Thung lũng Cá voi chứa nhiều hóa thạch cổ đại của cá voi nguyên thủy. Ảnh: Wikipedia
Theo Live Science, Thung lũng Cá voi hay còn gọi "Wadi Al-Hitan" trong tiếng Arab là khu vực thuộc sa mạc Sahara ở Ai Cập, nơi có nhiều bộ xương cá voi cổ đại, một vài trong số đó vẫn còn chân và ngón chân. Những bộ xương và hóa thạch biển này có niên đại từ cuối thế Thủy Tân (33,9-55,8 triệu năm trước), khi Ai Cập ngày nay chìm dưới biển Tethys và cá voi vừa tiến hóa thành sinh vật biển, theo UNESCO.
Các nhà cổ sinh vật học khai quật hơn 400 bộ xương cá voi cổ đại tại Thung lũng Cá voi kể từ đầu thế kỷ 20. Phát hiện đầu tiên vào năm 1902 tìm thấy một loài cá voi chưa từng thấy trước đây gọi là Basilosaurus isis (trước đây là Zeuglodon isis). Theo một nghiên cứu năm 2019, loài cá voi này có thể dài tới 18 m và có thể ăn cá voi nhỏ hơn, nghiền nát hộp sọ của chúng trước khi nuốt chửng.
Manja Voss, chuyên gia về động vật có vú biển tại Bảo tàng Lịch sử Tự nhiên Berlin, tác giả chính của nghiên cứu năm 2019, cho biết có bằng chứng cho thấy B. isis có mõm dài, răng cửa nhọn và răng hàm sắc bén. Giới nghiên cứu tìm thấy nhiều bộ xương B. isis tại Thung lũng Cá voi, nhưng vào năm 1989, các nhà cổ sinh vật học có một phát hiện đáng chú ý. Một nhóm chuyên gia từ Đại học Michigan, Mỹ, và Bảo tàng Địa chất Ai Cập đã phát hiện ra nhiều bộ xương B. isis với chân sau, bàn chân và ngón chân, theo một bài báo năm 2023.
Theo Đại học Hawaii, cá voi hiện đại không có chân sau, nhưng vẫn có xương chậu, chứng tỏ chúng từng có bộ phận này. Do đó, hóa thạch ở Thung lũng Cá voi nằm trong số những loài cá voi cổ nhất được biết đến. Đây là nhóm động vật có vú từ thế Thủy Tân sau này tiến hóa thành cá voi và cá heo hiện đại.
Năm 2005, các nhà cổ sinh vật học phát hiện bộ xương B. isis gần như hoàn chỉnh và được bảo quản hoàn hảo, khiến UNESCO liệt kê Thung lũng Cá voi là Di sản thế giới. Từ sau đó, nhiều hóa thạch khác được tìm thấy, bao gồm xác rùa cổ đại, cá xương, cá mập, cá đuối, cá sấu, bò biển và động vật có vỏ. Hóa thạch của chúng tồn tại qua thời gian dài nhờ khí hậu khô cằn của khu vực từ thế Thượng Tân (2,6-5,3 triệu năm trước).
Thung lũng Cá voi hoạt động như một bảo tàng ngoài trời và được bảo vệ nghiêm ngặt. Các nhà nghiên cứu vẫn tiếp tục tìm kiếm hóa thạch mới và tìm hiểu thêm về địa chất của khu vực.
An Khang (Theo Live Science)