"Trong ba tháng qua, Lầu Năm Góc đã xem xét sự kiện thảm khốc trong lịch sử quân đội Mỹ. Tôi kết luận rằng cần tiến hành cuộc đánh giá toàn diện để đảm bảo đáp ứng các yêu cầu về trách nhiệm trong sự kiện này và cung cấp bức tranh toàn cảnh cho người dân Mỹ", Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Pete Hegseth cho biết trong bản ghi nhớ công bố hôm 20/5.
Theo đó, một ủy ban đặc biệt sẽ xem xét kỹ lưỡng các cuộc điều tra trước đây và phân tích quá trình ra quyết định dẫn đến "một trong những thời khắc chết chóc và đen tối nhất của Mỹ" ở nước ngoài. "Ủy ban sẽ đảm bảo trách nhiệm giải trình trước người dân và binh sĩ Mỹ", bản ghi nhớ có đoạn.
Cuộc rút quân hỗn loạn của quân đội Mỹ khỏi Afghanistan hồi tháng 8/2021, dưới thời cựu tổng thống Joe Biden, đã vấp phải chỉ trích gay gắt từ đảng Cộng hòa và khiến cộng đồng quốc tế sửng sốt.
Chính quyền Afghanistan được Mỹ hậu thuẫn đã sụp đổ trước cả khi những người lính cuối cùng rời thủ đô Kabul. Hơn 120.000 người được đưa khỏi Afghanistan trong chiến dịch sơ tán gấp rút của Washington. Trong quá trình này, một vụ đánh bom tự sát nhắm vào đám đông tại vành đai sân bay Kabul đã khiến hơn 170 người thiệt mạng, trong đó có 13 lính Mỹ.
Lính Mỹ tại sân bay Kabul, Afghanistan tháng 8/2021. Ảnh: AFP
Tháng 9/2024, phe Cộng hòa tại Hạ viện Mỹ công bố báo cáo điều tra tập trung vào những sai lầm xoay quanh chiến dịch rút quân. Báo cáo kết luận chính quyền Biden ra quyết định sơ tán người không tham chiến quá muộn, không trao đổi thông tin giữa các bộ ngành ở Mỹ và với quan chức tại Afghanistan, cũng như xử lý không tốt thủ tục xuất cảnh cho thường dân đủ điều kiện.
Đảng Dân chủ cho rằng chính quyền Tổng thống Donald Trump cũng có một phần lỗi, do ông ký thỏa thuận với Taliban năm 2020 và cắt giảm số lượng lính Mỹ đồn trú tại Afghanistan.
Phía Cộng hòa bác chỉ trích, nói rằng ông Biden hoàn toàn có thể lựa chọn không thực thi thỏa thuận của người tiền nhiệm. Họ cũng cáo buộc quan chức chính quyền Biden tạo điều kiện khiến Taliban phớt lờ các cam kết.
Tại cuộc họp nội các hồi tháng 2, Tổng thống Trump cho rằng tất cả chỉ huy quân đội liên quan đến cuộc rút quân khỏi Afghanistan đều phải bị sa thải.
Khoảng 800.000 quân nhân Mỹ đã tham chiến tại Afghanistan sau khi Mỹ phát động chiến dịch tấn công nước này để đáp trả vụ khủng bố ngày 11/9/2001 mà nhóm Al-Qaeda gây ra. 2.238 lính Mỹ đã chết và gần 21.000 người bị thương trong cuộc chiến. Các thống kê độc lập cho thấy khoảng 100.000 nhân viên an ninh và thường dân Afghanistan thiệt mạng trong giai đoạn này.
Huyền Lê (Theo AFP, Hill, Reuters)