"Tôi đã cân nhắc về việc kêu gọi người dân California trao cho mình vinh dự được phục vụ họ với tư cách thống đốc. Tôi yêu California, yêu con người và tiềm năng của bang. Đây là quê hương tôi. Nhưng sau khi suy nghĩ kỹ, tôi quyết định không tranh cử thống đốc bang trong kỳ bầu cử này", cựu phó tổng thống Mỹ Kamala Harris, đảng Dân chủ, cho biết ngày 30/7.
Nguồn thạo tin nói bà Harris đưa ra lựa chọn này từ một tháng trước, khi họp với nhóm cố vấn thân tín để xem xét các khả năng gồm không tranh cử thống đốc, chuẩn bị tái tranh cử tổng thống năm 2028 hoặc rời khỏi chính trường.
Với quyết định không tranh cử thống đốc California, cựu phó tổng thống Mỹ càng làm gia tăng các đồn đoán về bước đi tiếp theo trong sự nghiệp chính trị của bà, sau thất bại trước đối thủ đảng Cộng hòa Donald Trump hồi tháng 11/2024.
Cựu phó tổng thống Kamala Harris phát biểu tại thành phố Pasadena, bang California ngày 22/2. Ảnh: Reuters
Bà Harris sinh tháng 10/1964 tại thành phố Oakland, từng là trưởng công tố quận San Francisco, tiếp đó là tổng chưởng lý California. Năm 2015, bà không tranh cử thống đốc California vì cho rằng Thượng viện phù hợp hơn với định hướng sự nghiệp. Bà đắc cử thượng nghị sĩ năm 2016, giữ ghế đến khi được ông Joe Biden chọn làm ứng viên phó tướng năm 2020 và trở thành phó tổng thống nữ đầu tiên.
Ở tuổi 60, bà Harris vẫn phù hợp để tranh cử tổng thống lần nữa và bà cũng chưa bác bỏ khả năng này. Nhưng đối với một đảng đang tìm cách thay đổi hình ảnh, lấy lại lòng tin của cử tri tầng lớp lao động sau thất bại, bà khó có thể được coi là một "gương mặt mới".
Kết quả một số thăm dò sớm về bầu cử sơ bộ năm 2028 cho thấy bà Harris vẫn đứng đầu hoặc trong nhóm dẫn đầu. Tuy nhiên, nếu quyết định tranh cử, bà Harris sẽ đối mặt với sự chỉ trích và những câu hỏi liên quan thất bại năm 2024. Cựu thị trưởng Los Angeles Antonio Villaraigosa, ứng viên thống đốc California, từng công kích bà Harris vì "che đậy" thông tin ông Biden "suy giảm minh mẫn".
"Đảng Dân chủ lo ngại nếu bà ấy tranh cử tổng thống lần nữa, mùa bầu cử năm 2028 có thể trở thành một cuộc mổ xẻ thất bại của năm 2024", Roger Wolfson, biên kịch Hollywood từng tham gia soạn diễn văn cho đảng Dân chủ, nhận định.
Cựu phó tổng thống còn rơi vào tình huống khó xử, khi phải cạnh tranh với chính những người từng được bà sàng lọc để làm phó tướng hồi năm 2024, như thống đốc bang Minnesota Tim Walz hay thống đốc bang Pennsylvania Josh Shapiro. Họ chắc chắn sẽ không nhượng bộ. Thống đốc California Gavin Newsom suốt nhiều tháng qua có dấu hiệu chuẩn bị cho một chiến dịch toàn quốc.
Một lựa chọn khác của bà Harris là lui khỏi chính trường. Các nguồn thạo tin nói cựu phó tổng thống những tuần gần đây cảm thấy bà có thể tạo ra ảnh hưởng lớn nhất khi ở "bên ngoài hệ thống".
"Bà ấy đã giữ chức vụ công trong 22 năm liên tiếp, phục vụ người dân từ khi tốt nghiệp trường luật", chiến lược gia đảng Dân chủ Sean Clegg, cố vấn lâu năm của bà Harris, nói với AP. "Giờ đây, bà ấy cảm thấy hào hứng hơn với mục tiêu tạo ra thay đổi bằng những tác động từ bên ngoài".
Bà Harris muốn hỗ trợ phe Dân chủ trong cuộc bầu cử giữa kỳ năm 2026. Trong số những nỗ lực bà cân nhắc thực hiện có triển khai một ủy ban hành động chính trị để huy động nguồn lực tài chính, thành lập một tổ chức phi lợi nhuận tập trung vào truyền thông và trao quyền cho cử tri trẻ tuổi, thực hiện một chuyến thăm các bang miền nam để lắng nghe cử tri.
Theo một người bạn, tranh cử thống đốc đòi hỏi đi sâu vào những vấn đề gắn với nghị trình lập pháp bang trong khi bà Harris cần xuất hiện trong các cuộc thảo luận tầm quốc gia nếu muốn trở lại đường đua vào Nhà Trắng.
"Bà ấy không nhất thiết phải quyết định tái tranh cử hay không ngay bây giờ, mà vẫn có thể dành thời gian thể hiện vai trò lãnh đạo", người này trả lời CNN.
Bà Harris được cho là đang viết một cuốn sách và dự kiến sớm công bố thông tin. Thực hiện dự án đồng nghĩa bà sẽ có cơ hội tổ chức chuyến đi quảng bá và tiếp tục duy trì hiện diện trước công chúng.
Theo các nguồn tin, cựu phó tổng thống có thể quyết định có tranh cử hay không trước khi công bố về chuyến đi quảng bá sách.
Phó tổng thống Harris tại thủ đô Washington ngày tháng 11/2024. Ảnh: AP
Laphonza Butler, cựu thượng nghị sĩ có quan hệ thân thiết với bà Harris, cho rằng không nên đồn đoán về sự nghiệp chính trị của cựu phó tổng thống Mỹ dựa trên tuyên bố không tranh cử thống đốc California.
"Tôi nghĩ với bà ấy, mọi lựa chọn đều đang được cân nhắc", bà Butler nói.
Bà Harris cũng để ngỏ về vấn đề trong thông báo ngày 30/7.
"Vai trò lãnh đạo và sự cống hiến của tôi cho người dân lúc này không còn nằm trong một chức vụ được bầu", bà Harris tuyên bố. "Tôi mong chờ được quay trở lại với người dân Mỹ, lắng nghe họ, hỗ trợ các ứng viên Dân chủ trên toàn quốc trong một cuộc chiến không khoan nhượng và sẽ chia sẻ thêm về những kế hoạch riêng của tôi trong thời gian tới".
Như Tâm (Theo AP, Washington Post, Reuters)