Điều nguy hại của hành vi bắt nạt ở người trưởng thành là thủ phạm biết cách che giấu lỗi lầm của mình một cách tinh tế và hài hước nên mọi người khó nhận ra cho đến khi xảy ra những hậu quả nghiêm trọng.
Ví dụ ở môi trường làm việc. Khảo sát công bố tháng 9/2024 của tổ chức EuroFound cho thấy 4% đến 12% người lao động châu Âu báo cáo đang bị bắt nạt. 15% đến 30% người lớn cho biết đã từng bị bắt nạt vào một thời điểm nào đó trong sự nghiệp.
Một nghiên cứu về nạn bắt nạt tại nơi làm việc ở Australia cho thấy gần 10% nhân viên từng là nạn nhân của việc này.
Bắt nạt ở người trưởng thành diễn ra dưới nhiều hình thức.
Ảnh minh họa: Pexels
Bắt nạt bằng lời nói
Bắt nạt bằng lời nói ở người lớn, đặc biệt là ở nơi làm việc hoặc các môi trường xã hội khác, là một hình thức gây hấn tâm lý liên quan đến việc sử dụng lời nói để hạ thấp, đe dọa, làm nhục hoặc phá hoại người khác. Đây là một trong những hình thức bắt nạt phổ biến nhất ở người lớn.
Kiểu bắt nạt này thường bao gồm các hành vi cố ý lặp đi lặp lại như lăng mạ, gọi tên hoặc nhận xét mang tính xúc phạm, lan truyền tin đồn hoặc chuyện phiếm độc hại, la hét hoặc sử dụng giọng điệu hạ thấp.
Bắt nạt bằng lời nói thường không để lại dấu vết rõ ràng khiến việc phát hiện trở nên khó khăn hơn nhưng không kém phần nguy hiểm. Hành vi này gây ra những hậu quả nghiêm trọng về mặt tâm lý, cảm xúc và thậm chí là thể chất.
Nghiên cứu của nhà khoa học Nielsen và cộng sự ở Viện Sức khỏe nghề nghiệp Na uy năm 2015 đã tìm thấy mối liên hệ chặt chẽ giữa bắt nạt bằng lời nói và các triệu chứng của bệnh trầm cảm lâm sàng.
Giải pháp đối phó khi bị bắt nạt bằng lời nói bao gồm giao tiếp quyết đoán, ghi chép lại sự việc và cứng rắn phản bác giúp cá nhân đối phó.
Ở cấp độ tổ chức, các chính sách chống bắt nạt hiệu quả, đào tạo lãnh đạo và văn hóa nơi làm việc tôn trọng là chìa khóa. Việc phớt lờ hành vi bắt nạt hoặc khuyên nạn nhân "chịu đựng" sẽ làm tình hình tồi tệ hơn.
Theo tiến sĩ Riana Elyse Anderson, phó giáo sư tại Khoa Công tác Xã hội, Đại học Columbia (Mỹ), điều quan trọng là phát triển sự tự tin và các kỹ năng của bản thân, sẵn sàng đối mặt trực tiếp để phản ứng với kẻ bắt nạt.
Bắt nạt bằng sự cô lập, phân biệt đối xử
Trong kiểu bắt nạt này, một người sẽ lợi dụng các mối quan hệ để gây hại, chẳng hạn như cô lập xã hội, lan truyền tin đồn hoặc phá hoại danh tiếng của người kia. Họ thường cố tình tạo ra một nhóm để loại trừ đối phương khỏi các cuộc họp quan trọng hoặc sự kiện xã hội, hoặc ai đó tung tin đồn thất thiệt ở văn phòng để làm tổn hại đến uy tín của đối phương.
Việc này được thực hiện rất cẩn thận thông qua các cuộc trò chuyện thì thầm, tin nhắn riêng tư hoặc cố tình bỏ sót người trong danh sách mời.
Ngoài ra, những kẻ bắt nạt còn nhắm vào các cá nhân dựa trên chủng tộc, giới tính, tôn giáo, khuynh hướng tình dục hoặc khuyết tật. Mức độ lăng mạ này tăng dần theo tuổi tác và kinh nghiệm khi mọi người dần quen với những thái độ này.
Khi bị cô lập, các nghiên cứu cho thấy việc duy trì thói quen, tham gia các hoạt động có ý nghĩa và kết nối với người khác (kể cả trực tuyến) có thể làm giảm sự cô đơn và tình trạng cô lập kéo dài.
Bắt nạt về thể chất
Mặc dù ít phổ biến so với trẻ em, bắt nạn thể chất ở người lớn vẫn tồn tại, bao gồm các hình thức đe dọa, uy hiếp hoặc gây tổn hại về thể chất. Những kẻ bắt nạt thường chọn cách hạ thấp sự việc bằng cách nói rằng đó là "hành vi đùa giỡn hơi thô bạo", "chỉ để cho vui" nhưng gây tổn thương thể chất cho người khác.
Để đối phó với nạn bắt nạt thể chất ở người lớn, nghiên cứu khuyến nghị trước tiên cần đảm bảo an toàn cá nhân, ghi nhận sự việc và báo cáo cho chính quyền hoặc các kênh tại nơi làm việc. Có thể cần phải có hành động pháp lý, vì bắt nạt thể chất thường vi phạm luật hình sự hoặc luật lao động.
Bắt nạt kiểu thao túng
Kẻ bắt nạt không phải lúc nào cũng dùng lời nói. Họ có thể im lặng nhưng sự phớt lờ này lại mạnh mẽ đến mức còn tệ hơn cả "la hét". Những thủ đoạn thao túng như im lặng, phớt lờ, làm suy yếu lòng tin, hành động gây khó hiểu... khiến nạn nhân không ngừng phải câu hỏi và suy nghĩ quá mức.
Để giải quyết vấn đề này, các nhà nghiên cứu gợi ý nạn nhân cần nhận diện rõ ràng hành vi, ghi chép lại vấn đề và thiết lập ranh giới vững chắc, tôn trọng. Giao tiếp quyết đoán và điều chỉnh cảm xúc là chìa khóa. Nếu tình trạng này vẫn tiếp diễn, cần liên hệ với bộ phận nhân sự hoặc tìm kiếm sự hỗ trợ phù hợp.
Thùy Linh (Theo Timesofindia)