Hệ thống gây nhiễu điện tử Tobol đã được Nga thử nghiệm trong nhiều tháng, nhằm cản trở đường truyền Internet vệ tinh từ thiết bị Starlink mà tỷ phú Elon Musk cung cấp cho Ukraine, Washington Post ngày 18/4 dẫn tài liệu tình báo Mỹ bị rò rỉ cho hay.
Trong tài liệu, tình báo Mỹ thừa nhận hệ thống Tobol "tiên tiến hơn" so với hiểu biết trước đây của phương Tây. Điều này xác nhận đồn đoán được giới quan sát đưa ra trước đó rằng một chương trình bí mật được thiết kế để bảo vệ vệ tinh của Nga có thể được sử dụng để tấn công vệ tinh đối phương.
Logo Starlink trên màn hình điện thoại, ngày 21/9/2022. Ảnh: AFP
Tài liệu tình báo bị rò rỉ xác định Nga bắt đầu thử nghiệm hệ thống Tobol-1 tại Ukraine từ cuối tháng 9/2022, kéo dài trong 25 ngày, nhắm vào hệ thống Starlink vốn được các binh sĩ Ukraine sử dụng để truyền thông tin liên lạc và dữ liệu.
Quân đội Ukraine từng báo cáo hệ thống Internet vệ tinh Starlink bị gián đoạn hồi tháng 10/2022, song không rõ sự cố này do Tobol-1 hay các khí tài gây nhiễu khác của Nga gây ra.
Giới phân tích đã xác định ít nhất 7 tổ hợp Tobol ở Nga, toàn bộ được đặt cạnh các cơ sở theo dõi vệ tinh, theo Secure World Foundation, nhóm chuyên theo dõi về an ninh và tính bền vững của hoạt động vệ tinh trong không gian.
Những vị trí này cho thấy hệ thống Tobol chủ yếu được dùng cho mục đích phòng thủ, nhưng ba địa điểm được tiết lộ theo tài liệu mật, một bên ngoài Moskva, một ở gần Crimea và một ở Kaliningrad, cho thấy chúng có thể được sử dụng cho các hoạt động tấn công.
Bart Hendrickx, chuyên gia tại Bỉ đã theo dõi sát chương trình thử nghiệm hệ thống tác chiến điện tử của Nga, cho hay Tobol có thể hoạt động theo phương thức nhắm trực tiếp vào vệ tinh trên không gian. Theo đó, hệ thống này sẽ gây nhiễu tín hiệu được truyền lên vệ tinh, khiến thông tin người dùng nhận được dưới mặt đất sẽ bị sai lệch.
Hendrickx cho rằng chỉ cần phá hoại tín hiệu một số vệ tinh Starlink cũng có thể khiến lực lượng Nga giành lợi thế, đẩy quân đội Ukraine vào tình trạng hỗn loạn.
Brian Weeden, lãnh đạo cấp cao tại Secure World Foundation, cho biết vùng phủ sóng của các hệ thống Tobol có thể bao trùm toàn bộ Ukraine.
SpaceX, tập đoàn sở hữu Starlink, từ chối bình luận về thông tin. Hồi tháng 5/2022, ông Musk cho biết trên Twitter rằng các vệ tinh Starlink đã thể hiện khả năng phục hồi trước hoạt động "gây nhiễu và hack" của Nga, nhưng Moskva "dường như tăng cường nỗ lực".
"Các hệ thống Starlink là yếu tố quan trọng trong lưới thông tin liên lạc của Ukraine", Charlie Dietz, phát ngôn viên Bộ Quốc phòng Mỹ nói, thêm rằng trọng tâm của cơ quan này "vẫn là cung cấp cho Kiev năng lực vệ tinh cần thiết".
Kostiantyn Zhura, phát ngôn viên Bộ Quốc phòng Ukraine, cho hay giới chức Kiev đã biết về nỗ lực tấn công vệ tinh của Nga và đã "thực hiện các biện pháp vô hiệu hóa". Moskva chưa bình luận về thông tin.
SpaceX đã viện trợ cho Ukraine nhiều bộ thiết bị đầu cuối, cho phép quân đội nước này duy trì liên lạc thông qua mạng lưới gần 4.000 vệ tinh của công ty Mỹ. Ngoài lô hàng của SpaceX, chính phủ Mỹ và Pháp cũng viện trợ cho Ukraine thiết bị đầu cuối của Starlink.
Thiết bị thu tín hiệu Starlink được binh sĩ Ukraine triển khai ở tỉnh Kharkov tháng 10/2022. Ảnh: AFP.
Hàng loạt tài liệu tình báo của Lầu Năm Góc, trong đó có những văn bản đóng dấu tuyệt mật, đã được tung lên mạng nhiều tháng qua. Thông tin tình báo bị rò rỉ bao gồm các đánh giá của Lầu Năm Góc về chiến sự Ukraine, cũng như hoạt động tình báo của Mỹ với đối thủ lẫn đồng minh.
Cục Điều tra Liên bang Mỹ (FBI) hôm 13/4 bắt binh nhất Jack Teixeira, 21 tuổi, thuộc Không quân Vệ binh Quốc gia bang Massachusetts, người bị cáo buộc đã chụp ảnh và phát tán những tài liệu này lên mạng. Teixeira bị truy tố theo Đạo luật Gián điệp, có thể đối mặt mức án 15 năm tù.
Đức Trung (Theo Washington Post)