi nhốt hay mua bán, song vẫn nảy sinh ý định nhân giống để bán.
Năm 2024, anh lên mạng mua một con gà lôi trống ở Cần Thơ giá 4,5 triệu đồng và đổi một con chim chích chòe lửa lấy hai con gà mái ở Nghệ An. Thành không đăng ký việc nuôi với cơ quan có thẩm quyền. Sau thời gian chăm sóc, hai con mái đẻ trứng, nở được 10 con non.
Ngày 26/3, một tài khoản lạ nhắn hỏi mua 10 con gà giá 500.000 đồng mỗi con, nhờ Thành nuôi thêm vài ngày với tiền công một triệu đồng. Đến sáng 1/4, anh thuê xe chở số gà đi giao thì hôm sau bị Công an Thái Bình kiểm tra, thu giữ toàn bộ. Khám nhà Thành, cơ quan điều tra thu thêm ba con.
Ngày 8/8, Thành bị TAND Khu vực 5, tỉnh Hưng Yên, tuyên phạt 6 năm tù về tội Vi phạm quy định về bảo vệ động vật nguy cấp, quý, hiếm, theo Điều 244 Bộ luật Hình sự. Vụ án được dư luận quan tâm, nhiều luật sư sau đó đã đề nghị bào chữa miễn phí.
Năm ngày sau, VKSND tỉnh Hưng Yên kháng nghị toàn bộ bản án sơ thẩm, đề nghị TAND tỉnh Hưng Yên xét xử vụ phúc thẩm theo hướng hủy án sơ thẩm để điều tra lại. Bị cáo Thành được thay đổi biện pháp ngăn chặn từ tạm giam sang cấm đi khỏi nơi cư trú.
Theo Điều 29 Bộ luật Hình sự, người phạm tội được miễn trách nhiệm hình sự khi tiến hành điều tra, truy tố hoặc xét xử, do có sự thay đổi chính sách, pháp luật làm cho hành vi phạm tội không còn nguy hiểm cho xã hội nữa; khi có quyết định đại xá.
Khi tiến hành điều tra, truy tố, xét xử do chuyển biến của tình hình mà người phạm tội không còn nguy hiểm cho xã hội; người phạm tội mắc bệnh hiểm nghèo dẫn đến không còn khả năng gây nguy hiểm cho xã hội;
Hoặc trước khi hành vi phạm tội bị phát giác, người phạm tội tự thú, khai rõ sự việc, góp phần có hiệu quả vào việc phát hiện và điều tra tội phạm, cố gắng hạn chế đến mức thấp nhất hậu quả của tội phạm và lập công lớn hoặc có cống hiến đặc biệt, được Nhà nước và xã hội thừa nhận.
Người phạm tội cũng có thể được miễn trách nhiệm hình sự khi thực hiện tội phạm nghiêm trọng do vô ý hoặc tội phạm ít nghiêm trọng gây thiệt hại về tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm hoặc tài sản của người khác, đã tự nguyện sửa chữa, bồi thường thiệt hại hoặc khắc phục hậu quả và được người bị hại hoặc người đại diện hợp pháp của người bị hại tự nguyện hòa giải và đề nghị miễn trách nhiệm hình sự, thì có thể được miễn trách nhiệm hình sự.
Theo luật sư Vũ Tiến Vinh (Công ty luật Bảo An, hà Nội), hiểu đơn giản miễn trách nhiệm hình sự là trường hợp đủ căn cứ xác định hành vi nguy hiểm cho xã hội là tội phạm nhưng vì một số lý do luật định, bị cáo được miễn trách nhiệm hình sự.
Khác với tuyên vô tội (chỉ thực hiện khi xét xử), miễn trách nhiệm hình sự có thể được thực hiện ở bất kỳ giai đoạn tố tụng nào như điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án.
Người được miễn trách nhiệm hình sự là người có tội nên họ không có quyền yêu cầu các cơ quan tiến hành tố tụng bồi thường thiệt hại theo Luật trách nhiệm bồi thường của nhà nước.
Hải Thư