"Tôi phải nhấn mạnh rằng miễn bàn đến bất kỳ sự gia hạn nào, trừ khi các điều khoản trong thỏa thuận được thực thi đúng như khi Liên Hợp Quốc đề xuất, trước ngày 17/7", Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov phát biểu tại cuộc họp Hội đồng Ngoại trưởng Tổ chức Hợp tác Kinh tế Biển Đen (BSEC) ngày 14/6.
Thỏa thuận ngũ cốc, còn gọi là Sáng kiến Ngũ cốc Biển Đen, được Nga và Ukraine ký hồi tháng 7/2022 với Liên Hợp Quốc và Thổ Nhĩ Kỳ làm trung gian, cho phép Kiev tiếp tục xuất khẩu ngũ cốc bằng đường biển để giúp giải quyết cuộc khủng hoảng lương thực toàn cầu do ảnh hưởng từ xung đột ở châu Âu.
Để thuyết phục Nga tham gia sáng kiến, Liên Hợp Quốc đã đồng ý hỗ trợ Moskva xuất khẩu lương thực và phân bón theo một thỏa thuận thời hạn ba năm. Sáng kiến Ngũ cốc Biển Đen có thời hạn ban đầu 120 ngày và đã được gia hạn một số lần, đang có thời hạn đến ngày 17/7.
Theo ông Lavrov, các bên chỉ triển khai điều khoản liên quan ngũ cốc Ukraine. "Phần về phân bón của Nga đang không được thực hiện", ông nhấn mạnh, thêm rằng "không có tiến triển nào trong việc rút nông sản và phân bón của Moskva khỏi các lệnh trừng phạt đơn phương phi pháp từ phương Tây".
Ngoại trưởng Nga còn cáo buộc phần liên quan Ukraine trong thỏa thuận ngũ cốc đã bị biến thành chương trình thương mại, bởi chỉ khoảng 3% khối lượng thực hiện theo thỏa thuận đến được những nước nghèo nhất thế giới.
Giới chức Ukraine, Liên Hợp Quốc chưa bình luận về thông tin.
Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov phát biểu tại thủ đô Dushanbe, Tajikistan ngày 6/6. Ảnh: AFP
Ông Lavrov bình luận sau khi Tổng thống Vladimir Putin ngày 13/6 cho biết Nga đang xem xét rút khỏi thỏa thuận ngũ cốc, cáo buộc phương Tây đã lừa dối Moskva. Ông Putin tuyên bố nếu rút khỏi thỏa thuận, Nga sẵn sàng cung cấp ngũ cốc miễn phí cho các nước nghèo nhất thế giới.
Người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov ngày 14/6 cảnh báo "sự thiện chí của Nga không kéo dài vô tận". "Đó là lý do chúng tôi đang cân nhắc rút khỏi thỏa thuận khi nó hết hạn. Nhưng quyết định cuối cùng chưa được đưa ra", theo ông Peskov.
Mỹ kêu gọi Nga "ngừng đe dọa nguồn cung lương thực toàn cầu", trong khi người phát ngôn Liên Hợp Quốc Stephane Dujarric ngày 13/6 nói rằng họ đã đạt được một số tiến triển nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động xuất khẩu của Nga, song "vẫn còn một số trở ngại".
Tổng thư ký Liên Hợp Quốc Antonio Guterres ngày 12/6 cũng bày tỏ quan ngại về khả năng Nga rút khỏi thỏa thuận ngũ cốc. "Chúng tôi đang nỗ lực để đảm bảo tiếp tục duy trì Sáng kiến Ngũ cốc Biển Đen, đồng thời tiếp tục hỗ trợ hoạt động xuất khẩu của Nga", ông trả lời báo giới.
Hành lang an toàn theo Sáng kiến Ngũ cốc Biển Đen. Đồ họa: Guardian
Như Tâm (Theo TASS, Reuters)