24 học sinh và một giáo viên phải nhập viện điều trị sau khi dùng suất cơm theo chương trình bữa trưa miễn phí tại huyện Ketapang, phía tây tỉnh Kalimantan hôm 24/9. Trong suất ăn có cơm, phi lê cá mập sốt cà chua, đậu phụ rán, bắp cải xào cà rốt và dưa lưới.
Một học sinh tiểu học ở Bandung, tỉnh Tây Java, điều trị vì ngộ độc sau khi dùng bữa trưa học đường miễn phí, ngày 25/9. Ảnh: Reuters
Theo chính quyền Indonesia, nguyên nhân là món đậu phụ và một số loại rau củ, trái cây bị nhiễm độc. Tuy nhiên, ban quản lý một trường học ở Ketapang cho rằng thịt cá mập mới là nguyên nhân. Họ chỉ trích tại sao chính quyền lại cho phép sử dụng loại cá có hàm lượng thủy ngân cao trong thịt làm thức ăn cho trẻ em.
Phó giám đốc cơ quan Dinh dưỡng Quốc gia Indonesia Nanik Deyang cho hay người dân trong khu vực vẫn thường ăn thịt cá mập.
"Thịt cá mập thường được sử dụng trong khu vực, khác với chế độ ăn ở Jakarta", ông nói. "Nếu thực phẩm phù hợp với khẩu vị của người địa phương, chúng ta nên dùng".
Sri Hartini, giám đốc Diễn đàn Môi trường Indonesia tại Kalimantan, hôm 1/10 cho hay "cá mập thường được người dân vùng duyên hải sử dụng vì giá rẻ, số lượng nhiều", đồng thời lưu ý vì món ăn mang tính truyền thống nên cần được chế biến theo phương pháp truyền thống.
Nurfi Afriansyah, nhà nghiên cứu dinh dưỡng người Indonesia, cho biết thủy ngân ảnh hưởng không tốt đến hệ thần kinh đang phát triển của trẻ em, nên phụ nữ mang thai hoặc muốn thụ thai, người đang cho con bú và trẻ em nên tránh các loại cá có hàm lượng thủy ngân cao.
Tuy nhiên, theo một số nghiên cứu, hiện chưa rõ tiêu thụ thịt cá hàm lượng thủy ngân cao có ảnh hưởng xấu đối với sức khỏe trẻ em trước tuổi dậy thì hay không, trong khi tiêu thụ cá có lợi đối với giảm nguy cơ tử vong do bệnh tim. Do đó, "tiếp xúc với thủy ngân từ hoạt động tiêu thụ cá không đáng lo đối với trẻ em trước tuổi dậy thì", ông nói.
Dicky Budiman, bác sĩ, nhà dịch tễ học kiêm chuyên gia về sức khỏe cộng đồng người Indonesia, cho rằng đưa thịt cá mập vào bữa trưa học đường là "mâu thuẫn với chương trình bữa ăn miễn phí".
"Chương trình nhằm tăng cường dinh dưỡng và sức khỏe, nhưng lại tiềm ẩn nguy cơ trở thành cửa ngõ cho độc tố xâm nhập nếu không lựa chọn thực phẩm đúng đắn", ông nói. "Chương trình đang thiếu giám sát và có vấn đề giữa mục tiêu và thực thi, từ khâu lựa chọn tới chế biến và bảo quản thực phẩm".
Học sinh dùng bữa trưa học đường tại Bandung ngày 1/10. Ảnh: Reuters
Ông kêu gọi chính quyền ra quy trình kiểm soát chặt chẽ hơn, sau khi Indonesia ghi nhận gần 6.500 học sinh đã ngộ độc từ khi bắt đầu chương trình có ngân sách 10 tỷ USD.
"Ngộ độc khiến học sinh nôn mửa, ảnh hưởng đến học tập. Ngộ độc cũng có thể gây tử vong nếu không điều trị kịp thời", Budiman lưu ý. "Người dân sẽ mất niềm tin vào chương trình, kết quả là phụ huynh sẽ cấm con em dùng suất ăn miễn phí".
Chương trình bữa ăn miễn phí là một trong những dự án chủ lực của Tổng thống Prabowo Subianto, với mục tiêu đầy tham vọng là tiếp cận 83 triệu phụ nữ và trẻ em vào cuối năm. Ngân sách dành cho chương trình năm nay là 10,3 tỷ USD và dự kiến tăng gấp đôi vào năm tới.
Hồng Hạnh (Theo SCMP/JakartaGlobe)