Ông Bùi Xuân Điện, 61 tuổi, trú xã Quỳnh Phú, Giám đốc Hợp tác xã Muối Thắng Lợi, quản lý 113 ha với 5 đội sản xuất, hơn 830 thành viên. Thành lập năm 2012, mỗi năm hợp tác xã sản xuất 11.000-13.000 tấn muối phơi cát thành phẩm, duy trì sinh kế cho hàng trăm hộ dân.
Tuy vậy, nghề muối truyền thống hàng trăm năm ở xã vùng biển này đứng trước nguy cơ mai một khi thu nhập bấp bênh, lao động trẻ rời quê, nhiều ruộng muối bị bỏ hoang, chỉ còn người già bám nghề. Trăn trở trước thực trạng ấy, ông Điện tìm hướng đi mới, xây thêm lò, phát triển muối hầm từ đầu năm 2025 nhằm nâng giá trị hạt muối.
Ông Bùi Xuân Điện, 61 tuổi, trú xã Quỳnh Phú, Giám đốc Hợp tác xã Muối Thắng Lợi, quản lý 113 ha với 5 đội sản xuất, hơn 830 thành viên. Thành lập năm 2012, mỗi năm hợp tác xã sản xuất 11.000-13.000 tấn muối phơi cát thành phẩm, duy trì sinh kế cho hàng trăm hộ dân.
Tuy vậy, nghề muối truyền thống hàng trăm năm ở xã vùng biển này đứng trước nguy cơ mai một khi thu nhập bấp bênh, lao động trẻ rời quê, nhiều ruộng muối bị bỏ hoang, chỉ còn người già bám nghề. Trăn trở trước thực trạng ấy, ông Điện tìm hướng đi mới, xây thêm lò, phát triển muối hầm từ đầu năm 2025 nhằm nâng giá trị hạt muối.
Xã Quỳnh Phú, trước đây thuộc huyện Quỳnh Lưu, có nghề làm muối phơi cát hơn 400 năm. Muối thường có giá 3.200 đồng mỗi kg. Ảnh: Hồng Diện
Xã Quỳnh Phú, trước đây thuộc huyện Quỳnh Lưu, có nghề làm muối phơi cát hơn 400 năm. Muối thường có giá 3.200 đồng mỗi kg. Ảnh: Hồng Diện
Tận dụng nguồn nguyên liệu dồi dào, ông Điện chọn lọc, thu mua những mẻ muối đã phơi cát tối thiểu 6 tháng, đưa về hợp tác xã để sản xuất muối hầm. Ảnh: Nguyễn Duy
Tận dụng nguồn nguyên liệu dồi dào, ông Điện chọn lọc, thu mua những mẻ muối đã phơi cát tối thiểu 6 tháng, đưa về hợp tác xã để sản xuất muối hầm. Ảnh: Nguyễn Duy
Nồi đất làm từ đất sét tự nhiên, ngâm ướt, cắt nhỏ, nhồi kỹ cho nhuyễn rồi nặn tay thành hình. Thợ dùng dao vỏ nứa gọt, chỉnh, mài bóng, phơi nắng 1-3 ngày trước khi xếp vào lò nung bằng rơm, củi trong vài giờ.
Nồi đất làm từ đất sét tự nhiên, ngâm ướt, cắt nhỏ, nhồi kỹ cho nhuyễn rồi nặn tay thành hình. Thợ dùng dao vỏ nứa gọt, chỉnh, mài bóng, phơi nắng 1-3 ngày trước khi xếp vào lò nung bằng rơm, củi trong vài giờ.
Khu sản xuất muối hầm rộng gần 300 m², bố trí 4 lò bê tông sát nhau, mỗi lò chứa 15 nồi đất đựng muối. Hàng ngày, công nhân đặt nồi lên lò, đổ muối thô vào rồi đậy nắp, bắt đầu quá trình hầm.
Hợp tác xã Muối Thắng Lợi hiện có 7 lao động làm việc thường xuyên, thu nhập 5-7 triệu đồng mỗi tháng.
Khu sản xuất muối hầm rộng gần 300 m², bố trí 4 lò bê tông sát nhau, mỗi lò chứa 15 nồi đất đựng muối. Hàng ngày, công nhân đặt nồi lên lò, đổ muối thô vào rồi đậy nắp, bắt đầu quá trình hầm.
Hợp tác xã Muối Thắng Lợi hiện có 7 lao động làm việc thường xuyên, thu nhập 5-7 triệu đồng mỗi tháng.
Đầu giờ chiều mỗi ngày, các lò bắt đầu đỏ lửa. Ông Điện cùng công nhân thay phiên túc trực, giám sát quá trình hầm.
Lò được đốt liên tục khoảng 7 tiếng, củi đốt tận dụng từ các xưởng mộc trên địa bàn.
Sau 7 tiếng đốt lửa lớn, khi củi cháy hết, lò chuyển sang giai đoạn om muối trong khoảng 10 tiếng, tận dụng hơi nóng từ than phía dưới. Công đoạn này giúp loại bỏ tạp chất, giữ lại những hạt muối trắng bông, mềm mịn, tan nhanh trong nước.
Đầu giờ chiều mỗi ngày, các lò bắt đầu đỏ lửa. Ông Điện cùng công nhân thay phiên túc trực, giám sát quá trình hầm.
Lò được đốt liên tục khoảng 7 tiếng, củi đốt tận dụng từ các xưởng mộc trên địa bàn.
Sau 7 tiếng đốt lửa lớn, khi củi cháy hết, lò chuyển sang giai đoạn om muối trong khoảng 10 tiếng, tận dụng hơi nóng từ than phía dưới. Công đoạn này giúp loại bỏ tạp chất, giữ lại những hạt muối trắng bông, mềm mịn, tan nhanh trong nước.
Sau 17 tiếng hầm và om, mỗi nồi 15 kg muối cho ra khoảng 10 kg muối thành phẩm. Muối sau khi hầm có màu trắng như tuyết sương, hạt mềm, dễ vỡ, vị mặn dịu, giàu khoáng chất, phù hợp xu hướng ẩm thực sạch.
Sau 17 tiếng hầm và om, mỗi nồi 15 kg muối cho ra khoảng 10 kg muối thành phẩm. Muối sau khi hầm có màu trắng như tuyết sương, hạt mềm, dễ vỡ, vị mặn dịu, giàu khoáng chất, phù hợp xu hướng ẩm thực sạch.
Muối hầm xong được để nguội, sau đó công nhân sàng lọc để lấy những hạt còn nguyên, loại bỏ vụn rồi mới đóng bao, cất trữ. Ảnh: Xuân Điện
Muối hầm xong được để nguội, sau đó công nhân sàng lọc để lấy những hạt còn nguyên, loại bỏ vụn rồi mới đóng bao, cất trữ. Ảnh: Xuân Điện
Cơ sở hiện có các sản phẩm như muối hầm giá 36.000 đồng/kg, muối hầm gia vị 40.000 đồng/kg, muối hầm tôm một lạng 10.000-12.000 đồng.
Ngoài bán lẻ và phân phối ra Hà Nội, TP HCM, Lâm Đồng, hợp tác xã còn ký hợp đồng cung ứng số lượng lớn cho một doanh nghiệp bán lẻ ở Nghệ An.
Cơ sở hiện có các sản phẩm như muối hầm giá 36.000 đồng/kg, muối hầm gia vị 40.000 đồng/kg, muối hầm tôm một lạng 10.000-12.000 đồng.
Ngoài bán lẻ và phân phối ra Hà Nội, TP HCM, Lâm Đồng, hợp tác xã còn ký hợp đồng cung ứng số lượng lớn cho một doanh nghiệp bán lẻ ở Nghệ An.
Mỗi tháng cơ sở sản xuất hơn 20 tấn muối hầm, doanh thu trên 300 triệu đồng, lợi nhuận khoảng 30%.
Theo ông Điện, muối hầm không chỉ là gia vị mà còn được xem như nguyên liệu dưỡng sinh nhờ tính ấm, giàu khoáng chất, có tác dụng thanh tâm, giải độc. Khi kết hợp với ngải cứu, gừng, sả, tía tô… muối hầm được dùng trong các món ăn, bài thực dưỡng, nhiều khách hàng dùng xong thường đặt mua lại với số lượng từ 10-20 kg.
Ngoài muối gia vị, ông Điện còn sản xuất muối tâm linh, cho muối hầm vào nồi đất nhỏ, trang trí để phục vụ nhu cầu cúng bái dịp Tết, làm lễ vào nhà mới.
Hiện Hợp tác xã Muối Thắng Lợi đã được chứng nhận OCOP 3 sao cho sản phẩm muối hầm và muối hầm gia vị. Ông Điện đang nghiên cứu phát triển thêm các dòng muối lạc, muối vừng, muối sấy rau nhót và muối chấm theo từng món ăn.
Đức Hùng